Tarih Metodu

Yanıt Açıklaması: Orta Asya Türk tarihinini konu alan giriş niteliğindeki çalışmaları da burada zikretmek faydalı olacaktır: W. Barthold, “Turks”, EI, IV, s. 900-908; İbrahim Kafesoğ- lu, “Türkler”, İA, XII/2, s. 142-280; Z. V. Togan, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul 1946 (üçüncü baskı: İstanbul 1981); Denis Sinor, Introduction à l’étude de l’Eurasie Centrale, Wiesbaden 1963; K. H. Menges, The Turkic Languages and Peoples, Wiesbaden 1968; László Rásonyi, Tarihte Türklük, Ankara 1971; Annemarie von Gabain, Einführung in die Zentralasienkunde, Darmstadt 1979; A. Rona-Tas, An Introduction to Turcology, Szeged 1991; Wolfgang-Ekkehard Scharlipp, Die frühen Türken in Zentralasien: Eine Einführung in ihre Geschichte und Kultur, Darmstadt 1992; Peter B. Golden, An Introduction to the History of the Turkic Peoples, Wiesbaden 1992 (Türkçe terc. Osman Karatay, Türk Halkları Tarihine Giriş, Ankara 2002).

Yanıt Açıklaması: 1453’ten 1789 yılındaki Fransız ihtilaline kadar olan devre Yeniçağ denir.

Yanıt Açıklaması: Helence nomism‹a(= sikke) sözcüğünden gelen “nümismatik”, Antikçağ sikkelerini ekonomik, tarihsel, kültürel ve sanatsal yönleriyle inceleyen Eskibatı temel biliminin adıdır. Sikkeyi inceleyen nümizmatın çalışma alanına mal-para ilişkileri, sikke basma hakkı ve tekniği,para ayarı,sikkelerin ikonografik açıdan incelenmesi ve doğal olarak sikkelere ilişkin yazılı kaynaklar gibi konular Nümismatik’e girer. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Bazı tarihçiler, modern tarih yazımını Fransız filozof Voltaire (1694-1778) ile başlatırlar. Zira o, XIV. Louis dönemini yazarken “ben ne kralın hayatını ne de saltanat yıllarını yazmak niyetindeyim. İsteğim, insan zihninin tarihini yazmaktır” diyerek kendisinden öncekilerden ayrı bir yol benimser. “Ulusların Davranış Biçimi ve Töreler Üzerine Deneme” adlı kitabında O, savaşlar ve krallardan ziyade, gelişmiş hayattan kesitlerin önemli olduğunu ve bunların halkın ilgisini daha fazla çektiğini söyleyerek, kendisinden önceki tarihçilerin yaklaşımlarından uzaklaşıp, tarihe daha geniş bir alan açmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ünlü Alman filozof Hegel’in idealist felsefe geleneğinden etkilenen Karl Marx, bu felsefeyi materyalist bir tarih felsefesine dönüştürmüştür. Marx’a göre, insanların düşünme biçimlerini içinde bulundukları toplumsal koşullar belirlemektedir.

Yanıt Açıklaması: Auguste Comte (1789-1857) tarafından geliştirilen pozitivizm, toplumsal yaşamın doğal yaşama benzer bir nesnel gerçekliği olduğu yönünde temel bir varsayıma dayanır. Cevap:A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Tarihe bilimsel yaklaşım ilk kez Helenler ile başlamış denilebilir. Helenler’den önce Yakın Doğulu kavimlerde tarih yazımı dini ve mitolojik karakterli idi. Oysa Herodotos ile başladığı kabul edilen Helen tarih yazımının  en büyük özelliği hümanist oluşu  idi.

Yanıt Açıklaması: Fransız Annales Okulu kurucularından Marc Bloch, tarihi “zaman içinde insanların ilmi” olarak açıklarken daha çok tarihi olaya vurgu yapmaktadır. Cevap: A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sikke M.Ö. VI. yy da Lidyalılar tarafından icat edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Polis, Antik Yunan'da kent devletlerine verilen isimdir.

Yanıt Açıklaması: Hatıratlar: kişiler tarafından kendi etrafındaki siyasi, sosyal olayları anlatmak için kaleme aldığı anı türünden eserlerdir. Erken dönemlerde, Julius Caesar’a Bizans İmparatoru Kantakuzenos, Timur ve Babür hatta Barbaros Hayreddin Paşa’ya atfedilen hatıratlar vardır. Ancak bu yazım türü 19. Yüzyılda gelişmiştir. Pek çok devlet adamı hatırat yazmaya başlamıştır. Cevap: B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Eski Önasya kültür dünyasına ait olan en önemli keşif 30 bin tablet ya da fragmanı aşan Hititler’e ait Boğazköy arşividir.

Yanıt Açıklaması: Gezgin çoğu kere, gittiği yerdekilerin bile fark edemeyeceği önemli olayları gözlemleyebildiği gibi; bazen de görmek istediği gibi veya eserini cazip kılmak maksadıyla abartılı yazabilir.  Ancak tarih yazımında kullanılırken mutlaka verdiği bilgilerin başka kaynaklar ile sağlaması yapılmalıdır. Bu türün içinde sayılabilecek bir diğer kaynak çeşidi ise elçilerin başka ülkelere yaptıkları seyahatlerini anlattıkları Sefaretnâmelerdir. Bunun Osmanlıdaki en güzel örneği Mehmed Çelebi’nin 1720 yılında Fransa’ya yaptığı elçilik görevini ve gördüklerini anlattığı Fransa Sefaretnâmesidir. Bunlar aynı zamanda diplomatik metin özelliklerini de taşıyabilirler. Cevap: D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Öncüllerin hepsi duvar yazıları veya türlerini içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Tarihin tanımı yapılırken sık sık  tarihçinin görevlerine de vurgu yapılır. Tarihçinin temel görevi, olayları mümkün olduğunca gerçeğine uygun olarak yansıtmaktır. Ama unutmamak gerekir ki, tarihçi “vaka’y›/olayı” yeniden yaratmamaktadır

Yanıt Açıklaması: Ortaçağ tarihiyle ilgili yazma eserler ve yazma kataloglarının tespit edilebileceği başlıca çalışmalar için Arapça, Farsça ve Türkçe’ye ayırarak incelemek mümkündür. Doğru cevap b'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Tarihi günlük problemlerin çözümüne de bir araç olarak sunmak için böyle bir ayıklamaya gidilmesi veya salt güzel örneklerin seçilmesi öğretici tarihin zaaflarıdır. İslam tarihinde kaleme alınan ve daha ziyade Hz. Muhammed’in hayatını ve örnek kişiliğini işleyen Siyer kitapları; Osmanlı padişahlarından, Yavuz Sultan Selim’i anlatan Selimnâmeler ve Kanuni’yi anlatan Süleymannâmmeler gibi örnekler öğretici tarih tarzı eserlerindendir.

Yanıt Açıklaması: Helenistik Dönemle birlikte, tek tek polis devletlerinden tek bir siyasi birliğe geçilmesi gibi büyük değişiklik Helenler’in tarih anlayışlarında da önemli değişikliğe neden oldu. Bu değişiklikte etkili olan düşünce sistemi Helenistik Çağ’ın bir ürünü olan Stoa felsefesidir.

Yanıt Açıklaması: B seçeneği dışında verilen tüm seçenekler, yazılı kaynakları oluştururken  B seçeneği, antik tarihçilerin yazdıkları ve nesnel olmayan ikincil kaynaklar olarak adlandırılırlar.Doğru cevap B’dir.