Orta Asya Türk Tarihi

Yanıt Açıklaması: Tao’nun takip ettiği politikalar halefleri zamanında akamete uğramış ve onlar Budizm’i himaye eder olmuşlardır. Tao’nun torunu Siun zamanında (452-465) Budizm Tabgaç toplumunda itibar kazanmaya başlamış, Tao’nun aldığı önleyici tedbirler kaldırılarak, Budizm’i himaye eder kanunlar çıkarılmaya başlanmıştır. Bu süreç sonunda eski Türk âdet ve ananeleri ihmal edilmiş, Budizm süratle yayılma alanı bulmuş, Budist sanat da büyük hamle yapmaya başlamıştır. Budist sanatının parlak zamanı Tabgaç himayesine tesadüf eden devir olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Uygurlarla ilgili en önemli yazıt 'Şine-Usu' yazıtlarıdır. Doğru yanıt 'B'

Yanıt Açıklaması: Hârezmşâhlar hükümdarı ‘Alâ’u’d-dîn Muhammed'in Moğollardan daha güçlü bir orduya sahip olmasına rağmen Cengiz Han'ın orduları karşısında yenilgiye uğramasının nedeni, ‘Alâ’u’d-dîn Muhammed'in, Moğollara karşı meydan savaşı vermek yerine ordusunu bölerek farklı şehirlerin surlarında savaşmayı tercih etmesidir.

Yanıt Açıklaması: Karluklar henüz islamı benimsemeyen Türk boylarını fütüvvat inancına göre hareket eden Emevilere karşı korumuşlardır. Cevap : 'D'

Yanıt Açıklaması: Çin önlerine gelen Tibetliler Çin başkenti Luoyang’ı ele geçirdiler. Çinlilerin yardım istemesi üzerine bölgeye ordu sevk eden Bögü, 762 yılında şehri Tibetlilerin elinden kurtardı. Sefer tamamlandıktan sonra yanında dört Mani rahibiyle Ötüken’e dönen kagan, idareci tabakadan başlamak üzere Uygurlar arasında Mani dininin yayılmasının önünü açtı. Kagan Maniciliği resmi din olarak kabul etti. Karabalgasun’un yanı sıra birçok Uygur şehrinde Mani mabetleri inşa edildi. Bu din, insanları hayvani gıdaları yemekten ve savaşmaktan men etmesi sebebiyle Uygurların toplum yapısında tahribatlara sebep oldu. Bununla beraber Manicilik ilim, edebiyat, sanat ve ticarette Uygurları geliştiren bir rol de oynadı. Yine bu devirde birçok Uygur geleneği değişti. Uygurlar artık başka türlü yaşıyorlardı. Kagan kendini halktan ayırdı ve saraylara çekildi. Kadınlar makyaj yapmaya, güzel elbiseler giyinmeye başladı.

Yanıt Açıklaması: Çin’in kuzeyinde, Orhun ve Selenga ırmaklarının kaynak havzası olan kutsal Ötüken bölgesinde bulunan ve tarihte bilinen ilk Türk devletini kuran Asya Hunları, M.Ö 318 yılında devletlerarası arenada gözükmeye ve rol oynamaya başladı.

Yanıt Açıklaması: Erken Çin kaynaklarına göre Moğollar Ak Tatarlar - Kara Tatarlar - Barbar Tatarlar şeklinde üçe ayrılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Temüçin, 1206 yılında Onon nehri kenarında toplanan kurultayda dokuz parçalı ak tuğ dikilerek “Cengiz” (Moğolca: Çinggiz ) unvanı ile han ilan edildi ve bozkırların en güçlü hükümdarı durumuna geldi. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: İlteber Almış’ın,  İtil Bulgarlar Devleti'nin başına geçtikten sonra gördüğü bir rüya üzerine İslâmiyet’i kabul etmesiyle İtil Bulgar Devleti’nin resmî dini İslâmiyet olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Maniciliği Uygurlar arasında resmi din olarak kabul eden Uygur hükümdarı, Bögü Kagan'dır.

Yanıt Açıklaması: Meclisin Hakan buyruğunu çiğneyerek Çin'li yerine Türk hükümdar istemesi, yöneticilikte köken ve asalet aramanın önemli olması ile açıklanabilir. Doğru yanıt 'E' seçeneğinde verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Rusların tamamen hâkimiyete alınmasıyla ilerleyişine devam eden Moğol ordusunun ilk kolu Polonya topraklarına sızarken, ikinci kol Karpatlar’a girdi. Üçüncü bir kol ise Tuna nehri havzası boyunca ilerlemekteydi. Polonya ordusu Legnica, Macar ordusu ise Mohi savaşlarında hezimete uğratıldı. Moğollar karşısında tutunamayan Macar kralı IV. Bela firar etmek zorunda kaldı. Kısa sürede Orta Avrupa’nın önemli bir kısmı Moğol ordusu tarafından istila edildi. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kösedağ Savaşı'nın 1243 yılında Anadolu Selçukluları ve Moğollar arasında gerçekleşmiş ve Moğol galibiyeti ile sonuçlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 552 yılında Bumin Kagan’ın gayretleri ile kurulup kısa zamanda emperyal güç bir halinde gelişen Göktürkler bir müddet sonra zaaf alameti göstermeye başladı. Önce ikiye ayrıldılar ve bunlar teker teker Çin hâkimiyetini kabule mecbur oldular. 649 yılında Doğu Göktürkleri, 659’da Batı Göktürkleri tam olarak Çin boyunduruğuna girdi. 630’dan itibaren Türk tarihinde misli az görülen bir zillet yani esaret devri başladı. Buna göre Fetret Devri'nin Çin'in esaretinde geçtiği söylenebilir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Möngke Han, aşırı genişleyen imparatorluğu daha kolay idare edebilmek için kardeşlerinden Kubilay’ı Çin’e, Hülâgü’yü ise İran’a göndermişti. Hülâgü’nün beraberindeki ciddi miktarda Moğol ile birlikte 1256 yılında Ceyhûn nehrini geçerek Horâsân’a girmesiyle Yakındoğu’da Moğol hâkimiyetinin ikinci devresi başlamış oldu. Hülâgü evvela 1256 yılında Alamût’u ele geçirerek buradaki İsmâîlî hâkimiyetine, ardından da 1258 yılında Bağdad’a girerek Abbâsî hilâfetine son verdi. Esir edilen son Abbâsî halifesi el-Musta’sım- billâh (1242-1258) bir kilime sarıldıktan sonra atların ayakları altında ezilmek suretiyle feci şekilde öldürüldü.

Yanıt Açıklaması: Gansu Uygurları 940’dan sonra bunların ve 1028’lerden sonra Xi Xia adıyla Çin’de devlet kuran Tangutların ve nihayetinde 1226’dan sonra Cengiz Moğollarının tahakkümü altına düştüler.

Yanıt Açıklaması: Doğu Türkistan Uygur Devleti 840 yılında kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Hunlar ve Doğu Romalılar arasında yapılan barış görüşmeleri sonucu, 447’de tarihte Anatolius Barışı diye bilinen ve ağır şartlar taşıyan antlaşma imzalandı. Buna göre Doğu Roma, 6 bin libre harp tazminatı ve yıllık 2100 libre vergi ödemeyi kabul etti. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Cengiz Han yaptığı taksimde, Türkistan’ın önemli bir bölümünü oğullarından Çağatay’ın idaresine bırakmıştı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Mete Han'ın M.Ö. 197'de yaptığı anlaşma ile Mete Çin’i yıllık vergiye bağlamış, iki ülke arasında uzun yıllar sürecek ticari ilişkiler tesis etmiştir.