Orta Asya Türk Tarihi

Yanıt Açıklaması: Bumin Kağan 552 yılında ani bir baskın düzenleyerek Juan-Juanları bozguna uğrattı. Bu zafer sonrasında İl Kağan unvanını alan Bumin, Ötüken merkezli Göktürk Devleti’ni resmen kurdu. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Cengiz Han askeri^ seferlerden arta kalan zamanında yaptığı idari^, içtimai^ ve askeri^ düzenlemelerle Moğollar’ı tarihlerinde ilk kez düzenli bir teşkilata kavuşturdu. Moğollar’ı cihan ha^kimiyeti tela^kkisi altında yeni bir nizama soktuğu gibi, idari^ yapıyı da yeniden düzenledi. Kendisine sadık, disiplinli bir ordu meydana getirdi. Umumiyetle eski töre ve geleneklerden istifade ederek idari^, hukuki^ ve askeri^ yapıyı tanzim eden yasalar (yasa, yasak) koydu. Otuz üç defter halinde tanzim edilen bu yasalar devlet hazinesinde saklanmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Ögedey üçüncü cepheyi Deşt-i Kıpçak ve Doğu Avrupa’da açtı. 1236 yılında Deşt-i Kıpçak’a gönderilen ve kendi oğulları Güyük ve Kada’an başta olmak üzere pek çok Moğol şehzâdesinin de katıldığı Cuci’nin oğlu Batu komutasındaki güçlü Moğol ordusu ciddi bir direnişle karşılaşmaksızın Doğu Avrupa’ya girdi. Volga nehrini geçen Moğol ordusu Volga Bulgarları, Kıpçaklar ve Alanlar’ın direnişini kırarak Doğu Avrupa’da ilerlemeye başladı. Moğollar’a tabiiyeti reddeden Kiev Rus knezi II. Yuri hezimete uğratılarak Ryazan tahrip edildi. Kolomna ve Moskova şehirleri de ateşe verildi. 1240 yılında Kiev’in de ele geçirilmesiyle Ruslar tamamen hâkimiyete alınmış oldu. İlerleyişine devam eden Moğol ordusunun ilk kolu Polonya topraklarına sızarken, ikinci kol Karpatlar’a girdi. Üçüncü bir kol ise Tuna nehri havzası boyunca ilerlemekteydi. Polonya ordusu Legnica, Macar ordusu ise Mohi savaşlarında hezimete uğratıldı. Moğollar karşısında tutunamayan Macar kralı IV. Bela firar etmek zorunda kaldı. Kısa sürede Orta Avrupa’nın önemli bir kısmı Moğol ordusu tarafından istila edildi. Avusturya, Macaristan, Dalmaçya ve Polonya toprakları Moğol hâkimiyetine girdi. Moğol orduları bu başarılardan sonra Almanya kapılarına dayandı. Artık Moğollar’ın önünde Batı Avrupa yolu tamamen açılmış oluyordu.

Yanıt Açıklaması: Krum Han çağı bir harp daha doğrusu devletin inkişaf devri olmuştur. Krum, meclisin onayını da alarak töreye yeni hükümler ilave etmiştir ki, bunlara Krum yasaları denmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Moğollar, Ural-Altay dil ailesinin Altay koluna mensupturlar. Dilleri eski Mançuca-Tunguzca, Türkçe ve Korece ile gramer ve kelime ilişkisine sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Oğuz Yabgu Devleti’nin tarihi hakkında bilgiler bu kadardır. Yabgu Devleti zamanında Oğuzlar, Üç-ok ve Boz-ok diye ikili teşkilat halindeydiler. Bu boyların adlarını iki kaynakta, Kaşgârlı Mahmud’un Divânu Lügati’t-Türk (DLT)’ünde ayrı ayrı damgalarıyla 22 boy ve Reşîd üd-din’in Câmi’üt-tevârih’inde ise 24 boy hâlinde görebiliyoruz. Ayrıca Câmi’üttevârih’te Boz-ok ve Üç-ok tasnifi yapılmıştır ve damgalardan başka her boyun “ongun”u yani “uğuru” yer almıştır: Boz-ok’lar: Kayı, Bayat, Alka-evli (Alka-bölük), Kara-evli (Kara-bölük), Yazır, Döğer, Dodurga, Yaparlı (DLT’de yok), Afşar, Kızık (DLT’de yok), Beğdili, Karkın (DLT’de yok. Bunun yerine Çaruklu). Üç-ok’lar: Bayındır, Peçene, Çavuldur, Çepni, Salur, Eymür, Alayuntlu, Yüreğir, İğdir, Büğdüz, Yıva (Iva), Kınık.

Yanıt Açıklaması: Bizans'la ilk ittifak yapan devlet Göktürkler'dir. Doğru yanıt 'A'

Yanıt Açıklaması: Cengiz Han bir devlet kurmuş, fetihler yapmış ve devlete dair düzenlemeleri yapmıştır.Ögeday Han Almanya sınırlarına kadar gelmiş 4 cephede devleti ilerletmiştir. Güyük Han, Batu ile mücadeleye hazırlandığı bir sırada öldü. Akli^ ve bedeni^ hastalıklara mübtela, içkiye ve kadına aşırı düşkün olan Güyük’ün erken ölümü, Moğol İmparatorluğu’nun parçalanmasını engellemiş onun zamanında imparatorluk çok büyük bir ilerleme kaydetmemiştir. Möngke aşırı genişleyen imparatorluğu daha kolay yönetebilmek için kardeşlerinden Kubilay’ı C¸in’e, Hüla^gü’yü ise İran’a göndermiştir.  Bu gelişmeler ise Kubilay Han zamanında gerçekleşmiştir. Doğru cevap C şıkkıdır

Yanıt Açıklaması: Asya'ya olan Moğol istilası sonrası pek çok kişi göç etmiş, yeni yerler fethedilmiş ve bir çok devletin sınırları değişmiştir.

Yanıt Açıklaması: Boris Han(852–889)’ın 864 yılında Ortodoksluğu resmen kabulü ve Han unvanını bırakıp ye­rine Çar unvanı almasıyla Bulgarların Türklüğü ile Tuna Bulgar Devleti sona ermiş oldu. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Moğollar, batıda olduğu gibi Uzakdoğuda da çok geçmeden yerleşik kültürün tesirine girmişlerdir. XIV. yüzyılın ortalarına gelindiğinde Moğol idaresi Çin’de artık parçalanmanın eşiğine gelmiştir

Yanıt Açıklaması: Tabgaç Devleti, MS 385 tarihinde kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Karluklar İslâmiyet’i ilk kabul eden (Satuk Buğra Han, 904-911) Türk kütlesi olan ve Türk- İslâm tarihinde mühim bir yer tutan Karahanlı Devleti’ni kurdular.

Yanıt Açıklaması: İslam ordularını durdurduktan sonra İmparator IV. Konstantinos (668-685) 680 yılında donanmayı Tuna deltasına gönderdi ve topladığı kara ordusuyla birlikte Oglos bölgesine Bulgarlara karşı harekete geçti. Dobruca’yı muhafaza gayesiyle Çernova ile Köstence arasında istihkâmları faaliyete geçiren Asparuh, kuvvetleriyle, IV Konstantinos’un ordusunu durdurmak gayesiyle Basarabya’daki müstahkem yurtlarına çekildi. Böylece Bizans ordusu Tuna bataklıkları arasında hareketsiz kaldı. Akabinde Bulgarların saldırısına uğrayan Bizans ordusu pek çok zayiat vererek kaçmaya başladı. Bu başarı neticesinde Asparuh Tuna’yı geçerek korumasız bir vaziyette bulunan Moesia’yı ve Odessa (Varna) yakınlarına kadar Dobruca bölgesini işgal etti. Bunun üzerine İmparator IV Konstantinos, Asparuh ile on yıllık barış anlaşması imzalamak ve ona yıllık vergi ödemek mecburiyetinde kaldı (681). Bu antlaşma ile Bizans İmparatorluğu kendi toprakları üzerinde kurulan Bulgar Devleti’ni resmen tanımış oldu.

Yanıt Açıklaması: Farsça Öoğolca ile dil ailesi ilişkisine sahip değildir.

Yanıt Açıklaması: Bu bilgiler ışığında yönetimde kadınlarında söz sahibi olduğu söylenebilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 434 yılında Rua'nın ölümü üzerine Attila yönetimi üstlenmiş ve kendi ölümünün ardından Hun Devleti çözülmeye başlamıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: XIII. asrın başlarından itibaren iktisadi sıkıntılar başta çeşitli sebeplerle Kuman-Kıpçaklar çocuklarını başka ülkelere göndermişlerdir. Mısır’da kurulan Eyyubî Devleti’nin asker ihtiyacı Deşt-i Kıpçak ve Kafkaslardan getirtilen bu insan gücünden karşılanmaya başlanmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Türklerde siyasî, askerî, iktisadî ve kültürel bütün meselelerin görüşülüp, karara bağlandığı bir devlet meclisi bulunmakta ve bu meclis “toy” olarak adlandırılmaktaydı. Meclis üyelerine de “toygun” denilmekteydi. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Moğol istilası Yakındoğu coğrafyasının etnik ve demografik yapısını alt üst etmiştir. İstila ile birlikte Yakındoğu coğrafyasına yeni göçebeler girmiştir. Göç ve katliamlar sebebiyle etnik yapı yerlilerin aleyhine değişmiştir. Göçebe kültür etkinliğini artırırken, şehir hayatı ve kültürü gerilemiştir. Tarımda kullanılan su sedleri ve sulama kanalları tahrip edilmiş, üretim faaliyetleri azalmış, ticaret sekteye uğramış, dolayısıyla da Yakındoğu coğrafyasında büyük bir ekonomik çöküş yaşanmıştır. Şehir ve kasabalarda yaşayan ve eskikültür ve geleneklerin temsilcileri konumunda olan pek çok köklü aile, vatanlarının Moğollar tarafından tahrip edilmesi üzerine, farklı coğrafyalara göç etmek zorunda kalmıştır. Doğru cevap A'dır.