Orta Asya Türk Tarihi

Yanıt Açıklaması: Maliye teşkilatının en başında vezirler vardı. Cizye, bac, haraç, avarız, Pay-i gavane dükkan başına dört ayda bir bir çeşit vergi bazı vergi türleridir.

Yanıt Açıklaması: Çağatay Hanlığı, Türk-Moğol topluluklarından oluşan kabile konfederasyonu idi ve önceleri han ailesi daha sonraları ise güçlenen, hanedana mensup olmayan boy beyleri, (ulus emîrleri) tarafından idare edildi. Bu emîrler Cengiz soyundan kukla bir han kullanarak idarelerini meşrulaştırıyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Berke Han döneminde Altın Orda’da “yam” (posta) teşkilatı da kuruldu

Yanıt Açıklaması: Timur ile kendini Anadolu’da İslam aleminin gaza bayrağının taşıyıcısı ve Selçuklu’nun mirasçısı olarak gören Yıldırım Bayezid karşı karşıya gelmiş oldular. 28 Temmuz 1402 (28 Zilhicce 804) tarihinde sabahın erken saatlerinde başlayan savaş akşama doğru sona erdi.

Yanıt Açıklaması: Ele geçirilen bölgedeki nüfusun çoğunu göçebe Kıpçaklar oluşturduğu için bu bölgeye Deşt-i Kıpçak, yani “Kıpçak Bozkırı” da denilmektedir. Aileleri, bütün malları ve hayvanları ile beraber Cuci Ulusu’na gelen Moğollar, sayıca az olduklarından dolayı buradaki esas kitleyi oluşturan Kıpçaklar arasında asimile olmuşlardır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 16. ve 17. yüzyıllarda Buhara Hanlığı’na tabi olan Fergana, hanlığın zayıflaması ile birlikte, merkezle bağlarını koparmıştır. 17. yüzyılın sonuna doğru bölgenin kuzeyinde, Çadak şehri ve çevresinde, Hz. Peygamber neslinden oldukları ifade edilen Nakşibendiye tarikatına mensup hocalar egemen olmaya başlamışlardır. Bunun yanı sıra bölgenin Mâverâünnehr ile sınır şehirleri Ura-Tepe ve Hisar’da Yüz kabilesi, Şehrisebz’de ise Keneges kabilesi bağımsız hareket etmeye başlamıştır. Bu parçalı yapıya, özellikle de Hocaların iktidarına karşı, bölgenin Özbek kabileleri, yine bir Özbek kabilesi olan Minglerin reisi Şahruh Biy’in etrafında toplanarak mücadele etmişler, başarılı olunca da Şahruh Biy’i 1709 yılında kendilerine hükümdar seçerek Fergana bölgesinde ayrı bir siyasi yapıya hayat vermişlerdir. Kaynaklarda Hokand Hanlığı veya Fergana Hanlığı olarak bahsedilen bu siyasi yapı han unvanı yerine biy (veya bey) unvanı kullanan Şahruh’un (1709-1721) ilk temsilcisi olduğu Ming Hanedanı (Çin’de 1368-1644 yılları arasında hüküm süren Ming Hanedanı ile ilgisi yoktur) idaresi altında 1876 yılına kadar 167 yıl ömür sürmüştür.

Yanıt Açıklaması: Timur ve soyundan gelenler Orta Asya ile İran’da yaklaşık 150 yıl hüküm sürdüler.

Yanıt Açıklaması: 1828 Osmanlı-Rus Savaşı neticesinde 14 Eylül 1829’da imzalanan Edirne Antlaşması’na göre Ahıska ve Ahırkelek savaştazminatı olarak Ruslara verildi.

Yanıt Açıklaması: Topraklarının Ruslar tarafından işgali, özgürlüklerine düşkün olan Kazaklar tarafından hemen kabullenilmemiş, başta Sırım Batur (1783-1797), Colaman Tilenci (1822-1824) İsatay Tayman (1836-38) ve Kenasarı Kasım’ın (1837-1846) liderliğinde olmak üzere pek çok isyan hareketi gerçekleşmiştir. Ancak küçük çaplı olmaları, Kazakların büyük bir kısmını etrafında toplayamamaları, Kazak liderler arasındaki rekabet, Kazakların askerî teknoloji açısından Ruslardan çok geri olması, Hive ve Hokand Hanlığı hükümdarlarının zaman zaman Kazak topraklarına seferler düzenleyerek onların gücünü tam olarak Rusya’ya yönlendirmelerine engel olmaları gibi nedenlerle bu isyanlar başarısız olmuştur. Böylece 1847 yılından itibaren Rusya, Kazak topraklarına tamamen hâkim olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Türkistan Hanlıklarında ilk kez Cengiz Kağan soyundan olmayıp da bir hanedan kuran ve ‘han’ unvanı alan kişi Mangıt Kabilesi’nin reisi Muhammed Rahim’dir. Onunla birlikte Buhara Hanlığı’nda Mangıtlar dönemi başlamıştır. Hive Hanlığı’nda ise Kongrat kabilesinin başkanı İltüzer İnak 1804 yılında kendisini han ilan ederek bu uygulamayı kendi hanlığında yürürlüğe koymuştur. 1709 yılında kurulan Hokand Hanlığı’nda ise hükümdarlar kendilerini Alim Han döneminden itibaren han ilan etmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Hanlıklarda savaş düzeni ise şu şekildeydi Öncü kuvvet (manlay), sağ kanat (barangar), sol kanat (cavangar), merkez (kol) ve artçılar (çağdavul).

Yanıt Açıklaması: Ankara savaşı 28 Temmuz 1402 tarihinde başladı.

Yanıt Açıklaması: Türkistan Hanlıkları içinde Özbeklerin kurduğu ikinci devlet olan Hive Hanlığı Harezm’de ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B.

Yanıt Açıklaması: 1473 yılında Kazakların yeni hanı, Giray’ın oğlu Burunduk olmuş ve 1511 yılına kadar tahtta kalmıştır. Onun döneminde Kazak Hanlığı, Deşt-i Kıpçak’ın doğu ile merkezi bölgelerine tam anlamıyla hakim olarak kuruluş sürecini tamamlamıştır. Doğru cevap C.

Yanıt Açıklaması: Attila Sofya, Filibe’yi zaptederek Edirne’yi kuşattı. Silistre, Preslav’ı ele geçirdikten sonra, İstanbul istikametine yöneldi. Lüleburgaz, Gelibolu ve Akbas Limanı şehirlerini de fethetti.

Yanıt Açıklaması: 1756 yılında Muhammed Rahim’in kendi askerî gücü ile ulema ve tüccar sınıfına dayanarak han olmasıyla Türkistan tarihinde yeni bir süreç başlamış, ilk kez Cengiz Kağan soyundan olmayan biri kendisini han ilan ederek tahta çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Astrahan Hanlığı adını XIII. yüzyılda İdil Nehri’nin Hazar Denizi’ne döküldüğü yerde kurulan Astrahan şehrinden almaktadır. Coğrafi konumu ile doğal zenginlikler ve şehrin eskiden beri ticaret merkezi olması, hanlığın kısa sürede gelişmesini sağladı, ancak hanlık, aynen Kazan Hanlığı gibi bir türlü istikrara kavuşamadı. Rus çarları, yayılmacılık politikalarına devam ettiler ve sonucunda da Hanlığın sonunu getirdiler.

Yanıt Açıklaması: Hakasya’nın en meşhur abidelerinden biri İskit Hükümdarı’na âit olan Salbık Kurgan’dır.Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Ebu’l-Hayrlılar Hanedanı Dönemi 1500-1598 yılları arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Timur Devleti, Timur Han tarafından 1370 yılında kurulmuş, 1507’de yıkılmıştır.