Sosyolojiye Giriş

Yanıt Açıklaması: Aile ideolojisindeki tipik aile dışındaki aile desenleri giderek artmaktadır. Örneğin İngiltere’de evlenmeden birlikte yaşama oranı 2004-2014 yılları arasında %29,7 artmıştır (OFNS, 2014). Benzer şekilde ABD’de 2005 yılında evlenmeden birlikte yaşayanların sayısı sekiz milyondan fazladır ki bu sayı 1960’takinin on katından fazladır, üstelik aynı cinsten olup birlikte yaşayan bir milyona yakın kişi bu sayıya dahil değildir (USCB, 2017). Türkiye’de ise nüfusun %90’ına yakını evlenmeden birlikte yaşamayı benimsemediğini ifade etmektedir (ASPB, 2011). Eşcinsel evliliklerin yasal olduğu ülkelerde bu evlilik türü de artmaktadır, örneğin Kanada’da eşlerin aynı cinsten olduğu ailelerin sayısı 2011 yılında 2006’ya göre %42,4 oranında artmış ve 21.015’e ulaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Maddi durumun ve ekonomik etkinliklerin insan bilincini şekillendirdiğini öne sürmüştür.

Yanıt Açıklaması: Tarihsel sosyalleşme; insanlık tarihinin herhangi bir döneminde yaşayan kişinin yaşadığı zamanın şartlarına göre karakteristik bir bilgi ve davranış yapısına sahip olması demektir. Kısmi sosyalleşme; içine girilecek bir sosyal grup veya örgütün beklediği rol davranışlarının ve grup kurallarının yalnızca bir kısmının öğrenilip benimsenmesidir. Siyasal sosyalleşme; çocukların ve gençlerin, içinde büyüdükleri toplumun siyasal sistemini ve dünya görüşünü benimsemesidir. Sosyal sınıf ve tabakalara göre sosyalleşme; bireylerin anne-babalarının içinde bulunduğu ve kendisinin de içinde yetiştiği sosyal sınıf ve tabakanın normlarını, rol beklentilerini, değerlerini, inançlarını öğrenip benimsemesidir. Antizipatorik sosyalleşme ise; bir grubun üyesi olmayan fakat o gruba girmek isteyen bireylerin o gruptaki değerleri, kuralları, öğrenmesi ve benimsemesidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Comte da Saint-Simon gibi toplumu evrimci bir bakış açısından kavramaya çalışır. Comte bununla ilgili görüşlerini Saint-Simon’un yazılarından faydalanarak geliştirdiği ünlü üç hâl yasasıolarak bilinen evrim teorisinde özetler. Comte’un insan toplumları için önerdiği evrimsel gelişme modeline göre insan düşüncesi ve insan toplumları üç temel aşamadan geçerek ilerlerler. Bu aşamalar; a. Teolojik aşama: Bu aşamada insan düşüncesi her şeyi doğaüstü güçlerle açıklamaya çalışır. b. Metafizik aşama: İkinci sıradaki bu aşamada ise insan düşüncesi sosyal veya fiziksel tüm olgu ve olayları soyut güçlerle açıklamaya çalışır. c. Pozitif aşama: Bu aşamada ise insan düşüncesi nihayet bütün olgu ve olayları bilimsel (evrensel yasalara dayalı) olarak açıklamaya çalışır. Comte’a göre bu aşamada insan düşüncesi pozitif bilim sayesinde doğaüstü ve soyut güçleri reddederek gözlemlenebilen olgular arasındaki mevcut ilişkileri açığa çıkarmaya ve bu ilişkileri evrensel yasalar içerisinde sistemleştirmeye çalışır.

Yanıt Açıklaması: Yaşanan bu büyük dönüşümle kırsal, bütünleşmiş, durağan toplum yapısı kentsel, kozmopolit, hızla değişen bir yapıya dönüşmüş; geleneksel toplumların yerini modern toplumlar almıştır. Sosyolojinin ortaya çıkmasındaki en büyük etken bu geniş çaplı değişim ve dönüşümdür.

Yanıt Açıklaması: Marxist ve Neo Marxist yaklaşımların sınıf çatışmalarına dayalı çözümlerini temel alan çatışmacı kurama göre, okul ve eğitim sistemleri toplumun egemen güçlerinin toplumsal denetimlerini sağlamak üzere yapılanırlar. Fırsat eşitliği eşitsizlikleri örtmek için kullanılan bir araç niteliğindedir. Öğrenci başarısızlığının kökenleri daha çok okul içi süreçlerde aranır. Okulların ve öğretimin alt sınıflardan çocukların aleyhine kurgulandığı savunulur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kararsız ailede ebeveynlerin çocuklarının bakımına ihtiyaç duydukları yaşlılık dönemlerinde kendi başlarına, yalnız kaldıklarını belirten Le Play bu durumu bir ahlaki aşınma olarak ifade eder. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal değişmede düşünce ve değerlerden çok ekonomik faktörlerin önemini vurgulayan ve bu açıdan kısaca tarihin materyalist açıdan kavranışı olarak tanımlanan tarihsel materyalizm yaklaşımında Marx özellikle üretim üzerinde yoğunlaşır. Marx tarihsel süreç içerisinde toplumsal yaşamlarını üretmek amacıyla üretim sürecine katılan insanlar arasında adına üretim ilişkileri denilen bazı toplumsal ilişkiler gelişir.

Yanıt Açıklaması: Durkheim, Toplumsal İşbölümü adlı eserinde de toplumsal işbölümü ve uzmanlaşmaya bağlı olarak ortaya çıkan mekanik dayanışma ile organik dayanışma tiplerinden söz eder. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 1910’lardan itibaren seri üretim sisteminin (Fordizm) ortaya çıkması ile birlikte iş bölümünde aşırı uzmanlaşma gerçekleşmiş, işçiler bir yandan makinaların temposuna uyarken diğer yandan en küçük parçasına ayrılmış olan ve bu nedenle anlamsızlaşmış olan işleri yapar hale gelmişlerdir. Anlamdan yoksun, rutin ve hızlı bir şekilde çalışma, işçilerin yabancılaşmalarına neden olmuştur. Seri üretim sisteminde maliyetlerin düşük tutulabilmesi için kitlesel üretim yapmak zorunludur ve henüz bilgisayar kullanılmadığı için ürün çeşitliliğini artırmak maliyetli ve zor bir süreçtir. Bu nedenle kitlesel üretim yapılan bu sistemde bu ürünlerin kitlesel olarak tüketilmesi zorunlu olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Karşı kültür

Yanıt Açıklaması: Durkheim kolektif bilinci toplum üyelerinin ortalama ortak inanç ve duyguları olarak tanımlar. Durkheim toplumsal olguları kolektif bilinç temelinde ortak şekilde hareket etme, düşünme ve hissetme biçimleri olarak tanımlamaktadır ve kolektif bilincin bireysel bilinçlere indirgenemeyeceklerini savunmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Modern sosyolojide işlevselciliğe sistem  yaklaşımı çerçevesinde önemli katkılar sağlayan ve bir bakıma işlevselciliğin yapısal işlevselcilik olarak anılmasına yol açan düşünür Talcott Parsons'dır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Fizyolojik ve biyolojik teoriler sapma konusunda bazı bireylerin sapmaya genetik olarak daha eğilimli olduklarını savunmuşlardır. İtalyan kriminolog Cesare Lombroso ,1870’lerde, suçlu tiplerinin belirli anatomik özelliklerle saptanabileceğini öne sürmüştür. Lombroso, suçluların kafatası ve alının biçimi, çene büyüklüğü ve kol uzunluğu gibi fiziksel özelliklerini incelemiş ve çoğu suçlunun biyolojik bakımdan bozuk ya da kusurlu olduğunu ve bu özellikleri aracılığıyla suçluların ayırt edilebileceğini ifade etmiştir.

Yanıt Açıklaması: En genel tanımı ile pozitivizm, sosyal ve fiziksel dünyanın gözlem ve deneyle test edilerek inceleneceğini öne süren bir yaklaşımdır. Saint-Simon, Comte ve benzeri pozitivistlerin yazılarında ‘pozitif veya pozitivizm’ kavramı daha çok ‘bilimsel’ olanla eş anlamda kullanılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyolojide alt kültür kavramı genellikle bir toplumda azınlıkta olan grupların değer, tutum, inanç ve yaşam tarzına işaret etmek için kullanılır. Alt kültür üyeleri toplumdaki ortak kültürü önemli ölçüde paylaşmasına rağmen gündelik yaşam içinde farklı inanç, pratik ve tarzları kabul ederler.

Yanıt Açıklaması: Meşruiyet  “bir hükümetin otoritesine boyuneğenlerin buna rıza göstermeleri”dir. (Giddens, 2005: s. 418).

Yanıt Açıklaması: Kültürel Determinizm Kültürün değişmez ve çok güçlü, içinde yer alan bireylerin de onun bir nevi esiri olduğu düşüncesidir. Doğru seçenek A'dır.

Yanıt Açıklaması: Durkheim gibi Marx’ta da kültür olgusuna yönelik somut bir ilgi ve kapsamlı bir kuram görülmez. Ancak, Marx’ın yazılarında ideoloji olarak kültür olgusuna yönelik bir model oluşturabilecek fikirler mevcuttur. Materyalist bir kuramcı olarak Marx, maddi durumun ve ekonomik etkinliklerin insan bilincini şekillendirdiğini öne sürmüştür. Doğru seçenek A'dır.

Yanıt Açıklaması: I ve III numaralı madde Max Weber’e, II numaralı madde Emile Durkheim’a, IV numaralı madde Karl Marx’a ait görüşlerdir.