İslam Tarihi ve Medeniyeti 2

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber zamanında, Mekke’de herhangi bir küttâbın varlığına rastlanmamakla beraber, Medine’de altı tane mecvut olduğu tespit edilmiştir. Bunlar, Küttâbü’l-Urve, Küttâb-ı Benî Amr b. Osman, Küttâb-ı İshak el-A’rec, Küttâbü’n-Nasr, Küttâb-ı İbn Zeyân ve Küttâb-ı Rezin’dir. Bu küttâblar, bilhassa suffe’nin toplumun ihtiyaçlarını karşılayamaz hale gelmesiyle birlikte Müslüman çocuklarının eğitiminde daha da etkin bir rol üstlenmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Hayır ve yardım kurumlarının git gide artmasıyla birlikte, daha sonraki dönemlerde de çok sayıda vakıf tahsis edildi. Abbasîler döneminde vakıfların sayısı bir hayli artınca vakıfları devlet adına düzenleyen bir birim oluşturuldu.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Abbasîlerden ayrı olarak İdrîsîlerin Fas’ta (788), Ağlebîlerin Tunus’ta (800) birer denizci devlet olarak bağımsızlıklarını ilan etmelerinden sonra, İslâm donanması- nı Akdeniz’de temsil etmeye başlandı. Endülüs’ten sürülen 10.000 kadar denizci bir süre İskenderiye’de kaldıktan sonra 827’de reisleri Ebû Hafs el-Bellûtî kumandasında kırk parça gemiyle Girit’e gelerek adayı fethettiler. Kandiye şehrini kurarak bir tersane inşa ettiler. Ağlebîler de Sicilya’nın fethini tamamladılar (902). Stratejik bakımdan önemli bu iki adanın fethi Akdeniz’de Müslümanların üstünlüğü ele geçirmelerine yol açtı. Bundan sonra Müslümanlar yaklaşık bir buçuk asır boyunca Ege denizini kontrol altında tutarak Bizans deniz gücünü etkisiz hale getirdiler.

Yanıt Açıklaması: İslâmiyet öncesi dönemden itibaren okuma yazma eğitiminin verildiği, bir çeşit sıbyan mektebi niteliği taşıyan kurumlara küttâb adı verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Başkalarıyla ilişkilerinde iyiliği ve barışı esas alan Hz. Peygamber, özellikle Mekke’de yaşanan acı deneyimden dolayı askerî bakımdan güçlü olmanın gerektiğini düşünüyordu. Müslümanları yurtlarından çıkaran Mekkeli müşrikler düşmanlıklarını sürdürmeleri, Medine otlaklarına kadar ulaşan müşrik hücumları ensar ve muhacirlerin topraklarının istilâ edileceğinden endişe duymalarına sebep oluyordu. Bu saldırılara karşı koymak, her türlü dış tehlike ve tehdide karşı önlem alarak bu endişeleri gidermek gerekiyordu. Haksız saldırıya uğramaları sebebiyle savaşma izni verilen Müslümanlardan düşmana karşı hazırlıklı olmaları da isteniyordu. Bundan dolayı Hz. Peygamber Medine döneminde saldırganları cezalandırmak, düşman güçlerinin birleşmesini önlemek, yol ve ticaret güvenliğini sağlamak gibi çeşitli amaçlara yönelik bir dizi askerî harekât ve savaşa girişerek askerî kurumların ortaya çıkmasının öncülüğünü yaptı.

Yanıt Açıklaması: Câhiliye devrinde olduğu gibi İslâmî dönemde de ağırlık ve büyüklüğüne göre değişen çeşitli kalkanlar kullanılıyordu. Çok sayıda askerin arkasına sığınarak surlara yaklaşmak için kullandıkları büyük kalkanlara ‘el-kaf ’ denilirdi. Okçulu- ğuyla tanınan Ebû Talha el-Ensârî, Uhud Gazvesi’nde üç adet kalkanı olan Hz. Peygamber’i deriden kalkanıyla korudu.

Yanıt Açıklaması: Sözlük anlamıyla Meşşâ’î kelimesi “yürüyen” demektir. Bu ekolün temel felsefe ve bilim anlayışı Aristo’ya dayandığı için ve Aristo da felsefe derslerini ayakta öğrencilere yürüyerek anlattığı için, Aristo geleneğini temel alan Müslüman filozoflara bunun için “Meşşâî” ve onların felsefesine de Meşşâîyye (Meşşâ’îlik) denmiştir. Bu mektebin en önemli temsilcileri, doğu İslâm dünyasından Kindî (öl. 866), Fârâbî (871-950), İbn Sînâ (980-1037) ile Endülüs’te İbn Bâcce (1077-1138) ve İbn Rüşd (öl.1198)’tür. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İslâmiyet öncesi dönemden itibaren okuma yazma eğitiminin verildiği, bir çeşit sıbyan mektebi niteliği taşıyan kurumlara küttâb adı verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber ve Hulefâ-i Râşidîn devirlerinde Arap olsun veya olmasın bütün Müslümanlar birbirine eşit kabul edilirdi. Bu dönemde üstünlük ibadetlerin eksiksiz yerine getirilmesi ve takva ile ölçülürdü. Emevîler devrine gelindiğinde bu durum tamamıyla değişti. Devletin hemen her kademesinde Arapların tartışmasız hâkimiyeti görülmeye başlandı. Öyle ki, Abdülmelik b. Mervan döneminden itibaren Arap ırkının üstünlüğü düşüncesi sert bir ırkçılık anlayışını da beraberinde getirmişti. Arap olmayan zümreler Müslüman olsalar bile ikinci sınıf insan yahut köle muamelesi görüyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Ortaçağ İslâm toplumunda yemek kültürü oldukça önemliydi. Yemekli toplantılar, ziyafetler veya misafir ağırlamak amacıyla verilen yemekler toplumun kaynaşması, kardeşlik bağının artması veya devlet yöneticileri ile önde gelen devlet adamlarının prestijlerinin artması bakımından son derece önemli kabul edilirdi. Zengin veya yoksul, herkes gücünün yettiği oranda misafir ağırlardı. Saraylarda sık sık ziyafetler verilir, yemekli toplantılar düzenlenirdi. Abbasî halifeleri zaman zaman yemek yarışmaları düzenlerlerdi. Yine bu dönemde çok sayıda yemek kitabı da kaleme alınmıştı.

Yanıt Açıklaması: Burada öğrenim gören öğrenciler, eğitimlerini tamamladıktan sonra ihtiyaç duyulan bölgelere  İslâm dinini öğretmek amacıyla  önderiliyorlardı.Bilhassa başta Ebû Hureyre olmak üzere çok sayıda hadis ravisinin buradan yetişmiş olması bunun en önemli delilidir.Yine, İslâm hukuku alanında önemli isimler olan Abdullah b. Ömer, Abdullah b. Mes’ud gibi sahabeler ile Hz. Peygamber’in müezzini Bilâl-i Habeşî, büyük mutasavvıf Ebu Zerr, Selman-ı Fârisî ve Irak fatihi Sa’d b. Ebî Vakkas da suffeden yetişen sahabelerden bazılarıydı.

Yanıt Açıklaması: İlk defa düzenli ve sürekli orduya geçişin adımı Hz. Ömer zamanında atıldı. Emevîlerden itibaren Dîvânü’l-ceyş’e bağlı düzenli ordular kuruldu ve devletten maaş alan bu sınıfa mürtezika denildi.

Yanıt Açıklaması: İşrakiye

Yanıt Açıklaması: Dolayısıyla küttâblarda ağırlıklı olarak Kur’an’ın esas alındığı bir program çerçevesinde eğitim verilmiştir. Çocuklara, Kur’an alfabesinin okunmasını ve yazılmasını öğretmek başlıca hedeflerdendi. Küttâblarda genellikle erkek öğrenciler yer almakla beraber, zaman zaman kız öğrenciler de eğitim görürdü. Yine nadiren de olsa gayrimüslim çocuklarının da küttâba geldiği olurdu. Belirli bir yaş sınırlaması olmadığı için küttâb içerisinde yaş gruplarına göre sınıflara ayrılarak ders görürlerdi.Küttâblarda Kur’an’a dayalı okuma ve yazma eğitiminin dışında gündelik hayatı pratik hale getirecek bazı alanlarda da eğitim verilirdi.

Yanıt Açıklaması: Abbasî halifeleri her ne kadar asıl ilgilerini daha başından Beytü’l-Hikme’de yoğunlaştırmış olsalar da, camilerdeki ders halkaları da etkin vasfını devam ettirmişlerdir. Yukarıda sözü edilen camilerin yanı sıra, 970’te Cevher el-Sıkıllî tarafından inşa ettirildikten kısa bir süre sonra ilmi tedkik ve araştırmalara tahsis edilen Mısır’daki el-Ezher Camii dönemin önde gelen ilim merkezlerinden birisi olmuştur. Abbasî dönemi Mısır’ında, İslâm dünyasının ilk üniversitelerinden birisi olarak kabul edilen bu camiden başka, altı tane daha büyük cami ve çok sayıda mescitte eğitim verilmekteydi.

Yanıt Açıklaması: Erkekler elbise olarak bellerinden aşağıya kadar uzanan ve adına da izâr denilen bir tür kıyafet giyerlerdi.