Büyük Selçuklu Tarihi

Yanıt Açıklaması: Türkistan Seferi sırasında şehit edilen Alp Arslan, ölüm döşeğinde iken asker ve kumandanlardan veliahdı Melikşah’ı tahta geçirmeleri konusunda söz almıştı. Sultan’ın ani ölümü, karışıklıklara meydan vermemek için bir müddet saklı tutuldu. Sonra devlet ileri gelenleri toplanarak Melikşâh’ı tahta oturttular (25 Kasım 1072).

Yanıt Açıklaması: Bizans İmparatoru IX. Konstantin Monomakhos, Türkler’in Azerbaycân-Kafkasya sınırlarına dayanması üzerine 1045 yılında büyük bir orduyu şeddâdîler’in başşehri Düvin üzerine gönderdi. Bu taarruzu haber alan Tuğrul Bey idaresinde bir ordu sevk etti. 1045 yılında, Bizans’ın saldırısı üzerine meydana gelen bu ilk Selçuklu-Bizans savaşında, Gürcü prensi Liparit’in kumanda ettiği Bizans ordusu ağır bir hezimete uğradı.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Karmatîler Abbasî Halifeliğine karşı 869 tarihinde başlayan Zenci isyanına destek veren ve onunla özdeşleşen bir topluluk. Kûfe bölgesinden olan Karmatîler, şiânın İsmailiye koluna mensup idiler.

Yanıt Açıklaması: İç mücadelelerin bozduğu birliği yeniden kurarak Büyük Selçuklu Devletine eski itibarını ve kudretini kazandıran Muhammed Tapar “es-Sulta^nü’1-a’zam Ebu^ fiüca^’ Gıya^sü’d-dünya^ ve’d-di^n Kasi^mu emi^ri’l-mümini^n” lakabıyla anılır ve kaynaklarda “Selçuklular’ın güçlü adamı ve kusursuz insanı” olarak tanıtılır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Sübaşı Selçuk Bey’in, bu sırada iyice güç kaybetmiş olan Yabgu ile bir rivayete göre onun yerine geçmeyi planladığı şüphe-siyle arası açıldı. Selçuk Bey’in detayı bilinmeyen kısa hayat hikâyesi iyi incelen-diğinde dahi, bunun çok da yersiz bir iddia olmadığı tahmin edilebilir. Bununla birlikte Yabgu’yu zaafa uğratan diğer sebepler de gözardı edilemez. Ancak sebebi ne olursa olsun bu rekabet, Yabgu’ya göre daha zayıf olduğu anlaşılan Selçuk’un yurdunu terk etmesiyle sonuçlandı. Selçuk Bey az sayıdaki kaynağın verdiği müp-hem bilgiye göre, 960 veya 985 yılında, Yengikent’ten, yine Yabgu’ya bağlı olan Cend şehrine geldi.

Yanıt Açıklaması: Sultan Melikşah, Halife’ye verilen mühletin dokuzuncu gününde, av etinden zehirlenmek suretiyle 20 kasım 1092’de hayatını kaybetmiştir. Bu sırada gücünün doruğunda bulunan Sultan sadece 40 yaşı civarında idi.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Saltanat alametlerinden biri olarak kabul edilmeyen madde "Seccade dokutmak" seçeneğinde verilmiştir. Diğer tüm maddeler saltanat alametlerinden birisidir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Çağrı Bey ilk olarak Van bölgesinde Bizans’a bağlı Vaspuragan Ermeni Prensliği topraklarına girmiştir.

Yanıt Açıklaması: devletin ilk iki başşehri Nişabur ve Rey dâhil olmak üzere, Irak-ı Acem (Cibâl) bölgesi İbrahim Yinal tarafından fethedilmişti. Ancak Tuğrul Bey bu fetihlerden sonra bu toprakları ona bırakmamıştı.İbrahim Yinal bu uygulamadan duyduğu rahatsızlığı, Pasinler (Hasankale) Zaferi dönüşünde açıkça ortaya koydu. İbrahim Yinal fetih hakkı olarak toprak istedi. Hemedan ve Cibâl’in diğer şehirlerini hâkimiyetine alma isteği, şüphesiz Tuğrul Bey’in hedefleri ile çatışmakta idi. İbrahim Yinal’in bu şehirleri teslim etmesi yolundaki talebi reddetmesi onu Sultan ile karşı karşıya getirdi.Besâsirî-Fatimî tehlikesine rağmen Musul’dan izinsiz ayrılmaya kalkışması isyan olarak algılanmıştı. İbrahim Yinal, bir yandan Tuğrul Bey ve saltanatı için arz ettiği ciddi tehlike ve Selçuklular’ın takip ettiği sünnî siyasetin tersine Fatımîler’le işbirliğine girişmesi sebebiyle 3 kez isyan ettiği için iki yeğeni ile birlikte yay kirişi ile boğdurulmak suretiyle öldürüldü. Doğru cevap C şıkkdır.

Yanıt Açıklaması: Kafkasya Seferi, s. 63-64

Yanıt Açıklaması: Halifelik üzerindeki otoritesinin açıkça hissedilmesini isteyen Sultan, torunu Cafer’i veliaht ila^n etmeyi reddeden Halife Muktedi^’ye, hemen Bağdad’ı terketmesini bildirdi. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Mankışlak Hazar Denizi’nin doğu kıyısında yer alan ve ‘bin kışlağ’ anlamına gelen bir yarımadadır. Oğuzların yurtlarından olup İdilden Harizm’e uzanan en hareketli ticaret yolunun da üzerindedir.

Yanıt Açıklaması: İbrahim Yinal ve Kutalmış Tuğrul Bey'e isyan etmişlerdir. Melikşah ise Tuğrul Bey sonrasında Selçukluların başına geçmiştir.

Yanıt Açıklaması: Selçuklu Devleti’nin kuruluşu aşamasında yapılan iş bölümü, pek çok araştırmacı tarafından Türk devlet geleneğine dayanan bir uygulama olarak değerlendirilmekle birlikte; ilk olma özelliği taşıyan yönleri de vardı. Geleneğe göre Türk Devleti’ni Tanrı tarafından kendisine kut verilmiş olan tek bir hükümdar yönetirdi. Ülke toprakları yönetim bakımından hanedan mensupları arasında bölüşülürdü. Ancak bu görevliler hükümdarın hükümranlık yetkisine ortak değillerdi ve gerektiğinde idare alanları da değiştirilirdi. Yani ülke hanedanın ortak mülkü değildi. Yönetim yetkisi, millet adına hükümdarın elinde ve hanedanın ortak sorumluluğunda bulunurdu. Ancak Selçuklular’ın sözkonusu iş bölümü, bu anlamda ülüşün sınırlarını aşan istisna durumlardandır. Selçuklular Merv kurultayında Tuğrul Bey’i sultan kabul etmekle birlikte, Çağrı Bey ve Musa Yabgu’ya tanınan haklar, geleneğin ötesine geçmiş bulunuyordu. Nitekim her ikisi de kendi adlarına hutbe okutmak ve para bastırmak yetkisini hâiz oldukları gibi, onların doğrudan tâbileri de vardı. Bu durum Türk devlet geleneğinin öngördüğünün aksine merkeziyetçiliğe aykırı bir durum ortaya çıkarıyordu. Herhâlde bu kadar meşakkatli bir süreçte büyük hizmetler etmiş olan diğer iki Selçuklu başbuğuna da bir nevi vefa göstergesi olarak sağlanan bu imtiyazlar, ileride görüleceği üzere onların hayatlarıyla sınırlı kalacaktır.