İlk Müslüman Türk Devletleri

Yanıt Açıklaması: Tudun, Gök Türklerde hükümdar ailesine mensup olmayan ve tâbi ülkelerde vergi ve gümrük resimlerini kontrol eden idarecilere verilen bir unvandı. Zamanla bir bölgenin sahibi veya hükümdarı anlamına gelmeye başlamış, ancak XI. yüzyılda anlamı “köyün büyüğü ve tanınmışı” manasına kadar düşmüştür. İdol, küçük tanrı figürleridir. Halaf Dönemi’nde insanlar tholos adı verilen ev tiplerini kullanmışlardır. Tholos, yuvarlak planlı, kubbeli bir oda ile bu odaya eklenmiş dikdörtgen planlı bir başka odadan oluşuyordu. Balçık, kerpiç ya da taştan yapılıyorlardı. Stel ise dikilitaştır. Yunanca doulos adı verilen, eski Yunan dünyasında istenildiğinde alınıp satılan ve ömrünün sonuna kadar hizmet vermek zorunda olan köledir.

Yanıt Açıklaması: Yağmalar boyunda çok az ziraat yapılmakta, ama, çok kürk imal edilmektedir. Avcılık yaygındır. Zenginlikleri at ve koyundur. Halkı sert, kuvvetli, çok silaha sahip ve savaşçıdır.

Yanıt Açıklaması: Gazneliler. Cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkler arasında İslâmiyeti resmî din olarak kabul eden ilk devlet ise İdil (Volga) Bulgar Devleti’dir. 922’de mucizevî bir hidayet eseri olarak İslâm’ı kabul eden Bulgar hükümdarı İlteber Almuş, Abbâsî Halifesi Muktedir Billâh’a bir elçilik heyeti göndererek kendisine İslâm dinini tebliğ edecek din bilginleri (fakihler), cami ve kale yapımına yardımcı olacak ustalar istemiştir.

Yanıt Açıklaması: Satuk Buğra Han’ın 955 yılında vefat edip Artuç’a defnedildiği zamana kadar yeni Müslüman kimliği ile yürüttüğü siyasî faaliyetlerini; birbirleri ile mücadele halinde olan Türk boylarını tek bir çatı altında itaat altına almak, “Kara Hakan” unvanını kullanarak Balasagun iktidarını ele geçirmek, “mücâhid” ve “gâzî” sıfatları ile Hoten ve Issıg Göl’ün doğu kıyısında Müslüman olmayan unsurlarla mücadeleyi sürdürmek; batıda ise Sâmânîlerle siyasî ittifaklar kurarak onların ve Mâverâünnehr gazilerinin askerî yardımını temin etmeye çalışmak şeklinde özetlemek mümkündür.

Yanıt Açıklaması: Kâşgarlı Mahmud’a göre, Türk boylarından biri olan Yağmalara, “Kara Yağma” da denmektedir.

Yanıt Açıklaması: X.Yüzyılın başlarında basılan paralarda Abbasi halifesinin ismine yer verilmesinden dolayı bu tarihler İslamiyet’i kabul ettikleri tarih olarak düşünülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sultan Mahmud 1030 yılında vefat etmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Nihavend zaferi. Cevap Adır.

Yanıt Açıklaması: İdil Bulgarlı ilim adamları da aynen Müslüman ülkelerindeki meslektaşları gibi birçok ilim dalıyla birden ilgilenmişlerdir. Bulgarlı ilim adamları, kendi ülkelerinin dışında da tanınıyordu. Örneğin Tarîkatu’l-Bulgarî, Fevâidu’l-Bulgarî ve Câmiu’l Bulgarî adlı eserlerin müellifi Hoca Ahmed Bulgarî, Gazneli Mahmud’un (967-1030) hocası ve şeyhiydi.

Yanıt Açıklaması: Hakimiyet dönemi Selçuklular’ın Gazneliler karşısında kazandığı Dandanakan zaferiyle başlamış, Selçuklu Türkleri Sünnî İslâm dünyasının hâmiliğini ile iç ve dış tehlikelere karşı bu Müslümanları koruma görevini üstlenmiştir. Selçuklular ve halefleri çok geniş bir sahada hakimiyet tesis ederek çeşitli imparatorluklar kurmuş, genelde siyasî, idarî ve askerî bakımdan İslâm dünyasının rakipsiz hâkimi olmuştur. Bu durum I. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar devam etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Dihka^n: Farsça dih ile -ga^n nispet ekinden oluşan dihga^n kelimesi, Arapça’ya dihka^n olarak geçmiş olup, köy ağası veya arazi sahibi anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Türkler ve Müslümanlar ilk defa karşı karşıya geldiği cepheler Horasan ve Kafkasyadır.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki ifadelerin hepsi Karahanlıların orijinal adlarındandır.

Yanıt Açıklaması: Talas Savaşından sonra bu mücadele yerini barış ve dostluğa bırakmıştır. Bu sayede İslâmiyet Türkler arasında daha hızlı yayılmaya başlamıştır. Talas Savaşının kâğıt sanayiinin İslâm ülkelerinde ve ardından da Avrupa’da yaygınlaşmasında önemli rol oynadığı da unutulmamalıdır.

Yanıt Açıklaması: XI. yüzyılın başında Türk Hakanlığı ülkesine doğudan yapılan saldırıları, Hıtâylar değil, Hıtâylar tarafından harekete geçirilen ve başlangıçta Moğolistan’ın doğusunu, sonra da batısını işgal eden Moğol boyları gerçekleştirmekte idi. Nitekim 1018 yılında İslam ülkelerinde duyulduğunda büyük bir heyecana sebep olan ve Çin tarafından çıktığı söylenen kalabalık gayrimüslim Moğol boylarının Balasagun’a sekiz günlük mesafeye kadar yaklaşması olayı, İslam kaynaklarında geniş bir yankı bulmuştur. Yüz bin oba (hırkâh) ve üç yüz bin oba halkı diye kaydedilen kalabalık bir Hıtây ordusu, Togan Han Ahmed’in hastalığından ve Türk Hakanlığı’nın içinde bulunduğu siyasî çekişmelerden yararlanmak üzere harekete geçti. Balasagun’a sekiz günlük mesafeye kadar yaklaştılar. Daha önce Doğu’da gaza faaliyetlerinde bulunmuş ve “Gâzi” unvanı almış olan Togan Han Ahmed, bu kritik durumda hasta yatağından kalkarak İslam ülkelerinden yardım istedi ve etrafına rivayetlere göre yüz bin veya yüz yirmi bin kişilik gönüllü ordusu topladı. Bunu haber alan Hıtay ordusu savaşmaktan vazgeçerek geri çekildi. Ancak Togan Han onları üç ay takip ettikten sonra bir meydan savaşına girişti. Hıtay ordusunu hezimete uğrattı ve yüz bin kişi öldürüldü, yüz bin genç esir alındı ve pek çok da ganimet elde edildi. Bu savaşın en önemli sonucu, Hıtâyların en az bir asır batıya nüfuz etmesinin geciktirilmiş olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Hakimiyet dönemi Selçuklular’ın Gazneliler karşısında kazandığı Dandanakan zaferiyle başlamış, Selçuklu Türkleri Sünnî İslâm dünyasının hâmiliğini ile iç ve dış tehlikelere karşı bu Müslümanları koruma görevini üstlenmiştir. Selçuklular ve halefleri çok geniş bir sahada hakimiyet tesis ederek çeşitli imparatorluklar kurmuş, genelde siyasî, idarî ve askerî bakımdan İslâm dünyasının rakipsiz hâkimi olmuştur. Bu durum I. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar devam etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Altayların batısında yaşayan karluklar, Arap ve Çin ordularının Talas nehri kıyısında yaptıkları Talas Savaşı’nı Arapların kazanması üzerine bu bölgedeki Çin hakimiyetinin kalkmasını fırsat bilerek bölgede hüküm süren Türgiş devletine saldırarak burayı ele geçirmişler,  Balasagun’da Karluk Yapguluğunu kurmuşlardır.

Yanıt Açıklaması: Soru kökünde verilen maddeler sırasıyla Çiğil, Türgiş, Tuhsi ve Yağma boyları ile eşleşmektedir. Dolayısıyla soru kökünde Egdişlere dair herhangi bir bilgi yer almadığı için doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan'ı ele geçiren İslam orduları kuzeye Hazar topraklarına yürümüşlerse de Hazar başkenti yakınlarında yenilgiye uğramış ve kaybetmişlerdir.