Orta Çağ ve Yeni Çağ Türk Devletleri Tarihi

Yanıt Açıklaması: Beyliğin merkezi Kemah idi. Megücekler’in uç (suğur) dan ziyade iç beylik karakteri taşıması siyasi ve askeri hareketlilikten çok istikrarlı ve huzurlu bir dinginliğin hakim olmasına yol açtı. Bu farklılık, Mengücük Beyliğini diğer Türkmen devlet ve beylikleri içinde en zengin kültürel birikime sahip olma konumuna getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1071 Malazgirt zaferi ile Bizans güçlerinin bölgeden çekilmesi sonucu Ebu’l-Kasım Saltuk Bey yöreyi ele geçirmek ve burada yeni bir idare kurmakla görevlendirildi. Saltuk Bey’in 1071-1072 yılları arasında Erzurum’u fethederek beyliği kurduğunu tahmin edebiliriz.

Yanıt Açıklaması: Gazi Umur Bey zamanı, Aydınoğulları'nın en parlak dönemi idi; bu dönemde, Gazi Umur Bey İzmir'i ele geçirmiş ve Ege adalarına seferler düzenlemişti. Kendisi aynı zamanda, akıllı bir dış politika da sergilemiştir. Bizansla anlaşmaktan geri kalmamış kendi menfaati için anlaşmalarda bulunmuştur. Bizans Prensi Kantakuzeni desteklediği için Bizans İmparatoriçesi Anna'nın düşmanı haline gelmiş ve Anna da Aydınoğullarının üzerine bir haçlı seferi toplamayı başarmıştır. Haçlıların işgal ettiği İzmir'i geri almaya çalışırken Gazi Umur Bey şehit düşmüştür.

Yanıt Açıklaması: Haçlı seferlerinin yarattığı yeni ortam ve Selçuklularda Tapar-Berkyaruk Mücadelesi Doğu Anadolu’da Mardin ve Hısn-ı Keyfa’da Artuklu, Ahlat’ta da Sökmenliler’in doğuşuna sebebiyet verdi. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Harezmşahlar sülalesinin atası olan Anuş-Tigin Garca (veya Anuştigin Garcaî, Nuştigin), Garcistanlı bir Türk kölesidir ve dönemin tarihçisi Reşidüddin’e göre aslen Oğuzların Beğdili boyuna mensuptur. Ancak onun, kuzey bölgelerine dağılmış ve birbiriyle çok yakın yaşayan Türk boylarından Kun, Kuman, Kıpçak, Kanglı’ya mensup olabileceğine veyahut Garcistan’de bulunan Halaçlara mensup olduğuna dair ihtimaller de vardır. Büyük Selçuklu emirlerinden Bilge-Tigin tarafından Garcistan’da satın alınan Anuş-Tigin, zekâ ve dirayeti sayesinde saray hizmetine girmiş ve en önemli saray vazifelerinden biri olan taştdâr ’lık mevkiine kadar yükselmiştir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Doğu Anadolu bölgesi İlhanlı Hülagü Han zamanında başlıca iki idari kısma ayrılmıştı. Bunlardan birincisi Diyarbakır, Mardin ve Musul’u içine almaktaydı. Diğeri ise Ahlat ve Van çevresi idi.

Yanıt Açıklaması: Erzincan merkez olmak üzere Kemah, Divriği bölgelerinde Selçuklu Sultanı Alparslan’ın komutanlarından Mengücek Gazi tarafından kurulmuştur. – Mengücek Gazi, Gürcülere ve Rumlara karşı yapılan savaşlarda başarılı olmuştur. – Mengücek Gazi’nin ölümünden sonra yerine geçen oğlu İshak, Artuklularla ve Danişmentlilerle yaptığı savaşta yenilmiş ve Danişmentlilerin himayesine girmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kırgız bozkırları ile Kızılkum Çölü’nü sağında, Üstyurt düzlüğü ile Karakum Çölü’nü de solunda bırakarak Aral’a doğru akan Ceyhun’un göle doğru yaklaştıkça oluşturduğu yüzlerce kolu sayesinde çöllerin ortasında geniş bir hayat alanıdır. Bu sebeple her zaman bir çekim merkezi olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1218’de Maveraünnehir’de Alâeddin Muhammed tarafından kabul edilen heyet, Cengiz’in kendisi ile dostluk ve ticaret ilişkiler kurmak istediğini ifade etti; bu suretle yapılan anlaşma gereği karşılıklı barış ve ticaret münasebetleri kurulmuş oldu. Bu anlaşmaya dayanarak ve daha doğru görünen diğer bir rivayete göre, elçilik heyetinin hemen adından Harezmşahlar ülkesine gelen 450-500 kişilik bir ticaret kervanı Harzemşah ülkesinde belirdi. Kervan, sınır  şehri olan ve Terken Hatun’un akrabasından, muhtemelen de biraderinin oğlu, İnalcık’ın vali olarak bulunduğu Otrar’da, casusluk töhmeti ile tutuklanıp bütün mallarına el konulduktan sonra, tacirler ve kervancılar öldürüldü. Bu olay tarihe meşhur “Otrar Hadisesi” olarak geçti (1220).

Yanıt Açıklaması: Danişmendliler’de daha ilk dönemlerden itibaren para tedavülü görülür. Kendi adına ilk para bastıran beyliğin kurucusu Danişmend Gazi’dir.

Yanıt Açıklaması: Artuk, 1063 yılında Sultan Alparslan’ın hizmetine girdi ve Malazgirt Zaferi’nden sonra onun emriyle Anadolu’ya geçerek Bizans’a karşı başarılı mücadelelerde bulundu.

Yanıt Açıklaması: Eski Türk devlet anlayışını esas alan Artuklular, devleti hanedan mensuplarının ortak malı kabul ettiklerinden, merkeziyetçi bir hükümet kurup tek bir devlet haline gelemediler. Hükümet işleri Divanlar vasıtasıyla yürütülür, halkın sorunları karşılanırdı. Artuklular kentlerin gelişmesine büyük önem vermişler, sanayi ve ticareti teşvik etmişlerdir. ilim ve eğitim alanında da hakim oldukları sahalarda görülmemiş ilerlemeler kaydedildi. Her alanda bir çok alim yetişti. Büyük fizikçi Ebu’l- izz bu dönemde yaşamıştır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Karakoyunluları meydana getiren en önemli Türkmen aşiretleri Sa’dlı, Karamanlı, Baharlı, Duharlı, Alpavut, Ayinli, Hacılı, Ağaçeri, Döğer, Bayramlı ve Cakirli idi. Oğuzların hangi boyuna mensup oldukları belli olmamakla birlikte Yıvaların soyundan gelmiş olduklarına dair kuvvetli izler bulunmaktadır. Karakoyunlu hanedanını meydana getiren Türkmenler Moğol istilası sırasında Cengiz Han’ın hücumu üzerine Türe Bey adlı beylerinin idaresinde Türkistan ve Maveraünnehr’deki yurtlarını terk ederek Anadolu’ya gelmişlerdir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: 1413 yılında İsfahan hakimi Mirza İskender’in Azerbaycan’ı ele geçirmek üzere harekete geçtiği haberi gelince, onu karşılamaya çıkan Kara Yusuf, ordusunda salgın hastalık ortaya çıkınca geri dönmek zorunda kaldı. Mirza İskender de harekatını yarıda keserek İsfahan’a döndü. Bu sıralarda Timur’un yerine geçmiş olan oğlu Şahruh, babasının imparatorluğunu yeniden canlandırmak amacıyla Azerbaycan üzerine ordu sevk etmişti. Bu ordu Mirza İskender’in karşı çıkmasıyla başarıya ulaşamadı. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Sözü geçen bilgiler Dilmaç Oğulları hükümdarı Togan Arslan Dönemine aittir. Dilmaçoğlu Mehmed bey Togan Arslan'ın babası, Hüsameddin Kurti ve Şemseddin Yakut Arslan da oğullarıdır. Şemsümülk Cemalüddin Mahmud ise İnal Oğullarının bir hükümdarıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Alâeddin Muhammed’in 1218’de Nişabur’a gelmesinin ardından En-Nâsır’ın adının hutbeden okunmasını yasaklanması Merv, Belh, Buhara  ve Sarahs şehirlerinde uygulanmış, Semerkand ve Herat şehirlerinde hutbede bir değişlik yapılmamıştır

Yanıt Açıklaması: Beyliğe ismini veren Germiyan’ın bir şahıs ismi mi yoksa aşiret adı mı olduğu bilinmediği gibi, Germiyanlıların menşei de tam olarak çözülememiştir. 13. Yüzyılın ilk yarısında Germiyanlı Türkmenleri Malatya civarında yurt tutmuşlardır. Nitekim 1239-1240 yıllarında Malatya’daki Germiyanlı aşiretinin reisi Muzafferüddin Alişir Bey, Selçuklu hizmetinde Babai isyan›n› bastırmakla görevlendirilmiş, ancak iki kez bu teşebbüsünde başarısız olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Suriye Selçuklularının Halep Melikliği Mayıs 1117 tarihinde sona erdi. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: İlk iki maddede Cihan Şah ile ilgili verilen bilgiler doğrudur. Ancak III. ve IV. maddedeki bilgiler doğru değidir. III. ve IV. maddedeki bilgiler İskender Bey'e ait bilgilerdir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sökmenli Devleti 1100-1207 yılları arasında Ahlat merkez olmak üzere Van, Erciş, Bargiri, Tatvan, Malazgirt, Muş ve Sason civarında hüküm sürmüştür. Artuklu beyi Ilgazi'ye karşı büyük bir yenilgi almışlardır. Beyliğin kurucusu Azerbaycan'dan gelmiştir. Sökmenin oğlu olmadığı için yerine Seyfettin Bektemur geçmiştir. Sökmenli hükümdar ve emirleri de ülkelerindeki bayındırlık ve imar faaliyetlerini teşvik etmişlerdir.