Büyük Selçuklu Tarihi

Yanıt Açıklaması: Karahıtaylar, Liao imparatorluğu adıyla Kuzey C¸in’de iki asra yakın (916-1125) hüküm sürmüştür.

Yanıt Açıklaması: Ancak Sancar bir yandan yeğeninin yaşının küçük olmasından ötürü devlet için kaygılanan; diğer yandan da yıllardır edindiği idarî tecrübeye istinaden, saltanata her bakımdan kendisini lâyık görüyordu. Nitekim Selçuklu hanedanının yaşça en büyük ve özellikle en güçlü üyesi olan Sancar, yeğeni Mahmud’un sultanlığını tanımadı. İmparatorluğun doğusunda kendisini Sultan ilan ettikten sonra yeğeni Mahmud’un üzerine yürüdü. Bir yandan da Halifeden kendi adına hutbe okunmasını istedi. Sultan Mahmud da amcasına yaptığı barış önerisinin reddedilmesi üzerine Rey’e çekilerek savaş hazırlıklarına başladı. İki ordu Save’de karşı karşıya geldi.

Yanıt Açıklaması: Arapçada Ada anlamına gelen kelime El-Ceziredir.

Yanıt Açıklaması: Oğuz İstilası ve Sancar’ın Ölümü, s.106

Yanıt Açıklaması: Sultan Melikşah, Atsız’ın güç kaybetmesi üzerine artan Fatımî tehdidine karşı, kardeşi Tutuş’u Suriye’ye tayin etti. Atsız, Melikşah’a bağlı olduğunu bildirmesi üzerine görevinde bırakıldı. Tutuş’a ise Halep bölgesine gitmesi bildirildi. Böylece başkent Dımaşk olmak üzere, Suriye Selçuklu Melikliği kurulmuş oldu (1079).

Yanıt Açıklaması: Melik Rıdvan, Fatımi halifesi el-Müsta’lî teklifini kabul ederek, Halep ve hâkim olduğu diğer yerlerde Sünnî hutbeyi kaldırıp Şii hutbesi okutmaya başlamıştır. Bu bağlamda sorunun doğru cevabı C şıkkıdır. Cevabınız doğru değilse “Melik Rıdvan Devri” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

Yanıt Açıklaması: Harizmşah, Eşkenvan ve İstahr şehirlerini kendisine bırakması, ülke gelirlerinin üçte birini kendisine ödemesi ve adına hutbe okunması şartıyla Sad’ı affetmiştir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Selçukluları bağımsız olarak kurulmuş, diğerleri Büyük Selçuklu Devletine sonuna kadar tâbî kalmışlardır.

Yanıt Açıklaması: 1040 yılında Dandânâkan savaşından sonra resmen kurulup ilân edilen Selçuklu Devleti doğuda Karahanlılar, güneyde Gazneliler gibi devrinin büyük devletleri ve İran’da bazı islâm hanedanları ile komşu oldu.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Melikliğin sınırlarını genişletmekte kararlı olan Kavurt bey eyaletinin batı komşusu olan Fars üzerine yürüdü. Önce bölgenin merkezi Şiraz’a doğru ilerledi. Şehrin hâkimi Fazlûya onun geldiğini haber alınca bir kaleye sığındı. Kavurt muhasara ettiği şehri üç gün sonra ele geçirdi. Burada Tuğrul Bey adına hutbe okuttu ve Fars bölgesinde tam anlamıyla Selçuklu hâkimiyeti kurulmuş oldu (1062).

Yanıt Açıklaması: Behramşah, Sancar’ın huzuruna gelerek tahtı ele geçirmek konusunda yardım istedi. Sancar’ın kendisine sağladığı askerî yardım sayesinde de Arslanşah’ı mağlup edip tahtı ele geçirdi. 1117 yılı başında Gazne’ye giren Sancar, bu yardımın karşılığı olarak, çeyrek asır süren savaşlarla alınamayan bir sonuç elde etti. Behramşah’la yapılan anlaşma gereğince Selçuklu Devleti’ne tâbi olan Behramşah, hutbede sırası ile Halife, Sultan Muhammed Tapar, Melik Sancar ve son olarak da kendi adını okutacaktı. Ayrıca Selçuklu Devletine ödeyeceği yıllık 250.000 dinar vergiyi tahsil etmek için bir Selçuklu görevlisi Gazne’de oturacaktı. Bu durum Behramşah adına iktidar için başkasına dayanmanın ağır bedeli olurken; Selçuklular bakımından sınırların Hindistan’a kadar genişlemesi gibi parlak bir sonuç getirdi. Doğru cevap B dir.

Yanıt Açıklaması: Selçuklu çağında müspet ilimlerden matematik ve astronomide öne çıkan diğer bir ilim adamı ise Ömer Hayyam’ın Celâlî Takvimi heyetinde yer alan Ebû Hâtim İsfizârî’dir (ö. 1121’den önce). O meteorolojik olayların açıklanması ve ağırlık ölçülerinin nasıl kullanılacağıyla ilgili risaleler yazmıştır. Arşimet Kanunundan faydalanarak mîzânü’l-gısse adını verdiği hidrostatik teraziyi icat etmiştir. Bu terazi kıymetli bir eşyanın yapımında kullanılan altın ve gümüşün saflık oranını ve katışıksa, ne oranda yabancı metal içerdiğini tespit etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Gulam Sisteminin oğuzlar üzerindeki etkileri Oğuz isyanına sebep olmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Selçuklular İsmailîlerin bu propaganda faaliyetlerini etkisiz kılmak, Ehl-i Sünnet akidesini güçlendirmek ve yaymak; ayrıca devlet yönetiminde ihtiyaç duyulan kadroların yetiştirilmesi ve maddî bakımdan fırsat eşitliğini sağlamak için adeta bir eğitim seferberliğine giriştiler.

Yanıt Açıklaması: Büyük Selçukluların çöküşüne en çok etki eden savaş Katavan Savaşıdır.

Yanıt Açıklaması: Nizamülmülk’ün Sultan Melikşah’ın isteğiyle yazdığı eserin adı Siyasetname’dir.

Yanıt Açıklaması: Üner’in ölümünden sonra, tüm yetkileri kendisinde toplamak isteyen Abak’a karşı Dımaşk’ta bir isyan çıktı.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Musul Atabeyliği 1233 yılında yıkılmıştır.