İslam Tarihi ve Medeniyeti 2

Yanıt Açıklaması: Ebü’l-Abbas es-Seffâh ve Ebû Ca’fer el-Mansûr’dan sonra babası halife olmadığı halde hilâfet makamına geçen ilk şahıs olan Müstaîn, seleflerinin başına gelenleri bildiğinden Türk kumandanlarının sözünden çıkmamıştır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Bizans’ın İstanbul’dan sonra en önemli şehri olan Amorion 12 Ağustos 838 tarihinde fethedildi. Amorion seferi Abbâsîler döneminde müslümanların Bizans üzerine düzenledikleri seferlerin en başarılısı olarak kaydedilir.

Yanıt Açıklaması: Bâbek isyanının bastırılmasının ardından Mu’tasım büyük bir orduyla Anadolu’ya hareket ederek Afyon Karahisar yakınlarında bulunan Amorion’a (Ammûriye) hareket etti. Aynı esnada Malatya civarından Bizans topraklarına giren Afşin de Ankara’ya doğru ilerlerken karşısına çıkan Theophilos’u Temmuz 838 Dazmana’da (Kazova) mağlup etti. Theophilos’un İstanbul’a dönmesi üzerine Halife ve Afşin Ankara’da buluşarak Amorion üzerine yürüdüler. Bizans’ın İstanbul’dan sonra en önemli şehri olan Amorion 12 Ağustos 838 tarihinde fethedildi. Amorion seferi Abbâsîler döneminde müslümanların Bizans üzerine düzenledikleri seferlerin en başarılısı olarak kaydedilir.

Yanıt Açıklaması: Ağlebiler Bizans şehirlerinden birisi olan Kasryane ele geçirerek yaptıkları fetihler sayesinde ganimet ve gelir elde etmişler ve İslâm hâkimiyetinin bölgede büyük bir ilerleme göstermesine yol açmışlardır. Ağlebilerin siyasi olarak varlıklarının sona ermesi Bizanslılar tarafından değil Fâtımî Devleti’ni kurmak amacıyla faaliyetlere girişen Ebu Abdullah eş-Şiî tarafından gerçekleştirilmiştir. Yapılan savaşı kaybeden III. Ziyadetullah Mısır’a kaçınca herhangi bir direnişle karşılaşmaksızın Kayrevan’a giren Ebu Abdullah Ağlebîler’in siyasi varlığına son vermiştir.

Yanıt Açıklaması: Dönemin en tehlikeli isyanı Halife Mühtedî zamanında Basra taraflarındaki tarla ve tuzlalarda kötü şartlar altında çalışan Zencî köleleri zenginlik ve hürriyet vaadiyle çevresinde toplamayı başaran Ali b. Muhammed ez-Zencî’nin ayaklanmasıdır (Eylül 869).

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Anadolu’daki sınır birliklerinde görev yapan komutanların da sorgulanarak, halku’l-Kur’an’ı kabul etmemeleri durumunda boyunlarının vurulmasını istedi. Ancak Vâsık hilafetinin son döneminde bu uygulamalardan pişmanlık duymuştur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Batı'yı Karanlık dönemden Rönesans ve Reform çağlarına hazırlayan ve büyük katkı sağlayan İslam düşüncesi-medeniyeti olmuştur. Kısaca Batı, felsefe ve bilimi yeniden keşifleri İslam kültürü ve medeniyetinin tesiriyle olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: İslam’ın temel ilk kaynağı Kur’an ve Sünnet’i anlamaya yönelik olarak ortaya çıkan dini ilimlerin öğretileri, VIII. yüzyıldan itibaren çeşitli hukukî ve kelamî mezheplere dönüşmüştür. Cebriye, Cehmiye, Mutezile, Hâriciye, Şiâ, Mürcie, Eşariye, Maturidiye temel, önemli kelamî mezheplerdendir. Kelâm ilmi, İslam inancını ve onun aklî savunmasını yapan, kaza kader, imamet gibi konuları inceleyen bir disiplindir. Hanefilik, Şâfiîlik, Malikilik, Hanbelilik, Zâhirilik, İmamiye, İsmâiliye, Zeydiye gibi mezhepler de hukukî (fıkhi) mezheplerin önemlilerindendir. Doğru cevap A’dir.

Yanıt Açıklaması: İslam dünyasında felsefe ve bilim de özellikle IX. yüzyılın ortalarından itibaren büyük gelişmelere sahne oldu. Tabiat Felsefesi Ekolü, ilk oluşan felsefe akımıdır. İkincisi Meşşâi Ekolüdür. Aristoculuk başta ve ağırlıklı olmak üzere Eflatunculuk ve Yeni-Eflatunculuğun çizgisinde felsefe yapan ekoldür. Üçüncü önemli felsefe ekolü İşrâkilik’tir. Bir çeşit “Aydınlanma” felsefesi olan bu ekolün kurucusu Şihâbeddin Yahya es-Suhreverdî’dir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Mezdek öğretisinden izler taşıyan ve İslâm tarihinde aşırı Şîa’nın etkisiyle gelişen İran kaynaklı Arap karşıtı çeşitli gruplara verilen ada Hürremmiye denirdi. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Mısır’a gönderilen büyük bir Abbâsî ordusu 11 Ocak 905’te Mısır’a girerek Tolunoğulları Devleti’ni ortadan kaldırdı.

Yanıt Açıklaması: Abbasilere karşı tehlikeli bir diğer hareket ise Ravendîler’dir. Ebû Müslim’in intikamını almak isteyen bazı muhalif gruplar daha sinsice bir plan hazırlayarak Mansur’u Allah, Ebû Müslim’i de peygamber ilan ederek, halk nezdindeki itibarını ortadan kaldırmaya çalıştılar.

Yanıt Açıklaması: Memlük Devleti uluslararası ticarete dayalı bir ekonomiye sahipti. Moğol istilası nedeniyle Doğu-Batı arasındaki ticaret Memlük topraklarından geçmek zorundaydı. Bu nedenle Memlük şehirleri çarşı, pazar ve hanlarıyla genişledi. Yabancı devletler konsolosluklar açtılar. Memlük ekonomisi Bahrî Memlükler döneminde büyük gelişme gösterdi. Ancak 14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ortaya çıkan salgın hastalıklar, Timur’un Suriye’yi işgali, Burcî Memlük sultanlarının bazı malların ticaretini kendi tekellerine alması ve ağır vergiler ekonomiyi olumsuz yönde etkiledi. Avrupalıların Ümit Burnu’nu keşfetmeleri, ticaret yollarının değişmesine yol açarak Mısır’dan geçen uluslararası ticareti tamamen çökertti. Nihayet askerî-teknolojik üstünlükleri sonucunda Osmanlılar tarafından tarih sahnesinden kaldırıldılar. Memlük tarihi ilim ve kültür açısından Îslam tarihinin en parlak dönemlerinden birini oluşturur. Moğol ve Haçlı istilaları sebebiyle yurtlarını terk eden pek çok Müslüman bilgin Memlük topraklarına sığınmıştır. Şam ve Kahire döemin en önemli ilim merkezleriydiler. Bu şehirlerde vakıflarla desteklenen çok sayıda medresede eğitim-öğretim faaliyetinde bulunulmaktaydı. Îslami ilimlerin yanı sıra Arap Dili ve Edebiyatı, tıp ve fizik alanlarında önemli bilim adamları yetişmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ahmed b. Tolun 878’de Suriye üzerine yürüyerek Remle, Dımaşk, Halep, Humus ve Hama’yı ele geçirdi. Ardından uzunca bir kuşatmadan sonra Antakya’yı zaptetti.Suriye seferi neticesinde Fırat’ın batısındaki bölgelerin tamamı Tolunoğulları hâkimiyeti altına girmişti. Ahmed’in Suriye’yi ele geçirip kendi adına para bastırdığını öğrenen Muvaffak ona karşı bir sefere girişmiş, buna karşın Ahmed de Dımaşk emirlerinin desteğiyle Muvaffak’ı veliahtlıktan azlettirmişti. Durumu daha da ileriye götüren Ahmed, Mekke’yi ele geçirmek amacıyla bir kuvvet gönderip, kendisi de Tarsus üzerine yürüdü. Ancak bu kez işler istediği gibi gitmedi. Muvaffak, Mekke’ye giden Tolunoğulları ordusunu mağlup ettiği gibi, Ahmed de 883’te Tarsus’ta ağır bir yenilgi aldı.