İslam Tarihi ve Medeniyeti 2

Yanıt Açıklaması: Hz. Ömer’in halifeliği döneminde bilhassa bazı mescitler eğitim ve öğretim konusunda oldukça ön plana çıkmışlardı. Vaktiyle Sa’d b. Ebi Vakkas tarafından kurulmuş olan Kûfe Mescidi bunlardan birisiydi. Hz. Ömer bu mescitte öğretmenlik yapması için Abdullah b. Mes’ud’u görevlendirmiş, o da geniş bir ders halkası oluşturarak çok sayıda talebe yetiştirmişti.

Yanıt Açıklaması: İbn Rüşd

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: ‘zıllullah fi’l-arz’ Allah’ın yeryüzündeki gölgesi anlamına gelmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber’in bizzat yönettiği gazvelerin sayısı yirmi yedidir. Bunlardan yalnız dokuzunda savaş meydana gelmiştir. Gazvelerin ilki 2. yılın Safer ayındaki (Ağustos 623) Veddan Gazvesi, sonuncusu da 9. yılın Receb ayındaki (Ekim 630) Tebük Gazvesi’dir.

Yanıt Açıklaması: 1258’de Moğol istilâsıyla Bağdat Abbasî halifeliği sona erince İslâm dünyası üç yıl halifesiz kaldı.

Yanıt Açıklaması: Abbasîlerde askerlikle ilgili işleri yürüten Dîvânü’l-ceyş Meclisü’t-takrîr ve Meclisü’l-mukabele adıyla ikiye ayrıldı. Bunların ilki askerlerin ücretleriyle ödeme zamanlarını tespit eder, ikincisi ise askere alınanların kayıtlarını tutardı.

Yanıt Açıklaması: Abbasîlerde Türklerin askere alınmasına ikinci halife Ebû Ca’fer el-Mansûr’dan itibaren başlandı. Hârûnürreşîd muhafız birliklerine çok güvendiği Türk asıllı askerlere daha çok yer verdi. Ancak Abbasî ordusuna Türklerin yer almasıyla ilgili asıl süreç Arap ve İranlı askerlere karşı güveni sarsılan Me’mûn döneminde başladı.

Yanıt Açıklaması: İsla^miyet öncesi dönemden itibaren okuma yazma eğitiminin verildiği, bir çeşit sıbyan mektebi niteliği taşıyan kurumlara kütta^b adı verilmiştir. Doğru cevap a'dır.

Yanıt Açıklaması: Mısır valiliği döneminde katıldığı Bizans seferlerinde Anadolu’da önemli başarılara imza atan Ebû İshak Muhammed, Me’mûn’un ölümünün ardından Türk kumandanların baskısıyla Mu’tasım-Billâh lakabıyla halife ilan edildi.

Yanıt Açıklaması: Selçuklular döneminde Diyarbakır Ulu Cami’nin kütüphanesinde 1.040 cilt kitap vardı.

Yanıt Açıklaması: Mu’tasım’ın ilk günlerinde devletin doğu topraklarında Hemedan ve İsfahan bölgelerinden çeşitli gruplar başını Bâbek’in çektiği Hürremiyye hareketine katılarak isyan etti. Halifenin bu isyanı bastırmak amacıyla gönderdiği ilk birlikler başarısız kalmakla birlikte, bu işle görevlendirilen Bağdat valisi İshak b. İbrahim 833 yılı sonunda Hemedan civarında toplanan isyancıların büyük bir kısmını katlederek isyanı bastırdı. Ertesi yıl Tâlekân’da hilafetini ilan eden Hz. Ali’nin soyundan gelen Muhammed b. Kasım b. Ömer el-Hüseynî de yakalanarak hapsedildi. Böylece halife yönetiminin ilk yıllarında otoriteyi tesis etmek hususunda iyi bir imtihan verdi.

Yanıt Açıklaması: Ordunun merkezinde başkumandanla onun muhafız kıtası bulunur ve bu kısma ‘kalbü’lceyş’ denirdi. Merkezin sağında yer alan birliklere ‘meymene’, solundaki birliklere ‘meysere’, önde bulunan zırhlı süvarilerden oluşan birliklere ‘talîa, mukaddeme, nezîre, pîşdar’, arkadaki birliklere ise ‘sâkatü’l-ceyş ve muahhira’ adları verilirdi.

Yanıt Açıklaması: Mescit ile cami arasındaki terminoloji farkının temelinde ise, ilkinin daha ziyade gündelik ibadetlerin gerçekleştirmek amacıyla kullanılması, caminin ise Cuma Namazı kılınmak amacıyla içinde bir minberin yer aldığı ve kitleleri bir araya getirme amacının güdüldüğü bir yapı olması yatar.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1055’te Tuğrul Bey Bağdat’a gelerek Büveyhî hâkimiyetine son verdi. Böylece Selçuklu himayesine giren Abbasî hilâfetinde yeni bir dönem başladı; halife ve sultanın görev ve yetkilerinin sınırları değişti. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Herhangi bir karşılık beklemeksizin başkalarına yardım etmeyi gaye edinen vakıf müessesi İslâm tarihinde ilk defa Hz. Ömer tarafından tesis edilmişti. O, kendisine ait Semg hurmalığını vakfetmiş, Allah yolunda savaşan mücahitler, esaretten kurtulmak isteyen köleler, misafirler bu vakıftan yararlanmışlardı.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber döneminde beytülmale para girişi sağlayan muhtelif kaynaklar olmuştur. Bunlar, fidyeler, zekatlar, bağışlar, ganimetler ve zirai ürünlerdir. Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Hz.Ebubekir

Yanıt Açıklaması: Suffe’de okuma-yazma, Kur’an ilimleri, akaid ve kıraat gibi konular öğretilirdi. Hz. Peygamber ashâb-ı suffe adı da verilen bu sahabelerin eğitimi için kendilerinin dışında bazı hocalar da görevlendirilmişti. Ubâde b. Sâmit yazı yazmayı ve Kur’an okumayı öğretiyordu. Abdullah b. Sa’id b. As hikmet öğretmeniydi. Muallim Mirdas ve Cübeyr ibn Hayyât es-Sakafi de suffedeki diğer öğretmenlerdi.