Orta Asya Türk Tarihi

Yanıt Açıklaması: Şahruh’un uzun süren saltanat döneminde bölge valisi konumundaki oğulları Uluğ Bey, İbrahim ve Baysungur Mirzalar başta olmak üzere hanedan üyeleri ve büyük emîrler, imar ve kültürel işlerle meşgul oldular.

Yanıt Açıklaması: 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra imzalanan Yeşilköy Antlaşması’na göre Kars, Ardahan ve Batum savaştazminatı olarak Ruslara bırakılınca Ahıska daha da zor duruma düştü.

Yanıt Açıklaması: Aralık 1990’da Krasnoyar (Kızılyar) Kray’dan ayrılan Hakasya, 1991 yılının Temmuz ayında Hakas Özerk Cumhuriyeti oldu ve 1992 yılında ise Rusya Federasyonu tam üyesi olarak kabul edildi. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Hive Hanedanlığı dönemleri: Arapşahîler Hanedanı Dönemi (1511-1740), Kukla Hanlar Dönemi (1740-1804), Kongratlar Hanedanı Dönemi (1804-1920).

Yanıt Açıklaması: Uluğ Bey, Kadızade-i Rumi ve Gıyasüddin Kaşi ve Ali Kuşcu gibi bilim adamları Timur İmparatorluğunda sanat ve kültür alanında yetişmiş kişilerdir.

Yanıt Açıklaması: Çağatay Hanı Alaadin Tarmaşirin’in ölümünden (1334) sonra hanlık parçalandı.

Yanıt Açıklaması: Vekâyi (Babür’ün Hâtıratı, Babürnâme) Babür’ün kendi yaşadıklarını anlattığı ve bizzat Çağatayca kaleme aldığı bu eseri sadece Çağatayca’nın değil, bütün Türk edebiyatının en güzel mensur örnekleri arasında sayılmaktadır. Bu kitabın en büyük özelliği, hadiselerin bir hükümdardan beklenmeyecek derecede samimiyetle kaleme alınmış olmasıdır. Ayrıca eser, çeşitli dillere tercüme edilerek defalarca basılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Saha coğrafyasında Saha etnik oluşumunun ilk merhalesinde İskitler yer almaktadır. Bölgede yapılan kazılarda İskitlere âit kurganlara tesadüf edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Tatarlar, İdil boyundaki en kalabalık Türk boyu ve Rusya’da nüfus bakımından Ruslardan sonra gelen ikinci etnik gruptur. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Timur ve soyundan gelenler Orta Asya ile İran’da yaklaşık 150 yıl hüküm sürdüler.

Yanıt Açıklaması: Berke Han zamanında Altın Orda, bölgenin en güçlü devletlerinden biri ha^line gelse de Büyük Moğol Hanı’na, yani Moğolistan’a olan bağlılık ha^la^ devam ediyordu. Ancak ondan sonra tahta çıkan yeğeni Mengü Timur (1266-1280) Altın Orda’yı tamamen müstakil bir devlet ha^line getirmeyi başardı ve kendi adına para bastırdı.

Yanıt Açıklaması: Hakasya’nın en meşhur abidelerinden biri İskit Hükümdarı’na âit olan Salbık Kurgan’dır. Yine bölgenin Türklerin anayurtlarından biri olduğuna dâir en önemli ispat Tagar Kültürü’ne âit olduğu söylenen Boyar Kaya Resimleri’dir.

Yanıt Açıklaması: Kasım Hanlığı’nın Türk dünyasına en büyük hizmeti ise hiç şüphesiz Moskova’ya yakın bir coğrafyada Türk nüfusu ve onlarla birlikte İslamiyet’i yaymasıdır. Teşkilat ve idari bakımdan diğer Tatar hanlıklarıyla aynı yapıya sahip olan Kasım Hanlığı’nın nüfusunun ekseriyetini Türkler oluştururken, bunlar daha sonra Kasım Tatarları olarak anılacaktır.

Yanıt Açıklaması: Tuvalıların asli unsur olduğu Tuva Cumhuriyeti Rusya’nın federal bölgelerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti’nin başkenti ise Kızıl’dır. Cumhuriyetin güney ve güneydoğusunda Moğolistan, doğusunda Buryat Cumhuriyeti, kuzey doğusunda İrkut Oblastı, kuzeyde Krasnoyar (Kızılyar), kuzey batısında Hakas Cumhuriyeti ve batısında Altay Cumhuriyeti yer almaktadır. Doğru cevap b'dir.

Yanıt Açıklaması: Suyurgal terimi, Moğolca suyurgamak mastarından türemiş ve “bağış”, “teşvik”, “müka^fat” vs. anlamına gelmektedir. Suyurgal, Ortaçağ’da bir askere veya subaya savaşta hizmeti karşılığında verilen ve ona gelir getiren, miras bırakılabilen toprak, timar anlamında kullanılmıştır

Yanıt Açıklaması: Mangıtlar Hanedanı Dönemi 1756-1920 arasında 164 yıl sürmüştür. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Topraklarının Ruslar tarafından işgali, özgürlüklerine düşkün olan Kazaklar tarafından hemen kabullenilmemiş, başta Sırım Batur (1783-1797), Colaman Tilenci (1822- 1824) İsatay Tayman (1836-38) ve Kenasarı Kasım’ın (1837-1846) liderliğinde olmak üzere pek çok isyan hareketi gerçekleşmiştir. 1733-1771 yılları arasında hanlık makamını üstlenen Ebu’l-Mambat ile 1771-1781 yılları arasında han olan Abilay dönemlerinde Orta Orda, Rus egemenliğini kabul etmişlerdir. Doğru cevap D.

Yanıt Açıklaması: Hokand Hanlığı 1709-1876 yılları arasında egemendir.

Yanıt Açıklaması: İdil boyundaki Türk boyları Tatarlar, Başkurtlar ve Çuvaşlar olarak üçe ayrılabilir.

Yanıt Açıklaması: Toktamış, 1382’de Rusları bozguna uğrattı ve Hârezm ile Azerbaycan hariç, evvelce Altın Orda Hanlığı’na bağlı olan toprakların tamamını tekrar Altın Orda sınırları içerisine dâhil etti. Ayrıca kendisinin tahta çıkmasına yardım eden Emîr Timur’la da mücadeleye girişti. Toktamış ile Timur’u karşı karşıya getiren sebep Toktamış’ın Emîr Timur’un hâkimiyeti al- tındaki Hârezm ile Azerbaycan’a sahip olmak istemesiydi. Yine Toktamış, kendisinin Cen- gizoğullarının meşruiyetini temsil ettiğini, Timur’un ise bir asalet unvanına dahi sahip ol- madığını düşünüyor ve bundan dolayı da Timur ile mücadeleye girmekten çekinmiyordu.