İlk Müslüman Türk Devletleri

Yanıt Açıklaması: Mücadele dönemi Hz. Ömer zamanındaki İslâm fetihleri sırasında başlamış ve Emevîler’in yıkılışına kadar yüz yılı aşkın bir süre devam etmiştir. Bu mücadelenin sonunda Türk hakimiyetindeki topraklar Müslüman Araplar’ın eline geçmiş ve bir kısım Türkler Müslümanlığı kabul etmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Emevî halifeleri arasında farklı ve seçkin bir mevkii olan Ömer b. Abdülaziz Emevîler’in umumî politikasına, yani Arap milliyetçiliğine dayanan siyasetine karşı çıkmış ve bütün tebeaya eşit muamele eden bir siyaset takip etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Toharistan bölgesi, X. yüzyılda Ceyhun nehrinin yukarı mecrası boyunca sağ ve solunda bulunan ve Belh vilayetine tâbi olan bütün dağlık memleketleri içine alıyordu. MÖ üçüncü binyılın sonlarında Basra körfezi ile Nippur arasındaki alanın kuzeyi Akkad olarak adlandırılmaktadır. Dicle ve Fırat nehirleri Mezopotamya’ya hayat verir. Fırat Nehri, Basra Körfezi’ne 145 km kala Dicle Nehri ile birleşir ve Şattülarap Nehri adıyla Basra Körfezi’ne dökülür. Elam adı verilen bölge, İran platosunun Dicle Nehri’ne yakın olan güneybatı kısmıdır. Kapadokya, Anadolu’da Erciyes, Hasandağı ve Güllüdağ’ın püskürttüğü lav ve küllerin oluşturduğu yumuşak tabakaların milyonlarca yıl boyunca yağmur ve rüzgâr tarafından aşındırılmasıyla ortaya çıkan bölgedir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki boyların hepsi "KURULUŞTA YER ALAN DİĞER TÜRK BOYLARI: HAKANLIĞI HANGİ TÜRK BOYU KURDU" başlığında belirtilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Aşağı Türkistan’dan çok uzak bir bölgede ve kronolojik olarak da ilk Müslüman Türk devleti olan, X. yüzyılın başlarında İdil Bulgar Devleti’dir.

Yanıt Açıklaması: Halife I. Velid devri İslâm fetih harekâtının en parlak dönemlerinden biridir. Kuteybe onun zamanında Buhara ve Semerkand ile Ceyhun’un ötesindeki toprakları fethederek bu bölgede İslâm hakimiyetini tesis eden ilk kumandan olarak tarihe geçmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bulgarların dili hakkında en fazla malûmatı veren Kâşgarlı Mahmud, onların konuştukları Bulgarca’nın ve yine İdil Bulgar Devleti sınırları içeirisinde yer alan Suvar adlı boyun konuştuğu Suvarca’nın, kısaltılmış Türkçe olduğunu, kelimelerin sonlarının kesildiğini yazmaktadır

Yanıt Açıklaması: Bulgarlar yabancı ülkelere tarım ürünleri, kürk, bal, balık ihraç ediyorlardı. En fazla ihraç edilen ürünlerin başında ise işlenmiş deri gelmektedir. Nitekim Bulgar derileri, “bulgarî” adı ile eskiden beri şöhret bulmuştu ki, Kazan’da ve Kazak Kırgızlar’da “bulgarî” adı ile tanınan derinin, eski Bulgar devrinden kalan usûller ile işlendiği bilinmektedir. Rus ve İskandinav ülkelerinden getirilen kölelerin bir kısmı Bulgar’da kalıyor, bir kısmı da Doğu ülkelerine satılıyordu. Bulgarlar Doğu’dan değerli ipek, halı, Orta Asya ve Hint süs eşyaları, seramik ve cam ürünleri ithal ediyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Yağma boyundan Satuk Buğra Han da, “Kara Han” unvanı aldı. Sonra, ülkede İslam’ı yaygınlaştıran oğlu Baytaş Musa, 960 yılında Balasagun’da “Hanlar Hanı” unvanını alarak bağımsız Karahanlı (Türk Hakanlığı) devletini kurdu.

Yanıt Açıklaması: Haricîlerin ve Emevîlerin ayrımcı zihniyetine karşı bütün Müslümanların eşitliğini savunan Mürcie bir bakıma gayri Arap Müslüman unsurların temsil ettiği bir zihniyet, siyasî ve itikadî bir fırka olarak ortaya çıkmıştır. İslâmiyet’in Horasan ve Mâverâünnehr’de Türkler arasında yayılmasında, hoşgörü, adalet ve fikir hürriyetini savunan, birlik ve beraberliği esas alan, ılımlı ve uzlaştırıcı vasıflarıyla tanınan Mürcie’nin büyük katkısı olmuştur

Yanıt Açıklaması: Uygur Kağanlığı 840 yılında yıkılmış ve aynı yıllarda Karanlıların temelleri atılmıştır.

Yanıt Açıklaması: İfadelerin tamamı Türkler' in İslam dinini kabul etme sebeplerindendir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Hakanlığı kuran veya hanedanı temsil eden boyun hangi Türk boyu olduğu meselesi için ortaya atılan görüşlerden biri de Çiğil tezidir.

Yanıt Açıklaması: 751 yılı Temmuz ayında Ebû Müslim’in kumandanı Ziyad b. Salih ile Çin’in Kuça valisinin sevk ve idare ettiği ordular arasında başlayan Talas Savaşı beş gün devam etmiş ve iki ateş arasında kalan Çin birlikleri ağır kayıplar vermiş baş kumandan da canını zor kurtarabilmiştir. Türkler’in Müslüman Arapları desteklediği Talas Savaşından sonra Çin artık Batı Türkistan için bir tehdit unsuru olmaktan çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Türklerin İslâmiyeti kabûlu ilk olarak yoğun bir şekilde Mâverâünnehr’de görülür.

Yanıt Açıklaması: İdil Bulgar Devleti’nde çok sayıda şehrin mevcudiyetine, bölgede yüksek seviyede Türk İslam medeniyetinin yayılmış ve yazı kültürünün gelişmiş olmasına işaret etse de mezar kitabeleri ile Kul Gali’nin Kıssa-i Yusuf adlı manzumesi dışında İdil Bulgar Devleti’nden günümüze yazılı kaynak ulaşmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Türk-Arap mücadelesinin ikinci ve en önemli safhasını Emevîler devrindeki ilişkiler teşkil eder. Muaviye halife olunca iç  arışıklıklara son verip yeni bir fetih harekâtı başlattı ve Basra valisi Abdullah ve Âmir’in kumandanlarından Abdurrahman b. Semüre’yi Sistan’ın (Sicistan) fethine memur etti (663-64). O da Kabil, Belh ve Büst gibi şehirleri ele geçirdi.

Yanıt Açıklaması: Karluklar, Türgişler gibi Gök-Türklerin bir kolu, hatta akrabası olarak gösterilir.

Yanıt Açıklaması: Türk Hakanlığı ve Gazneli ilişkileri 1030 yılında Sultan Mahmud’un ölümü ile yeni bir boyut kazandı. Oğlu Mesud Gazneli tahtına oturabilmek için kardeşi Muhammed ile mücadeleye girişti. Türkmenler ve Selçuklular ile yaptığı anlaşmalar sayesinde Mâverâünnehr’de önemli bir güç haline gelen Ali Tegin’e, kendisi ya da oğullarından birinin tam donanımlı bir ordu ile yardıma gelmesi halinde Huttâl vilayetini vereceğini vaadetti. Ancak Mesud, Ali Tegin’in yardımına ihtiyaç kalmadan kardeşini mağlup ederek tahtı ele geçirdi.

Yanıt Açıklaması: A şıkkıdır.  Sınır boylarında, Merv ve Belh gibi kültür merkezlerinde yaptırılan ribatlarda kalan din adamları ve gaziler de (murâbıtlar) bölgede İslâmiyetin yayılmasında etkili oldular. İlk ribat 727’de Merv kadısı tarafından kurulmuştur. B, C, D ve E seçeneklerinde Mâverâünnehr’de IX. ve X. yüzyılda İslâmiyeti kabul eden Türk aile ve beylerinden bazıları verilmiştir.