Eski Anadolu Tarihi

Yanıt Açıklaması: Homeros ve Herodotos, Frigya’nın ormanlar, otlaklar, hayvan sürüleri ve toprak ürünleri bakımından zenginliğinden bahseder. Bu nedenle Frig nüfusunun büyük bir bölümünün tarım ve hayvancılıkla geçinen köylü sınıfından oluştuğu anlaşılabilir. Arrianos’un kral Midas’ın babası Gordias için “çok eski zamanlarda Frigya’da yaşayan fakirin biriymiş. Ekip biçtiği bir tarlası, iki çift öküzü varmış...” şeklindeki anlatımı, Frig yönetici sınıfının bile köy kökenli olduğu konusunda bir ipucu olarak değerlendirilebilir. Dolayısıyla Frig ekonomosinin ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılığa dayandığı söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Hititlerin Anadolu’ya MÖ üçüncü binyılın sonunda ya da ikinci binyıl başlarında göç ettikleri varsayılır.

Yanıt Açıklaması: Kültepe’de ele geçen ve yayınlanmış olan tüm tabletlere baktığımızda, fiyatların sabit kalmadığı da görülüyor. Fiyatlar bazen malın kalitesine göre, bazen ise kalitenin aynı olmasına rağmen değiştiği kaydedilmiştir. Bazı bilimciler bunun, borsanın ve enflasyonun ilk örneği olduğunu düşünmektedirler. Bir metinde “Uşur-şa-İştar bana geldiği zaman gümüşün fiyatı yüksekti” diye bir ibarenin geçmesi de bunu destekler niteliktedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: “Eski Anadolu Tarihi” Kitabının “Frig Krallığı” başlıklı 5. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir. Frigya Bölgesi, Büyük Frigya ve Küçük Frigya ya da Frigya Epiktetos olmak üzere iki ana bölüme ayrılmıştır. Büyük Frigya, doğuda Kızılırmak Neh­ri ve Tuz Gölü’ne (Tatta), batıda Denizli-Pamuk­kale yöresine, güneybatıda Elmalı Ovası’na kadar uzanan geniş bir bölümü kapsamaktaydı. Frigle­rin ünlü başkenti Gordion (Polatlı/ Yassıhöyük), Ankyra (Ankara), Pessinus (Sivrihisar/Ballıhisar) ve Kelainai - Apameia (Afyonkarahisar/ Dinar) bu bölgenin en önemli Frig yerleşmelerini oluşturur. Küçük Frigya ya da Frigya Epiktetos, günümüzde İç Batı Anadolu ile Yukarı Sakarya Vadisi’nde Es­kişehir, Afyonkarahisar ve Kütahya illeri arasında uzanan daha küçük bir bölümü kapsıyordu. Bu nedenle sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: kral Alyattes (MÖ 609-560) Kimmerleri yenerek onları, doğuya Kızılırmak civarına kadar püskürtmüştür.

Yanıt Açıklaması: Yazı MÖ 4. binyılın sonlarına doğru Sümerler tarafından icat edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: “Eski Anadolu Tarihi” Kitabının “Yazılı (Tarih) Sürecin Başlangıcı” başlıklı 2. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir. Orta Tunç Çağı Anadolu’su hakkında en önemli bilgiler Kayseri yakınlarındaki Kültepe (Kaniş/ Neşa) kazısından edinilmektedir. Kültepe’nin Assur Ticaret Kolonileri Çağı’ndaki isminin iki farklı yazılışı var­dır: Kaniş ve Neşa. Yazılı belgelerde daha çok Kaniş ismi kullanılmaktadır. Buradaki ilk kazılar E. Chantre (1893) ve H. Winckler ile H. Grothe (1906) tarafından yapılmıştır. Ancak bu ilk çalışmalarda yazılı kaynaklar ele geçmemiştir. 1925 yılında B. Hrozny , ilk defa tepenin aşağısında yer alan düzlükte kazı yapmış ve burada bir tablet arşivi bulmuştur. Fakat ertesi sene kazı izni alamamıştır. Aradan uzun yıllar geçtikten sonra 1948 yılında Prof. Dr. Tahsin Özgüç baş­kanlığında burada tekrar başlatılan kazı çalışmaları, farklı kazı başkanlarıyla halen devam etmektedir. Bu kazı saye­sinde ele geçen yazılı belgeler, sadece Anadolu’nun Orta Tunç Dönemi’ni aydınlatmakla kalmamakta, aynı zamanda Önasya Tarihi’ne ve özellikle dönemin ekonomi tarihine ışık tutmaktadır. Şimdiye kadar Kültepe’de, Eski Assur Dili’nde yazılmış, 23.000 civarında çivi yazılı kil tablet ele geçmiştir ve bu tabletle­rin çoğu da ticari konuları içermektedir. Bu nedenle sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Urartu, Anadolu ve çevresinde kendi döneminde var olan güçlü devletlerden biriydi. Urartu’nun çağdaşı olan Melitia (Melid, Malatya), Tablani (Tabal/ Kayseri çevresi) ve Qumaha (Kummuh/Kommagene, Adıyaman/Samsat) gibi Geç Hitit devletleri Batı ile olan ilişkilerinde rol oynadılar. Urartu yazıtları bu krallıkları, Hititlerin devamı olduklarını vurgulayan bir isimle Hate olarak adlandırmaktaydı. Orta Anadolu’da Frigler, Geç Hititler aracılığıyla dolaylı ilişki kurulan bir devlet idi. Güneydoğu ve doğu politikası daha çok Kuzeybatı İran’da gelişmekte olan Mana ve Med krallıkları ile ilişkiler üzerine kurulmuştu. Urartu’nun esas rakibi ve bütün bölgedeki siyasal gelişmeleri yönlendiren devlet ise Mezopotamya’nın temsilcisi ve güney komşu Assur Krallığı idi.

Yanıt Açıklaması: Şu ana değin yapılan araştırmalarda Anadolu’da şu Kimmer kalıntıları saptanmıştır: Lidyalıların başkenti Sardes’te (Manisa) koşum takımına ait kayış dağı- tıcısı ve hayvan betimli bir levha. Friglerin başkenti Gordion’da (Ankara) hayvan betimli bir levha, savaş baltaları, ok uçları, iki adet at gömüsü ve bronzdan bir at heykelciği. Yine eski Frig topraklarında yer alan Demircihöyük Sarıket’te (Eskişehir) bir at gömüsü ve bir ok ucu. Ephesos (İzmir) ve Boğazköy’de (Çorum) bazı kemik eşyalar. Ünye’de bir gümüş kap ve son olarak Amasya Gümüşhacıköy mezarından bir bronz balta, ok uçları ve bir kılıç.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Bu dönemde ticaret “barter” usulü ile yapılıyordu. Barter, bir malın, diğer bir mal ile değişmesidir, değiş-tokuş olarak da ifade edilebilir.

Yanıt Açıklaması: Lidya Kralları Gyges 680-644 Ardys 644-625 Sadyattes 625-610 Alyattes 609-560 Kroisos 560-546

Yanıt Açıklaması: İskitler, MÖ sekizinci yüzyılda Massagetler adı verilen bir kavimle yaptıkları savaşı kaybettikten sonra Kimmerlerin topraklarına doğru yönelmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Kimmerlerin Anadolu’ya girişlerinden ilk etkilenenler, başkentleri Van Gölü civarında bulunan Urartular olmuştur. Doğru Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Savaşçı bir topluluk olan İskitler için savaş tanrısına sığınmak çok daha önemlidir. Onlara göre düşmana karşı alınacak galibiyet tanrı Ares sayesinde mümkün olmaktadır. Doğru Cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: “Asya yirmi sekiz yıl İskitlerin boyunduruğu altında kaldı, ağır vergilerle, ilgisizlikle bütün ülke bir yıkıntı yerine çevrildi. Halktan haraç olarak topladıkları az geliyor, akınlar yapıyor, herkesin elinde ne varsa zorla alıp götürüyorlardı. Ama sonunda büyük çoğunluğu Kyaksares’e ve Medlere konuk olmuşlar, sarhoş edilip boğazlanmışlardır; Medler yeniden güç kazanmışlar ve eskiden hükümleri altında bulunan ulusların yeniden efendisi olmuşlardır” (Herodotos I, 106).

Yanıt Açıklaması: Lidya’daki krallığın Friglerle yaklaşık olarak aynı zamanda tarih sahnesine çıkmış olması ile iki toplumda da anıtsal mezar olarak tümülüslerin var­lığı Lidlerin (Lidyalıların) Thrak kökenli olduğuna işaret eder. Amasyalı coğrafya yazarı Strabon’un aktarmış olduğu bilgiler ile Herodotos’un aktardı­ğı bir bilgi de bu olasılığı desteklemektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Tapınaklar, sahip olduğu büyük tarım arazisinin yanı sıra çalıştırdığı çeşitli becerileri olan işçi ve zanaatkârlar sayesinde önemli bir ekonomik güce ulaşmıştı. Bunun da en iyi göstergesi, Hattuşa’da Büyük Tapınak olarak adlandırılan yapının çevresinde yer alan, ekonomik faaliyetler için ayrılmış mekânlardır. Bu yapılarda ortaya çıkartılmış maden ve başka küçük buluntular ile yazılı belgelerin içeriği, bu mekânlarda zanaatkâr ve esnafların konumlandığını gösterir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Hitit krallarının üç tür görevi vardı. Önce “başrahip” idiler. Resmî tanrılar topluluğundaki tanrı ve tanrıçalar için belli bir takvime göre uygulanması gerekli dinî bayramların ihmal edilmeden yapılması, tapınaklarının tam donanımlı olması ve kurbanların eksiksiz yerine getirilmesi onların görevleriydi. İkinci olarak “başkomutan” görevindeydiler. Orduların komutası onlardaydı. Ancak, Hitit askeri teşkilatı da çok gelişkindi ve çeşitli rütbelerdeki subaylar, seferlerde kralın yardımcılarıydılar. Kral bazen bu iki görevinden bir dinsel töreni yönetmek üzere başrahip olarak başkente dönmek zorunda kalıyordu. Kutlanmayan bayramına öfkelenen bir tanrının gazabının, tüm ülkeye felaket getirebileceğine inanılıyordu. Buradan, rahipliğinin öneminin çok yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Kralların üçüncü görevleri “baş yargıç”lıktı. Kral, önemli davaların karara bağlanmasında görevliydi. Ancak Hitit krallığının mutlakıyetçi olduğunu söylemek, özellikle devletin kuruluş dönemi için, pek olası görünmemektedir. Çünkü bir danışma kurulu niteliği de taşısa, “panku” adı verilen ve çoğunlukla kraliyet ailesine mensup devlet memurlarından kurulu asiller meclisinin yetkileri vardı. Örneğin ölüm cezalarına bu meclis onay vermek durumundaydı.

Yanıt Açıklaması: “Eski Anadolu Tarihi” Kitabının “Frig Krallığı” başlıklı 5. Bölümünde bu soru ile ilgili şu bilgiye yer verilmektedir. Gordion’da Hitit yerleşmesi üzerinde bulunan ve Erken Demir Çağı’na (MÖ 1200 - 950 yılları) tarihlenen kalıntılar, ilk Frig göçmenlerinin MÖ 11. yüzyıla doğru Polatlı yakınlarında daha son­ra başkentleri olacak olan Yassıhöyük’e (Gordion) ulaştıklarını gösterir. Öncüler, basit köy düzeyinde bir yerleşik yaşam sürdürmekteydiler. Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.