İlk Müslüman Türk Devletleri

Yanıt Açıklaması: Çin ve İslam kaynaklarında kısa bilgilerin, efsane ile karışık yer aldığı görülür. Bu nedenle tarihî kayıtların az olduğu bu dönemlerin aydınlatılmasında efsaneler de dikkate alınır. Burada yer alan lüzumsuz bilgiler ayıklanarak, özellikle yer ve şahıs isimleri ile olayın özü, bilinen tarihle karşılaştırılır ve süzgeçten geçirilerek değerlendirilmeye çalışılır. Ancak, Ortaçağ Türk devletlerinde devletin adını, genellikle devleti kuran hanedanın atasından yani kan bağından, kurulduğu coğrafyadan, hiyerarşik konumundan veya inanç yapısından aldığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Taşkend ( Şâş ) şehri, Türk beldelerinden ilk Müslüman olanıdır.

Yanıt Açıklaması: Bulgarlar Araplarla aynı etnik kökene sahip değildir ve bu da Müslümanlığı benimsemelerinde bir etken olmamıştır.

Yanıt Açıklaması: İdil Bulgarları Fizik dışında diğer ilim dallarıyla ilgilenmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Karlukların, Batı Gök-Türk Kaganlığı’nda Tung Yabgu’ya 627 yılında isyan ederek tarih sahnesine çıkışlarından 751’deki Talas savaşına kadar geçen süreçte oldukça zorlu siyasî şartlarda Gök-Türkler, Çinliler, Basmiller, Uygurlar ve Türgişlerle siyasî münasebetleri bölük pörçük de olsa Çin kaynaklarına yansımıştır.

Yanıt Açıklaması: Sistanın fethi. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ticaretin gelişmesi yeni şehirlerin ortaya çıkmasını da sağlamıştır. Kaynaklarda sıkça adı geçen başkent Bulgar ve Bilyar’ın yanı sıra Oşely, Suvar, Kaşan, Cuketau, Kremençuk, Mardan, Kazan gibi şehirler kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Ebû Ali Sîmcûrî, Fâik, Beg Tüzün, Hâcib İnanç gibi Sâmânî topraklarını aralarında paylaşmak için mücadele eden Sâmânîlerin Türk asıllı komutanları idi. Bunlardan Ebû Ali Sîmcûrî, Horasan’da müstakil bir devlet kurmak için Buğra Han Harun ile gizlice yazışmaya başladı. Onunla kurduğu dostluk sonucunda bir anlaşma yapmayı başardı.

Yanıt Açıklaması: Kuteybe onun zamanında Buhara ve Semerkand ile Ceyhun’un ötesindeki toprakları fethederek bu bölgede İslâm hakimiyetini tesis eden ilk kumandan olarak tarihe geçmiştir.

Yanıt Açıklaması: Rusların Bulgarlar üzerine 1185 ve 1205 yıllarında gerçekleştirdikleri akınlar da başarısız olmuştur. Taraflar arasındaki bu mücadele 1230 yılında imzalanan barış antlaşmasına kadar devam etmiştir. Bu antlaşmanın imzalanmasının nedeni ise büyük ihtimalle iki ülkenin de sınırlarına yaklaşan Moğol birliklerine karşı ortak hareket etme isteğidir.

Yanıt Açıklaması: İslam dünyasının en kuzey temsilcisi hâline gelen İdil Bulgar Devleti, X. yüzyılın başlarında İdil havzasında kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Ahmed’in Fustat’a ulaştığı 868 yılı, Tulunîlerin kuruluş tarihi olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte Mısır’da ondan önce de Türk kökenliler valilik yapmış ve bundan dolayı çok sayıda Türk askeri bölgeye gelip yerleşmişti.

Yanıt Açıklaması: XI. yüzyılda yaşayan Gazneli tarihçi Gerdîzî de Karlukların “Yabguluk”tan “Hakanlık”a yükselişleriyle ilgili efsanevî bir rivayeti eserine kaydetmiştir;

Yanıt Açıklaması: Yaklaşan Moğol tehlikesine karşı birlikte hareket etme düşüncesi neticesinde barış antlaşması imzaladıkları varsayılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Daha önce Doğu’da gaza faaliyetlerinde bulunmuş ve “Gâzi” unvanı almış olan Togan Han Ahmed, bu kritik durumda hasta yatağından kalkarak İslam ülkelerinden yardım istedi ve etrafına rivayetlere göre yüz bin veya yüz yirmi bin kişilik gönüllü ordusu topladı. Bunu haber alan Hıtay ordusu savaşmaktan vazgeçerek geri çekildi. Ancak Togan Han onları üç ay takip ettikten sonra bir meydan savaşına girişti. Hıtay ordusunu hezimete uğrattı ve yüz bin kişi öldürüldü, yüz bin genç esir alındı ve pek çok da ganimet elde edildi. Bu savaşın en önemli sonucu, Hıtâyların en az bir asır batıya nüfuz etmesinin geciktirilmiş olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Devletin bilinen ilk hakanı Bilge Kadır Han’ın soy ağacı Afrâsyâb’a uzanmaktadır. Türkçe adı Alp Er Tonga olan ve Gök-Türk hanedanı A-şi-na ile aynı kökten gelen Afrâsyâb nedeni ile devlete “Afrâsyâblılar” ya da “Afrâsyâb Oğulları” denmiştir.

Yanıt Açıklaması: Satuk Buğra Kara Hakan Abdülkerim Bazir dönemi 921-955 yıllarını kapsamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Tulunî Devleti’nden sonra Mısır’da hüküm süren hanedanlıkların tarihine bakıldığında, Tulunîler döneminde Mısır’ın “altın çağı”nı yaşadığını söyleyebiliriz. Kuvvetli bir ordu ve ticarî yolların mevcudiyeti, bu dönemde Mısır halkının refahını arttırmıştır. Tulunîler ile birlikte Mısır’da saray teşkilatı kurulmuş, imar faaliyetleri hız kazanmıştır. Ahmet b. Tulun’un 876-879 yıllarında inşa ettirdiği Tulunoğlu Camii günümüze kadar gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Mu’tasım’ın halifeliği döneminde Araplar ve Farslar yönetimdeki nüfuzlarını büyük ölçüde kaybetmişler orduda hakim unsur olan Türkler devletin geleceğine tesir edecek seviyeye gelmişlerdir.Türklerin ordudaki sayı ve nüfuzunun artması ve onların Bağdat’taki faaliyetleri halkı rahatsız etmeye başlayınca Mu’tasım hilafet merkezini nakledecek bir yer aradı ve Samerra’da karar kıldı (835). Böylece tarihe Samerra devri (836-892) olarak geçen ve Türk hakimiyetinin zirvede olduğu bir dönem başladı.