Eski Mezopotamya ve Mısır Tarihi

Yanıt Açıklaması: 4. Sülale’nin son firavunu Şepseskaf (MÖ 2472-2467)'tır.

Yanıt Açıklaması: 2. Sülale’nin ilk kralı Peribsen Mısır tarihinde Horus değil Seth unvanı taşıyan ilk ve tek kraldır.

Yanıt Açıklaması: Yeni Assur ve Yeni Babil krallıklarında, Mezopotamya’nın geleneksel devlet yönetim anlayışı doğrultusunda en tepede kral bulunurdu. Kralın yönetici sülaleden gelmesi önemliydi. Kralın tahta tanrılar tarafından seçilerek oturtulduğuna inanılır ya da yazıtlarda böyle olduğu vurgulanırdı.Assur ve Babil kralları yazıtlarında isimlerinin başında “Büyük Kral”, “Güçlü Kral”, “Yukarı Deniz’den (Akdeniz) Aşağı Deniz’e (Basra Körfezi) Kadar Olan Bölgenin Hâkimi”, “Dört Bir Yanın Kralı”, “Evrenin Kralı” ve “Sümer - Akkad Ülkelerinin Kralı” gibi unvanlar kullanırlardı. Kral en büyük rahip olması yanında ordunun komutanı, önemli davalara bakan yargıç ve kanun koyucu idi.

Yanıt Açıklaması: Eski Krallık döneminde 3. ve 4. sülaleler düzeni ve barışı sağlayarak Klasik Mısır uygarlığının temellerini atmışlar ve güçlendirmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Urartu Krallığı’nın kuruluş döneminde, Arame ve Sarduri adlı krallar üzerine sefer yapan Assur kralı III. Şalmaneser'dir.

Yanıt Açıklaması: Tek bir bloktan ve genellikle pembe granitten yapılan, yukarı doğru incelen ve tepe noktası küçük bir piramit şeklinde biten taş. Dikilitaşlar güneş simgeleriydi. Bazı Eski Krallık Dönemi mezarlarının ve tapınaklarının kapılarının önüne çift olarak dikilirlerdi. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Eski Mısır'da yazı Mö 3000 yılı civarında ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Gök tanrısı An başlangıçta Sümerlerin baştanrısıyken sonra yerini hava tanrısı Enlil’e bırakmıştır. Ekur adındaki tapınağı Nippur kentinde bulunan Enlil, aynı zamanda tanrıların babası olarak bilinirdi. Nippur, Sümerlerin dini başkentiydi ve orada hizmet etmek, inşaat yapmak veya yapımına katkıda bulunmak büyük bir onur olarak kabul edilirdi. Enki bilgelik tanrısı; Ninmah (Ninhursag) ulu hanım, ana-tanrıça; Nanna ay tanrısı; oğlu Utu güneş tanrısı; İnanna aşk tanrıçasıydı.

Yanıt Açıklaması: Akkad İmparatorluğu’nun kurucusu kral I. Sargon’dur. Sargon krallığını ilan edip başkentini kurduktan sonra, 56 yıllık uzun saltanatı boyunca kayıtlara geçen en az 34 savaş yapmıştır. I. Murşili, İ.Ö. 1595 yılında Babil’i alarak Eski Babil Devleti’ne son vermiş olan Hitit kralıdır. I. Salmanassar, İ.Ö. 13. yüzyılda Hurri-Mitanni Devleti’ni yıkarak, Assur egemenliğini kesin olarak başlatmış olan Assur kralıdır. I. Darius, Pers kralıdır. I. Amenemhet, İ.Ö. 1985 civarında tahta el koyması ile 12. Sülale’yi başlatan Mısır firavunudur.

Yanıt Açıklaması: Assur ülkesinin baştanrısı Assur idi. Diğer tanrılar arasında savaş tanrısı Ninurta, aşk tanrıçası İştar, güneş ve adalet tanrısı Şamaş, ay tanrısı Sin ve fırtına tanrısı Adad büyük saygı görmekteydi. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Assur krallarından Aşurbanipal sanata ve bilime önem vermekte, geçmişle ilgilenmekteydi. Hatta yazıtlarda kendisine Sümerce ve Akkadca belgeleri anlayabildiği, en zor matematik problemleri çözebildiği biçiminde övgüler yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Güneş Tanrısı “Ra” için yaptırılan Güneş tapınakları, 5. sülalesi firavunları zamanına aittir.

Yanıt Açıklaması: Assur Krallığı’nın merkezinde, “ekal maşarti” adı verilen kışla sarayda eğitim yapan düzenli bir ordusu vardı. Ancak komutan ve çekirdek güçten oluşan buradaki birlikler sefere giden ordunun oldukça küçük bir bölümünü oluştururdu.  Büyük ordu genellikle başkent ve çevresinde yaşayan köylülerden meydana gelmişti. Eyaletler de sefer döneminde orduya askeri birliklerle katılmak zorundaydılar. Ordudaki asker sayısı krallığın gücü doğrultusunda değişmekteydi.  Orduda iki sınıf bulunmaktaydı: Piyade ve süvari. Askerlerin çoğu piyade idi.

Yanıt Açıklaması: Hiyeroglif Yazı: (Eski Yunanca: hieros: kutsal, graphikos: oyma= hieroglyphikos ) Özellikle kutsal metinlerin taşa kazınmasında kullanılan resmî bir yazıydı. Hiye­roglifler MÖ 3000 yıllarından MS dördüncü yüzyıla kadar kullanılmıştır. Taş, ah­şap, fildişi malzeme üzerine kazınmış ya da çeşitli malzeme üzerine resmedilmiştir. En basit düzeyde hiyeroglif, yazıcının ifade etmek istediği nesnenin resmedilmesi biçiminde oluşmuştur. Buna “piktogram” denir. Bir insan anlatılacaksa insan res­mi, balık anlatılacaksa balık resmi çizilirdi. Piktogramın sesi aynı zamanda uzun bir sözcüğün içinde hece olarak da kullanılabilirdi. Piktogramlar, soyut kavramları da temsil edilebilirdi. Mısır hiyeroglifleri 1822 yılında Eski Mısır Uzmanı ve Dilbilimci Jean-Franço­is Champollion tarafından çözülmüş ve Eski Mısır tarihi ve uygarlığı ile ilgili pek çok güvenilir bilgiye ulaşılmıştır. Mısır yazısının belirgin özelliği, onun her zaman aslına bağlı kalmış olması ve basit işaretlerden oluşmuş olsa bile Fenike, Eski Yu­nanca ve günümüzün modern dillerinin yazıları gibi alfabetik olmasıdır. Bu yazı, daha sonra oluşan komşu alfabetik yazıları ve Fenike yazı sistemlerini harf yazısı fikri bakımından etkilemiştir. Daha çok papirüsler üzerinde rastlandığı için “kitap yazısı” tanımının giderek yaygınlaştığı yazı çeşidi ise hiyeratik yazıdır.

Yanıt Açıklaması: Ptolemaioslar döneminde (MÖ 289-246) yaşamış Eski Mısırlı tarihçi ve rahip. Yunanca yazdığı Aegyptica/ Mısır Tarihi adlı eserinde Mısır Devleti’nin kuruluşundan Büyük İskender’e kadar geçen sürede başa geçen Mısır krallarını 31 sülaleye ayırmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kasım ile Şubat arasındaki “Ekim (peret)” mevsiminde tarla sınırları belirlenir, tarlalar sürülür ve tohumlar toprağa ekilebilirdi. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Yukarı Habur bölgesinin Assur yazıtlarında geçen adı hanibalgattır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Assur Krallığı’nın çağdaşı olan devletlere ait yazıtlarda da karşılıklı ilişkilere ait değerlendirmelere katkı yapacak bilgiler vardır. Geç Hitit ve Urartu yazıtları, doğrudan veya dolaylı olarak bu sürecin anlaşılmasına yardım eder. Kutsal kitap Eski Ahit, Doğu Akdeniz kıyılarına sefer yapan Assur krallarının bölgedeki faaliyetleri, MÖ yedinci yüzyıldan itibaren de Mısır’a yönelen seferleri konu edinen Mısır Hiyeroglifleri

Yanıt Açıklaması: Arkeolojik kazılar sonucu ortaya çıkarılan Assurlulara ilişkin buluntular, bu devletin yapısını, mimarisini, sanatını, toplumun yaşam biçimini ve ulaşılan refah seviyesi gibi ayrıntıları öğrenmemize katkı yapar. Assur kralları ülkenin merkezi bölgesi olan Büyük Zap ve Küçük Zap ırmaklarının Dicle’ye karıştığı bölgede dört başkent ve birçok yerleşim merkezi inşa etmişlerdir. Her bir kent belli bir plan anlayışındadır. Ülkeye adını veren ve MÖ ikinci binyıldan itibaren siyasal ve kutsal merkez olan Assur kentidir. Sonra sırasıyla Kalhu (Nimrud), Dur-Şarrukin (Horsabad) ve Ninive (Koyuncuk) başkent olarak düzenlenmiş ve uygarlığın en seçkin mimari ve sanat yapıtlarının şekillendirildiği yerler haline getirilmiştir. Ayrıca Balavat (İmgur Enlil) ile Kuzey Suriye’deki eyalet merkezleri Guzana, Til Barsib ve Sultantepe gibi şehirlerde yürütülen araştırmalar bu uygarlığın ürünü olan birçok veri sağlamıştır. Yukarı Dicle bölgesindeki Üçtepe, Ziyarettepe, Giricano gibi merkezlerde de yeni yazılı ve arkeolojik kaynaklar gün ışığına çıkarılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Demir Çağı’nda tek tanrılı bir dinin Doğu Akdeniz kıyılarında ortaya çıkışı, uzun sürede etkilerini gösterecek yeni bir başlangıçtır.