Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler

Yanıt Açıklaması: Devrim öncesi Fransa Krallığı’nın en parlak dö­nemleri 17. ve 18. yüzyıllardır. 1643-1715 arasın­da, çocukluk yılları dışında tahtı yöneten 14. Louis, Fransızların “Güneş Kral” diye adlandırdıkları ve mutlak iktidar sahibi bir simadır. Merkeziyetçiliğin ve mutlak monarşinin simgesi haline gelen “Devlet benim!” deyişi ona aittir.

Yanıt Açıklaması: Fikir, örgütlenme, haber alma ve muhalefet özgürlüğü kısıtlı olduğu veya bulunmadığı, yönetenlerin siyasal yetkeleri belirlemelerinin söz konusu olmadığı rejimlere Otoriter Rejim adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Avrupa Konseyi Parlamentosu, İnsan Hakları Mahkemesi, bir Fransız kenti olan Strasbourg’u merkez edinmişlerdir. Keza UNESCO’nun ve OECD’nin merkezi Paris’tedir. Fransa, dünya siyasetinde önemli kararların tartışıldığı G8 ve G20’nin yanı sıra AGİT’in de en faal üyeleri arasındadır. Diğer bir değişle Birleşmiş Milletler dışında kalan tüm kuruluşlar Fransa'dadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çağımızdaki tüm otoriter rejimler modernliğin zorunlu kıldığı çağdaş uygulamalar değildir. Bu durumda geleneksel siyasal yetki kullanımı yöntemlerine dayalı olarak meşruluklarını iddia ederler. Geleneksel siyasal yetki savını kullanarak yönetilen otoriter rejimlere çeşitli örnekler Orta Doğu’da ortaya çıkmıştır. Bunlar arasında en ünlüsü Suudi Arabistan rejimidir. Bir mutlakiyetçi krallık olan Suudi Arabistan rejimi Suud hanedanının ülkeyi siyasal olarak yönetme yetkisini geleneklere bağlılığına ve özellikle İslam dininin Sünni-Hanbeli-Vahabi uygulamasına sahip çıkmasıyla meşrulaştırdığı görülmektedir. Bu görüntüsüyle Suudi Arabistan dünyada kitlesel siyasete ve onu hareketlendirmek için elzem olan siyasal partiye sahip olmayan, Nepal veya Brunei Sultanlığı gibi ender rejimlerden birisidir.

Yanıt Açıklaması: Mill’in uyuşma yöntemine göre bir siyasal olay, gelişme veya olgu farklı siyasal sistemlerde ortaya çıktığında (bağımlı değişken), onunla aynı anda veya onun hemen öncesinde bir bağımsız değişkenin değiştiği gözlemleniyorsa, o zaman bu bağımsız değişkenle, o olgunun (bağımlı değişkenin) bir uyuşması söz konusudur. Burada dikkat edilecek olan husus, diğer tüm koşullar farklı iken bir siyasal olay her ortaya çıktığında eğer bir bağımsız değişken de mevcutsa o zaman, o bağımsız değişken o siyasal olgunun nedeni olarak saptanır.

Yanıt Açıklaması: Amerikan Anayasasında kuvvetler ayrılığını güvence altına almanın dolayısıyla da tek bir elde toplanmasını engellemenin bir başka aracı da kontrol ve dengeler sistemidir. Bu ilkeye göre, hükumetin üç organından her biri diğerlerinin eylemlerini kontrol edebilir ve dolayısıyla hiçbir organ diğerlerine hükmedemez. Kongre (yasama) yasa geçirebilir, ancak Başkan (yürütme) bu yasayı veto edebilir ve anayasa Başkanın vetosunun geçersiz olması için Kongre’nin her iki meclisinin üçte ikisinin oyunun alınmasını gerektirmektedir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Amerikan Anayasasının kuvvetler ayrılığını güvence altına almasının temel yollarından biri hükümetin herhangi bir organında yer alan kişinin aynı anda başka bir organda görev almasının yasaklanmasıdır. Bu, Başkanın veya yürütmedeki yardımcılarının, yasama organında yani Kongre’de yer alamayacakları anlamına gelmektedir. Benzer şekilde Kongre’ye seçilen bir kişi yürütmede bir görev aldığı zaman yasamadaki yerinden ayrılmak zorundadır. Örneğin, Hillary Clinton, Başkan Obama tarafından 2008 başkanlık seçimleri sonrasında dışişleri bakanı olarak atandığında New York eyalet senatörü olarak görev yaptığı Senato’dan istifa etmek zorunda kalmıştır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Cevap “e” şıkkıdır. Fransız sistemi iki meclisli sistemlerdendir. Anayasa’nın kendi diliyle “Parlamento, Millet Meclisi ve Senato’dan oluşur”.

Yanıt Açıklaması: Meşruti Monarşi

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Siyaset bilimci R. Dahl demokrasi yerine, çoğunluğun yönetimi diye Türkçeye çevirebileceğimiz poliarşi (polyarchy) kavramını önermiştir. Dahl’a göre poliarşinin gerçekleşebilmesi için aşağıdaki sekiz koşulun siyasal yaşamda kabul görmesi gereklidir ve bunlar şöyle sıralanabilirler. 1. Dernek kurma ve kurulmuş derneklere katılma özgürlüğü, 2. İfade özgürlüğü, 3. Genel oya katılma (oy verme) hakkı, 4. Kamu görevlerine seçilebilme hakkı, 5. Siyasal liderlerin seçmen tercihini kazanmak için yarışabilme hakkı, 6. Değişik haberalma kaynaklarının varlığı, 7. Serbest ve hakça seçim, 8. Hükümet politikalarını oylara ve diğer tercih belirtme süreçlerine dayandırmak için gereken kurumların varlığı ve çalışması. Dahl’ın tanımında vurgulanan ifade, örgütlenme, seçilmek için yarışma, seçime katılma, haberleşme özgürlükleri muhalefetin özgürce ve korkusuzca çalışabilmesine işaret etmektedir. Ancak, poliarşiyi hayata geçirmek için kamu politikalarının oylara ve seçmen tercihlerine dayanmasını sağlayan kurumsal altyapı, yani yasama organı, siyasal partiler, baskı grupları, mahkemeler v.b. yapıların özerk mevcudiyeti ve baskı altında kalmadan çalışması esastır.

Yanıt Açıklaması: Yönetilenlerin çoğunluğunun seçim ve yönetim sırasında etkili olması esas›na dayanan çoğunlukçu (majoritarian) demokrasi tipi olup ilk uygulama modelini Britanya’da geliştirdiğinden Westminster tipi demokrasi diye anılmaktadır

Yanıt Açıklaması: Üniter devletler İktidar kullanımı için oluşturdukları tasarımları merkezde iktidarı yoğunlaştıran, tek ve standart uygulama olan mutlak eşitlik esasına göre kural, yasa, yönetmelik v.b. siyasal kararlar üreten ve düzenlemeler yaparlar.

Yanıt Açıklaması: Amerikan siyasal sistemindeki federalizm ilkesi uyarınca elli eyaletten her birinin kendi anayasası, seçilmiş valisi, mahkeme sistemi ve yasama organı bulunmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bugün dünyanın finans kapital merkezlerinin en başında gelen başkenti Londra’ya sahip olan Britanya aynı zamanda G-7 ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyesidir. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesinden birisi olan Birleşik Krallık eski sömürgesi ABD ile yakın uluslararası siyasal dayanışma içinde Kuzey Atlantik Antlaşması örgütü (NATO) kurucu üyesi olmuştur. Aynı zamanda Avrupa Konseyi’nin de kurucu üyesi olan Birleşik Krallık, Avrupa Ekonomik Topluluğu’na (daha sonraları Avrupa Birliği, AB) Fransa’nın uzun boylu direncini sonunda kırarak 1972’de tam üye olmuştur. Doğru cevap “E” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Batı toplumları feodalizmden kapitalizme geçerken daha önce köylü ile derebeyi arasındaki ilişki de önemini yitirmiş, yerine işçi ve kentli, orta sınıf işveren ilişkisi geçmiştir. Feodalizm için serf-efendi ilişkisi en önemli sosyo-ekonomik yapısal ilişkiyi oluştururken, kapitalizmde de proleterburjuva ilişkisi en önemli hal almıştır.

Yanıt Açıklaması: Kamu siyasetlerinin oluşturulmasında Fransız yönetiminin sık başvurduğu yöntemlerden biri de, “Bilgeler Kurulu” uygulaması oluyor. Fransa, toplumu veya siyasal düzeni ilgilendiren kimi konularda, konunun incelenmesi için ad hoc mahiyette “Bilgeler Kurulu” oluşturmayı adet edinmiştir. Bu tür kurullara, kurulun ele alacağı konularda genellikle deneyimli ve bilgili kişiler atanır. Kurul üyelerinin farklı siyasal eğilimleri yansıtmasına özen gösterilir. Konuların sağduyuyla ve soğukkanlılıkla incelenebilmesini olanaklı kılacak isimler üzerinde durulur. Kurul üyelerince oluşturulan nihai rapor metinleri basına yansıtılır. Dolayısıyla, konunun belli bir bilgilendirme çerçevesinde toplumda tartışılması sağlanmış olur. Geçici ve özel bir görevle sınırlı olduğu için, raporun sunulmasının ardından Kurul’un görevi de biter. Bu tür yaklaşımların, kimi durumlarda gündemdeki sıcak tartışmaları bir süreliğine yatıştırmak amacıyla kullanılmasına da tanık olunur.

Yanıt Açıklaması: ABD siyasal sisteminde iyi örgütlenmiş ve güçlü mali kaynaklara sahip olan bazı çıkar grupları kendilerini ilgilendiren konularda Kongre üzerinde etkili olabilmektedir. Amerikan siyasi partilerinin Avrupa partilerine göre daha zayıf olmaları nedeniyle çıkar grupları Amerikan toplumunun ekonomik, sosyal ve siyasi sorunlarının temsil edilmesinde söz sahibi olabilmektedirler. ABD’deki çıkar gruplarının sayısı, federal hükümetin desteklediği proje ve programların çoğalmasıyla, son yıllarda hızlı bir artış göstermiştir. Çıkar grupları kendi görüşlerini duyurmak ve savunmak için birçok yöntem kullanırlar. Bunlardan birisi kitle iletişim araçları ve diğer iletişim araçları yoluyla tanıtım yapmaktır. Çıkar grupları hem Kongre üyelerini hem de toplumu TV, radyo, gazete yazıları ve son yıllarda giderek daha sıklıkla e-posta mesajlarını kullanarak etkilemeye çalışmaktadırlar. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 16. yüzyılın başlarında İngiltere’de de etkili olmaya başlayan Reform hareketi Kral VIII. Henry’nin papayı siyasalgüç mücadelesi yapan bir kral olarak kabul etmesi ve kendisini İngiltere Kilisesi’nin (Church of England) başı ilan etmesiyle sonuçlanmıştır. Böylece kurulan Anglikan Kilisesi Roma’daki Katolik Kilisesi ve Papa’ya karşı önemli bir güç olarak yükselmeye başlamıştır. VIII. Henry’nin Katolik Kilisesi’nin İngiltere’deki mallarına el koyması ile o zamanın tarım ekonomisinde büyük bir toprak sahibi olmasına ve önemli bir zenginliğe yol açmıştır. Bu serveti deniz kuvvetleri başta olmak üzere ordunun güçlenmesine harcamaya başlayan VIII. Henry gerek Fransız Krallığı, gerek onun müttefiki olan Iskoçya Krallığı’nı savaşta yenerek Birleşik Krallığın bir güç olarak yükselmesini sağlamıştır.