Eski Anadolu Tarihi

Yanıt Açıklaması: Hitit İmparatorluğu'nu yıkan etkenler arasında kuraklık, bununla ilişkili olarak türeyen ekonomik sorunlar ve zayıflamış bu devlet karşısında Deniz Kavimleri olarak adlandırılan bir kavimin saldırılarının başarılı olması öne çıkar.

Yanıt Açıklaması: Mezopotamya kökenli mitolojiler içerisinde en önemlisi Gılgamış Destanı’dır.

Yanıt Açıklaması: “Eski Anadolu Tarihi” Kitabının “Yazılı (Tarih) Sürecin Başlangıcı” başlıklı 2. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir. Orta Tunç Çağı Anadolu’su hakkında en önemli bilgiler Kayseri yakınlarındaki Kültepe (Kaniş/ Neşa) kazısından edinilmektedir. Kültepe’nin Assur Ticaret Kolonileri Çağı’ndaki isminin iki farklı yazılışı var­dır: Kaniş ve Neşa. Yazılı belgelerde daha çok Kaniş ismi kullanılmaktadır. Buradaki ilk kazılar E. Chantre (1893) ve H. Winckler ile H. Grothe (1906) tarafından yapılmıştır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bu küçük devletlerin başında bulunan kralların yetkilerini tam olarak bilememekle beraber, yazılı kaynaklarda “Büyük Kral, Kahraman, Ülke Beyi, Hâkim” gibi unvanlarına rastlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İvriz İvriz, Konya ilinin Ereğli ilçesinin güneydoğusunda yer alır. Bölgede Tuwana (Tyana/Niğde) kralı Warpalawas’ın Fırtına Tanrısı ile beraber temsil edildikleri, hiyeroglifli bir anıt mevcuttur.

Yanıt Açıklaması: Hitit İmparatorluğu geniş bir coğrafyada, farklı etnik kökenlere mensup bir tebaaya hükmediyordu. Politik bir tercih olarak görülen bir girişim ile farklı toplumların tanrıları resmi bir pantheonda birleştiriliyor ve böylece Hitit egemenliği altına giren toplumların, merkezi bir güç altında bir arada yaşaması sağlanmış oluyordu.Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Gaziantep ili sınırları içerisinde yer alan Geç Hitit Devleti Karkamış olarak belirtilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Hititlerin Anadolu’ya MÖ üçüncü binyılın sonunda ya da ikinci binyıl başlarında göç ettikleri varsayılır. Anadolu’da bu dönemde, yerel beyliklerle anlaşmalı olarak ticaret yapan Assurlu tüccarların kurdukları pazar yerleri (karumlar) ve menzil istasyonlarından oluşan bir örgüt bulunmaktaydı. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu ile Mezopotamya arasında M.Ö. ikinci binyılın başlarında (M.Ö. 1950-1750) bir ticaret köprüsü kurulmuştur. Bereketli Hilal olarak adlandırılan ve Zagros Dağları, Güneydoğu Toroslar ve Amanos Dağlarının çizdiği yayın güneyinde hammadde kaynaklarının olmaması, burada ticareti zorunlu hale getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Anadolu’da, Assurluların ticaret yaptığı çok sayıda kent bulunmaktaydı. Bu kentlerden büyük birer ticaret merkezi halinde olanlar, karum adını almaktaydı. Karum ismi, Assurca olup, “liman, rıhtım” anlamına gelmektedir. Yazılı kaynaklarda şimdiye kadar yirmi karum adı tespit edilmiştir: Abum, Buruddum, Durhumit, Eluhut, Hahhum, Hattuş, Hurrama, Kaniş, Nihriya, Buruşhattum, Şamuha, Şimala, Tawiniya, Tegarama, Timelkia, Şupululia, Urşu, Wahşuşana, Wa/uşhania ve Zalpa. Karumların en önemlisi ise Karum Kaniş idi.

Yanıt Açıklaması: Van/ Toprakkale yakınındaki Meher Kapı açık hava anıtındaki yazıta göre, Urartuların inandığı, kutsadığı ve adlarına belirli dönemlerde kurban kestiği 79 tanrı, tanrıça ve tanrısal özellik bulunmaktadır. Bunlardan ilk üç sırayı Haldi, Teişeba ve Şivini paylaşır. Haldi, Urartuların baştanrısı idi. En büyük tapınağı Van Gölü havzasının güneyinde, Assur ile Urartu arasındaki bölgede bulunan Muşaşir’de idi.

Yanıt Açıklaması: Anadolu Arkeolojisi dersinin “ Anadolu’nun İlk İmparatorluğu: Hititler” başlıklı 3. bölümünde konu ile ilgili şu bilgiler verilmektedir. Murşili’nin öldürülüşünden sonra Hantili tahta çıkmıştır. Bundan sonraki dönem bir entrika­lar, ihanetler ve cinayetler dizisine dönüşmüş, Hitit Devleti’nin gittikçe azalan askerî ve siyasî gücü sa­dece iç sorunların çözümü için harcanmıştır. Kral­lık tahtının bir kaç kez el değiştirmesinden sonra, MÖ 1525 yılı dolaylarında, kral Huzziya tarafın­dan hazırlanan komplodan, onun kız kardeşiyle evli olması sayesinde kurtulan Telipinu, kralı de­virip başa geçmiştir. Telipinu, ihanet ve cinayetlere son vermek için, tahta geçişi düzenleyen bir ferman çıkarmıştır. Buna göre “birinci dereceden”, yani kralın asıl eşinden olan prens kral olacak, eğer yok­sa “ikinci dereceden”, yani ikinci eşten doğma bir oğul devletin başına geçecekti. Eğer o da yoksa “bi­rinci dereceden” bir kıza, bir “içgüveysi” koca alı­nacak ve o kral olacaktı. Ancak tahta çıkış kuralları, Telipinu’dan sonra yine bozulmuştur. Huzziya’nın kardeşlerinden biri olan Tahurvaili, Hitit krallık tahtı üzerindeki iddiasını, oldukça yaşlı olmasına karşın gerçekleştirmeyi başarmış ve bir süre devleti idare etmiştir. Onu izleyen yaklaşık elli yıllık sü­rede haklarında ayrıntılı bilgimiz olmayan krallar egemen olmuşlardır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı “B” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Tabal bölgesel bir krallıktır. Sınırları, Kayseri, Niğde, Nevşehir ve Aksaray illerini kapsayacak şekilde, batıda Bor, doğuda ise Malatya’ya kadar uzanır. Aynı bölge Klasik Çağ’da Kapadokya olarak adlandırılmıştır. Bu bölgede yaşayan Tabal Krallığı, diğer Geç Hitit Krallıklarından farklı olarak Assur yerine daha çok Friglerle etkileşimde bulunmuşlardır. Örneğin İvriz’de yer alan ve bir Bereket Tanrısı huzurunda Kral Warpalawas’ın yer aldığı kabartmada, betimlenen giysiler ve başlık Frig özelliklerini yansıtmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Assur Ticaret Kolonileri Çağı’nda yapılan ticaret son derece iyi organize edilmiş ve hem Assur Devleti’nin, hem de Anadolu’daki yerel beylerin veya kralların kâr elde ettiği bir ticaretti. Bu nedenle siyasi güçler tarafından da destek görmekteydi. Bahsi geçen bu kâr, yazılı belgelere, ödenen vergiler olarak yansımaktadır. Assur’dan yola çıkan bir kervan burada wasitum adını alan, bir çeşit çıkış vergisi, Anadolu’da ise “baş parası” anlamına gelen (qaqqa datum) bir vergi ödüyordu. Buna ilaveten ticaret yapma hakkını elde etmek için ticaret odasına (bit karim), “bağış” ya da “üyelik vergisi” (datum) veriyordu. Ayrıca şaddutum adını alan bir vergi daha vardı. Bunun yanı sıra bir de Anadolu Beyleri ile yapılan antlaşmalar doğrultusunda ödenen pay vardı. Dolayısıyla Assur Devleti ticaretinin Anadolu'daki siyasi güçler tarafından destek görmesinin en önemli sebebi Anadolu'daki siyasi güçlere ticaretten pay ve vergi verilmesidir. doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: c şıkkı

Yanıt Açıklaması: Aynı yerde, biri yıkılınca üzerine bir sonraki dönemde kurulmuş yerleşme veya yerleşmelerin kalıntılarından oluşan tepe görünümlü yükseltilere höyük adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Kızıldağ tepesi, Konya-Karaman yolunun doğusunda bulunan Tuz Gölü'nün güney doğu ucunda, Karadağ'ın ise on iki kilometre kuzey batısında yer alır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Hitit ekonomisinin temelinde toprağa bağlı üretim, yani tarım ve hayvancılık vardır. Hitit devletinde toprak üçe ayrılır: en büyük grubu, saraya ait olanlar oluşturmaktadır. Bu topraklara, devlet için bazı görevleri yerine getirerek sahip olunması mümkündü. İkinci toprak grubu tapınağa ait olanlar oluşturmaktadır. Üçüncü grup ise, şahsa ait topraklardır. Doğru cevap E'dir

Yanıt Açıklaması: d şıkkı yanlısır

Yanıt Açıklaması: Hitit Devleti’nin idare biçimi teokratik monarşi olarak tarif edilebilir. Kralların kendileri tanrı değilse de buyrukları tanrı buyruğu kadar baş eğdirici idi. Karşı gelmenin cezası ölümdü. Ayrıca kralın gücünü tanrılardan aldığı kabul edilirdi. Diğer yandan, ölümden sonra kralların tanrı olduğuna da inanılırdı. Fakat tanrılaşmış krallar için, düzenli kurbanlar yapılmasına karşın, bunların adları, diğer tanrılar gibi, örneğin antlaşma metinlerindeki yeminlerde anılmazdı; onlara tapınaklar da yapılmamıştır. Hitit krallarının üç tür görevi vardı. Önce “başrahip” idiler. İkinci olarak “başkomutan” görevindeydiler. Kralların üçüncü görevleri “baş yargıç”lıktı.