Orta Asya Türk Tarihi

Yanıt Açıklaması: Kırım Hanlığı, Osmanlı Devleti ile Rus Çarlığı arasında 1774 yılında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması ile Osmanlı toprağı olmaktan çıktı. Ruslar 1783’te bütün Kırım’ı ilhak ederek hanlığı ortadan kaldırdılar.

Yanıt Açıklaması: Cengiz Han, mükemmel kumandanlığı ve tecrübeli devlet adamlığı ile kendisini ispatlayan en büyük oğlu Cuci (öl. 1227)’ye Altay Dağları ve Batı Sibirya’dan başlayarak İdil-Ural bölgesi ve ötesini verdi. Böylece Deşt-i Kıpçak olarak da bilinen bu coğrafyada “Cuci Ulusu”nun temelleri atıldı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Çağatay Hanı Alaadin Tarmaşirin’in ölümünden (1334) sonra hanlık parçalandı. Batı bölümü (Maveraünnehir kısmı) Çağatay Ulusu olarak bilinmeye başladı; doğu bölümü Cengiz yasasına, konargöçer hayata daha fazla bağlı idi ve Moğolistan olarak anıldı.

Yanıt Açıklaması: Mübeyyen: Babür’ün Hanefî fıkhıyla ilgili bazı konuları (sefer, misafirlik, zekât, öşür, haraç…) mesnevî tarzında ve failün vezniyle yazdığı bir risâledir.

Yanıt Açıklaması: Abdurreşid Han hanlıkta medreseler inşa ettirerek Kaşgar şehrinin “Buhara-yı Sâni (İkinci Buhara, Küçük Buhara)” olarak isimlendirilmesinde etkin olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Çağatay Hanı Alaadin Tarmaşirin’in ölümünden (1334) sonra hanlık parçalandı. Batı bölümü (Maveraünnehir kısmı) Çağatay Ulusu olarak bilinmeye başladı; doğu bölümü Cengiz yasasına, konargöçer hayata daha fazla bağlı idi ve Moğolistan olarak anıldı.

Yanıt Açıklaması: Kırım Hanlığı, Osmanlı Devleti ile Rus Çarlığı arasında 1774 yılında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması ile Osmanlı toprağı olmaktan çıktı.

Yanıt Açıklaması: Hanlıklarda savaş neticesinde elde edilen ganimet en önemli gelir kaynağıydı. Ancak bunun yanı sıra havyan yetiştiriciliği, tarım ve zanaat diğer geçim kaynakları olarak önemliydi.

Yanıt Açıklaması: Türkçeden Moğolcaya geçen yarlık terimi, Türk ve Moğol dillerinde “buyruk”, “emi^r”, “ferman” anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Altın Orda’daki en önemli devlet organı kurultay idi. Kurultaya han, hanın eşleri, Gök Orda hanları, hanın oğulları, kabile beyleri (tümen beyleri ile bin beyleri), noyanlar ve yasa emi^rlerinin yanı sıra Altın Orda’ya bağlı bölge ve ülkelerin yöneticileri de katılırdı

Yanıt Açıklaması: Altın Orda Hanlığı’nın hazinesi şu gelirlerle beslenmekteydi: 1. Cuci Ulusu’nun kendi bünyesindeki mükelleflerden toplanan vergiler; 2. Tâbi durumda olan Rus knezliklerinden alınan vergiler; 3. Yabancı tüccarlardan alınan vergiler.

Yanıt Açıklaması: 1860’lı yıllarda tekrar ağır bir Ruslaştırma ve Hıristiyanlaştırma siyasetine maruz kalan halkın bir kısmı Anadolu’ya ve çeşitli yerlere göç etti.

Yanıt Açıklaması: Narbuta Biy, hanlıkta istikrarı temin ettiği gibi iktisadi gelişmelere de ortam hazırlamıştır. Onun dönemiyle birlikte ilk kez hanlıkta fulus ismi verilen para darp edilmiş ve değer olarak bir fulus bir koyuna eşitlenmiştir. Bunun yanı sıra o başkent Hokand’da büyük bir saray inşa ettirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sibirya’daki Türk halklarından Şorlar, Batı Sibirya’nın güneyinde, yoğunlukla Kemerovo bölgesindeki Taşdagul, Novokuznetsk, Mejduçerensk, Miskovsk, Osinokovsk havalisinde yaşamaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Çin’in kuzeyinde, Orhun ve Selenga ırmaklarının kaynak havzası olan kutsal Ötüken bölgesinde bulunan ve tarihte bilinen ilk Türk devletini kuran Asya Hunları, M.Ö 318 yılında devletlerarası arenada gözükmeye ve rol oynamaya başladı.

Yanıt Açıklaması: Milattan önce üç binli yıllardan itibaren yerleşimlerin görüldüğü bölgede arkeolojik kazılar neticesinde Afanasyevo kültürüne (MÖ. 3300-1700) âit çok sayıda evcil hayvan kemiği ve kap kacak parçaları bulunmuştur.

Yanıt Açıklaması: Muhammed Han (1591-1609) dönemi hanlığın en güçlü dönemidir.

Yanıt Açıklaması: İrtiş Irmağı kıyıları ve Altay Dağları arasında yayılan Kimekler veya Yemekler VIII. yüzyıldan X. yüzyıla kadar müstakil bir güç oldular. Daha sonra ise Kıpçak hâkimiyetine girdiler.

Yanıt Açıklaması: Rusya’da Sovyet İhtilalı olunca Ahıska Türkleri 1918 yılının Nisan ayında Türkiye’ye katılma kararı aldılar ve bu kararı resmî olarak Osmanlı Devleti’ne bildirdiler. Bu karar, 4 Haziran 1918’de yapılan Batum Antlaşması ile Gürcistan Hükümeti tarafından kabul edildi. Halit Paşa komutasındaki ordu Ahıska’ya girdi ve halk teşkilâtlanarak geçici bir idâre kurdu. Buna karşılık 30 Ekim 1918’deki Mondros Mütarekesi ile Osmanlı bölgeden çekildi ve halk Ermeni ve Gürcülerin işgaline ve katliamına bırakıldı. Bu arada Ahıskalılar, Kars’ta kurulan Millî Şura Hükümeti’ne katıldılar ve Gürcülere karşı savaştılar. Kazım Karabekir, 6 Kasım 1918’de Ahıska’ya girdi. Maalesef 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması ile Ahıska, Batum ile birlikte Ruslara kaldı. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Buhara Hanlığı’nın esas unsurunu oluşturan Özbek ulusu, Altın Orda Hanlığı hükümdarlarından Özbek Han (1313-1341) döneminde ortaya çıkmış, ancak bir siyasi yapı (il) halini ancak Ebu’l-Hayr Han (1428-1468) zamanında almıştır.  Doğru cevap A'dır.