Eski Mezopotamya ve Mısır Tarihi

Yanıt Açıklaması: Arkeolojik buluntular ve daha sonraki dönemlere ait yazılı kaynaklar, Sülaleler Öncesi Dönem’de Yukarı Mısır ve Aşağı Mısır’ı yöneten krallar olduğunu göstermektedir. Yukarı Mısır’da Memfis civarında ve Aşağı Mısır’da Delta’da bu döneme ait üzerinde şahin motifi yer alan kraliyet amblemleri bulunmuştur. Aşağı Mısır kralları kırmızı, Yukarı Mısır kralları beyaz bir taç takıyorlardı. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Aşurbanipal döneminde Harran kült merkezi olarak öne çıkarılması Yeni Assur Krallığı dönemindedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Demotik Yazı: MÖ 700’den sonra yönetimle ilgili yazışmalarda kullanılan hiyeratik yazı basitleşip, işlek hale gelmiş ve 26. Sülale zamanında yerini demotik yazıya bırakmıştır. En eski demotik papirüsler olan Rylands I ve II papirüsleri I. Psammetikos (MÖ 664-610) zamanına aittir. Demotik (Eski Yunanca: demotikos: halkla ilgili) halk yazısı demektir. Amasis zamanında (MÖ 570-526) yönetim ve hukukla ilgili belgelerde kullanılan resmi yazı biçimi demotik yazı olmuştur. Ptolemaioslar Dönemi’nin başından itibaren edebi metinler de demotik yazı ile yazılmaya başlanmıştır. Demotik yazı, anıtsal taş yazıtlarda hiyeratik yazıdan daha sık olarak kullanılmıştır. MS beşinci yüzyıldan (Doğu Roma Dönemi) kalma Philae Adası demotik yazıtları, bu yazı ile yazılmış son örneklerdir. Yedi adet demotik karakter ek harf olarak Kopt yazısı alfabesine alınmıştır. Demotik yazının tutarlı bir transkripsiyonu henüz yapılamamıştır.

Yanıt Açıklaması: Assur Krallığı’nın merkezinde, “ekal maşarti” adı verilen kışla sarayda eğitim yapan düzenli bir ordusu vardı.

Yanıt Açıklaması: Kral Yıllıkları (Annallar): Yeni Assur dönemi boyunca güçlü kralların hemen hepsi, taş steller üzerine ve tabletlere her yıl yaptıkları önemli işleri yazdırmışlardır. Bu yazıtlar kralın tahta çıktığı yıldan itibaren tutulmakta ve her yıl yapılan eylemler, “krallığımın ikinci yılında, üçüncü yılında” gibi ifadelerle başlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Mısır hiyeroglifi temelde resim biçimindedir. Eski Yunanca: hieros: kutsal, graphikos: oyma=hieroglyphikos kelimelerinin birleşiminden oluşan bu yazı tipi özellikle kutsal metinlerin taşa kazınmasında kullanılan resmi bir yazıydı.

Yanıt Açıklaması: Mısır tahtını 21. Sülale’yi kuran Smendes (MÖ 1070-1044) ele geçirmiştir. Onun tahtı hiç zorlanmadan ele geçirmesinin nedeni olasılıkla firavun ailesiyle evlilik yoluyla akrabalık kurmuş olmasıdır. MÖ 1070’de başlayıp MÖ 712 yılına kadar süren dönemde Mısır Üçüncü Ara Dönemi’ni yaşar. Bu dönemde Asya’da kazanılan bölgeler kaybedilmiş, Nubya ve Doğu Çölü, Mısır etkisinden çıkmıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Hatşepsut kadın firavundur.

Yanıt Açıklaması: Naram-Sin’in son yılları ve onun yerine tahta geçen oğlu Şar-kali-şarri’nin egemenlik dönemi Akkadlar için sonun başlangıcı anlamına gelen karışıklıklara tanık olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Ülkeye adını veren ve MÖ ikinci binyıldan itibaren siyasal ve kutsal merkez olan Assur kentidir. Sonra sırasıyla Kalhu (Nimrud), Dur-Şarrukin (Horsabad) ve Ninive (Koyuncuk) başkent olarak düzenlenmiş ve uygarlığın en seçkin mimari ve sanat yapıtlarının şekillendirildiği yerler haline getirilmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Babil Krallığı döneminde yapılmış, efsanelere konu olmuş ve dünyanın yedi harikası arasında sayılmış olan yapı Babil'in Asma Bahçeleri'dir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kuzey Suriye’deki Geç Hitit Devletleri, Doğu Anadolu çevresindeki Urartu, Anadolu’da Frig, Lidya, İran’da Med, Güney Mezopotamya’da Babil, Doğu Akdeniz’deki kent devletleri ve Mısır bu dönemin politik dünyasında Assur’u izleyen ve bağ kuran devletler arasında sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Assur Krallığı üç yüz yılı aşkın bir dönem boyunca yalnızca Mezopotamya’nın değil, Anadolu, Akdeniz dünyası, İran ve hatta Mısır’ı da içine alan bütün bölgenin en büyük süper gücü idi. Bu geniş coğrafyada kurulan bütün devletler, bir şekilde, yönetim anlayışı, mimari, sanat ve teknolojide Assur’dan etkilenmiştir. Kuzey Suriye’deki Geç Hitit Devletleri, Doğu Anadolu çevresindeki Urartu, Anadolu’da Frig, Lidya, İran’da Med, Güney Mezopotamya’da Babil, Doğu Akdeniz’deki kent devletleri ve Mısır bu dönemin politik dünyasında Assur’u izleyen ve bağ kuran devletler arasında sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Yazılı kaynaklar genellikle resmi niteliklidir. Devletin ideolojisine uygun bir biçimde tutulan kayıtlar birkaç grupta ele alınabilir: Bunlar arasında Assur annalları, gösteriş yazıtları, mektuplar, limmu listeleri ve synkroniktik kral listeleri yer almaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Nil Vadisi’nin batısını dağlık olan Batı Çölü, doğusunu Doğu Çölü, Kızıldeniz tepeleri ve Kızıldeniz sınırlamaktadır. Kuzeyde Delta Bölgesi’nden başlayan vadi, güneyde çağlayanlara kadar uzanır. Çağlayanlar bölgesinde bulunan kayalıklar geçişi zorlaştırır. Çağlayanların güneyinde ise Sudan (Eskiçağ’da Nubya) yer alır. Verilen üç seçenecek de doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İsis : Osiris’in karısı ve Horus’un annesi koruyucu tanrıça.

Yanıt Açıklaması: Kopt Yazısı: MS üçüncü yüzyıldan itibaren demotik yazının yerine kopt yazısı denilen bir yazı türü kullanılmıştır. Hıristiyan Mısırlıların (Kiptiler) Yunan alfabesine yaptıkları altı harflik ilave ile oluşan yazıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Yeni Babil Krallığı en güçlü olduğu dönemde Persler tarafından tarih sahnesinden kaldırılınca Mezopotamya ilk kez bütünüyle yabancı bir gücün egemenliği altı na girmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Assur döneminde inşa edilen başkent ve eyalet merkezlerinin ortak bir plan anlayışı vardır. Assur kentleri iki bölümden oluşur: Sitadel ve aşağı şehir. Ayrıca başkentlerde bir kışla saray (ekal maraşti) daha vardır. Sitadel, kentin yüksek bölümünde yer alırdı. Çevresi ayrı bir surla çevrilen sitadelde saray, tapınak ve kral ailesinden yöneticiler için yapılmış konaklar bulunurdu. Sarayın çevresinde botanik bahçesi bulunmaktaydı. Bu bölümde farklı türde hayvanlar da beslenmekteydi. Bu gelenek Doğu krallıklarında çok uzun süre benzer biçimde devam etmiştir. Aşağı şehir, halkın yaşadığı bölümdü. Bütün kentin çevresi ayrıca surla çevrilmişti. Surların kalınlığı yirmi metreyi aşmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Babil kentini ele geçirerek Babil Krallığı'nın sonunu getiren toplum Perslerdir. Doğru cevap C seçeneğidir.