Orta Çağ ve Yeni Çağ Türk Devletleri Tarihi

Yanıt Açıklaması: Fahretddin Behramşah-Mengücükler

Yanıt Açıklaması: 13 yaşında Lahican’dan ayrılan İsmail, Erdebil’e geldi. Ancak burada mukavemet ile karşılşınca müridlerinin ağırlık merkezi olan Anadolu’ya yöneldi. Erzincan’da Ustacalu Türkmenleri onu coşkuyla karşıladılar. Burada iken her tarafa haberler gönderilerek İsmail’in ortaya çıktığı ve şahlık mücadelesine giriştiği bildirildi. Avşar, Çepni, Ustacalu, Dulkadir, Rumlu, Şamlu, Tekelü Türkmenleri başta olmak üzere Kızılbaş Türkmenler İsmail’in etrafında toplanmaya başladılar. Önce Şirvanşahların ülkesine taarruz edilerek Şirvanşah Ferruh Yesar mağlup edildi. (1500) . 1501 tarihinde az bir kuvvetle Akkoyunlu sultanı Elvend’in 30000 kişilik ordusu Şerur yakınlarında yapılan savaşta ağır bir yenilgiye uğratıldı. Elvend, Diyarbekir’e kaçtı. İsmail, Tebriz’e girerek tahta oturdu. On iki imam Şiîliğini resmî mezhep ilan edip, ilk Şiî ezanı okuttu. Hutbelerde Hz. Ebubekir, Hz. Ömer ve Hz. Osman’a lanet okunmasını emretti. Tebriz’de Akkoyunlu hanedan ailesine karşı katliamlara girişti. Hatta mezarları dahi söktürerek kemikleri etrafa saçtırdı veya yaktırdı. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Aybek’in ölümünden sonra, Hindistan Türk Sultanlığının dört ana bölüme ayrıldığı görülür. • Delhi’de Aybek’in oğlu Ârâm Şah • Badaun bölgesinde Aybek’in damadı İltutmuş • Yukarı Sind bölgesinde Aybek’in diğer damadı Kabaca • Bengal’de Kalaçlardan Ali Bey idaresi vardır.

Yanıt Açıklaması: Otlukbeli Savaşında Akkoyunlular'ın başında Uzun Hasan bey bulunmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1598’de Safevilerle İstanbul’da imzalanan Ferhad Paşa antlaşması ile Azerbaycan, Dağıstan, Şirvan, Karabağ, Gence, Bağdat, Luristan, Kürdistan bölgeleri Osmanlı hakimiyetine girdi.

Yanıt Açıklaması: Şah İsmail Safevi Devletinin bir yöneticisidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Akkoyunlu Devleti’nin idaresindeki konar-göçer Türkmenler ve Akkoyunlu hânedanının dayanağı Bayındır boyunun Doğu Anadolu’ya gelmesi, muhtemelen Moğol istilası sırasında olmuştur. Burada Karakoyunlu ulusunu meydana getiren diğer Türkmen kardeşleri ile birlikte Moğol-İlhanlı hakimiyetinde kalmışlardır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Akkoyunlular, Otlukbeli Savaşı’nda (1473) büyük kayıpların yanı sıra Osmanlı- lara üç binden fazla esir verdiler. Uzun Hasan’ın oğlu Zeynel Bey de bu savaşta öldü. Uzun Hasan Bey devletin merkezini Diyarbekir’den Tebriz’e taşıdı. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Uzun Hasan Bey Akkoyunlu Devleti'ne hükmederken Osmanlı tahtında Fatih Sultan Mehmet oturuyordu. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bu fetva metni Ekber’e Şeyh Mübarek’in ek yazısı ile sunulmuştur. İmzalayanlar arasında Mahdumülkülk de bulunmaktadır. Bu belge, başlıca dini konularda ulemanın anlaşamadığını açığa vuran ibadet-hane tartışmalarının İslam dini bakımından bir sonucu sayılabilir. Böylece Ekber, Hindistan Müslümanlarının dini önderi olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Malatya’nın zaptı Danişmendliler için büyük bir başarı olmuş, siyasi ve askeri açıdan Türkiye Selçuklularını gölgede bırakmışlardır. Buna karşılık Selçuklu meliki Arab’ın çabaları sonucu değiştirmedi. Danişmentliler Anadolu’da en güçlü Türk devleti oldu. Danişmendliler’in Anadolu’daki Bizans ve Franklara karşı aldığı başarılı sonuçlar, sahip oldukları siyasi ve askeri üstünlük neticesinde Abbasi halifesi Müsterflid ile Büyük Selçuklu hükümdar Sencer tarafından Emir Gazi’ye Melik unvanı tevcih edildi. Ancak Emir Gazi merasim yapılamayacak kadar hastaydı ve birkaç gün sonra da öldü (1134).

Yanıt Açıklaması: Safevîlerin, Akkoyunlu Devleti’ni ortadan kaldırmaya çalıştığı  sıralarda Akkoyunlulara destek vereceğini söyleyen II.Bayezid, Kızılbaş Türkmenlerin İran’a gitmesini engellemeye çalışmıştı. Ancak, Şah İsmail’in muvaffak olması üzerine politikasını değiştirerek onun tahta geçişini tebrik amacıyla elçiler göndermişti. Bununla birlikte, Şah İsmail’in Anadolu topraklarına ilgisi devam etti. 1512’de Nur Ali Halife Rumlu, Kızılbaş Türkmenleri Safevîlere bağlamak amacıyla Anadolu’ya gönderildi. O, Tokat yakınlarında Osmanlı ordusunu hezimete uğrattı. Tokat’ta Şah İsmail adına sikke kestirdi.

Yanıt Açıklaması: Timurlu bir şehzade olan Fergana Hükümdarı Ömer Şeyh Mirza 1394’de öldü ve yerine oğlu 11 yaşındaki Babür’ü bıraktı.

Yanıt Açıklaması: III.Aleksios, Akkoyunlu tehlikesinden kurtulabilmek için kız kardeşi Maria’yı Tur Ali Bey’in oğlu Kutlu Bey ile evlendirerek akrabalık kurdu.

Yanıt Açıklaması: Şah Cihan’ın büyük oğlu Da^ra^ Şüku^h dedesi Ekber’in eklektisizmine duyduğu temayülün sonucu olarak bu fikirleri entelektüel bir seviyede işlemeye başlamıştı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Mengücük Beyliğinin merkezi Kemah idi. Megücekler’in uç (suğur) dan ziyade iç beylik karakteri taşıması siyasi ve askeri hareketlilikten çok istikrarlı ve huzurlu bir dinginliğin hakim olmasına yol açtı. Bu farklılık, Mengücük Beyliğini diğer Türkmen devlet ve beylikleri içinde en zengin kültürel birikime sahip olma konumuna getirmiştir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Aslen Kıpçak Türklerinden olan ve bir müddet köle olarak Türkistan’ın muhtelif bölgelerinde bulunan İltutmuş, bir süre Buhara ve Gazne’de bulunduktan sonra Sultan Muizüddin’in sarayında görev almıştı. 1205 yılında Sultan Muizüddin Muhammed’in de bizzat işttirak ettiği Gakhar seferinde isyancılara büyük bir darbe vurmasıyla Sultan’ın dikkatini çeken İlltutmuş savaştan sonra Sultan tarafından bizzat hilat giydirilerek şereflendirilmiş ve azat edilmişti.

Yanıt Açıklaması: Akkoyunluları Osmanlılara karşı destekleyen Avrupa ülkesi Venedik'tir.

Yanıt Açıklaması: Babür imparatorluğun kurucusu olan Babür merkezi Endican olan Fergana Hanlığının beyi Ömer Şeyh’in oğludur.

Yanıt Açıklaması: Kara-Hıtayların Tökiş’i kendilerine tabi bir hükümdar olarak görmeye başlamaları ve aşırı vergi taleinde bulunmaları; Tökiş’in vergi almaya gelen Kara-Hıtay elçisini öldürtmesi. Sultan Şah’ın Kara-Hıtaylarla ittifak kurarak Harzem ülkesine saldırması.