Çevre Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Toplumsal paradigmalar, toplumun kurumsal yapısını ve değerler sistemini etkilerler. Her toplum, birbiriyle mücadele halinde olan paradigmalara sahiptir, fakat bunlardan sadece birisi egemen paradigmadır. Bunun ötesinde Egemen Toplumsal Paradigma (ETP), toplumdaki tek paradigma olmak zorunda değildir, ETP toplumsal sistemin elitleri tarafından desteklenir ve elitlerin kullanımına uygun, etkili bir dünya görüşü ortaya koyar.

Yanıt Açıklaması: Derin ekoloji bakış açısı, doğa merkezcilik gibi doğa ile bütüncül bir yaşam biçimini savunur. Derin ekoloji akımı “gölge” çevrecilik akımlarını insan merkezli oldukları için eleştirir. Derin ekoloji doğal çevrenin tüm yaşayan organizmalar ve hatta yaşamayan varlıklar için bütünsel bir yaşam alanı olduğunu ve bu anlamıyla tüm yaşayan organizmaların eşit düzeyde var olma hakkına sahip olduğunu öne sürer. Doğru seçenek C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yanıt A şıkkıdır. Diğer şıklar tarımsal faaliyetlerin doğal çevre üzerinde tarımsal faaliyetlerin olumsuz etkileridir. Tarımsal faaliyetlerin besin ve ekonomik kazanımları arttırması, iş gücüne olan ihtiyaç insan nüfusunun artmasına neden olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Endüstrileşme, üç yüz yıl kadar önce Batı Avrupa’da ortaya çıkmış olan bir olgudur. Endüstrileşme, İngiltere’de tekstil endüstrisinin keşfedilmesi gibi, bazı anahtar buluşlara dayanır. Buhar makinesinin keşfi, elektrik enerjisi, hidroelektrik enerji ve petrolün enerji kaynağı olarak kullanımının da endüstrileşmeye önemli katkıları olmuştur. Bu yeni enerji kaynaklarının gelişmesi ve üretim teknolojilerindeki gelişmeler endüstriyel üretimin ve sonuç olarak artı değerin artmasına yol açmıştır.

Yanıt Açıklaması: Lenski, toplumlar için genel geçer kurallar ortaya koymuş ve tarif ettiği genellemelerin işleyiş mekanizmalarına ilişkin örnekler vermiştir. Lenski sonuç olarak, “güç” ve “ayrıcalığın” güç ilişkilerini, iktidarı ve iş bölümünü açıklayan temel kavramlar olduğunu ifade etmiştir. Lenski, her toplumun egemen toplumsal yapıyı meşrulaştırıcı kendine özgü güç ilişkileri ve egemen paradigma yarattığını belirtmiştir. Dolayısıyla her toplum, bir egemen toplumsal paradigma yaratır. Egemen toplumsal paradigma, toplumsal yaşama ilişkin genel kurallar ortaya koyarken; egemen bilimsel paradigma bilimselliğin genel kurallarını ortaya koyar.

Yanıt Açıklaması: İnsanoğlu, bitkileri besin kaynağı olarak yetiştirmeyi ve hayvanları evcilleştirmeyi yaklaşık 10.000 yıl kadar önce öğrenmiştir. Tarımcı toplumların ileri aşamasında, sulama, gübreleme ve insan emeğinin organizasyonu, tarımsal üretimi büyük ölçüde arttırmıştır. Evcilleştirilmiş hayvanların çektiği metal pulluk gibi, zamanına göre ileri tarımsal teknolojiler, tarımsal üretimin hızla artmasına ve toplumsal yapı ve organizasyonun kökten bir şekilde değişmesine yol açacak değişiklerin çok önemli bir dönüm noktasını oluşturmuştur. İş bölümü, toplumsal yaşantıda daha önemli bir hale gelmiş ve köylülük, temel üretim gücü olarak ortaya çıkmıştır. Buna ek olarak, zanaatkârlık, tarımsal araç-gerecin üreticileri ve yönetici sınıf, üretim ve artı değerin organizasyonunu gerçekleştiren sınıflar olarak ortaya çıkmışlardır. Buna karşın, tarımcı toplumda nüfusun %90’dan fazlasını üretici köylüler oluştururken %10’dan azını yönetici ve bağdaşık zümre oluşturuyordu.

Yanıt Açıklaması: Yanıt C şıkkıdır. Dünya' da en son Japonya’da depremi sonrasında meydana gelen Fukişima büyük nükleer santral kazası gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ekolojik modernleşme düşüncesinin öncülerine göre, Hollanda, Norveç, İngiltere, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada gibi Batılı ülkeler, bazı ekolojik ilkeleri ekonomik ilkeler olarak kabul etmişlerdir. Bundan dolayı söz konusu ülkeler klasik modernleşme aşamasından ekolojik modernleşme aşamasına doğru ilerlemektedirler. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap c seçeneğidir. Diğer seçenekler doğayı insan refahı için bir araç olarak görmekte ve bunu için korumaktadır. Dolayısıyla bu seçenekler insan merkezli bir çevreciliği göstermektedir. Nesli tükenmekte olan hayvanlar genellikle insanların yararlanmadığı sadece doğanın kendisi için korunması gereken hayvanlardır.

Yanıt Açıklaması: Yanıt C şıkkıdır. Çevre-toplum ilişkilerinin tarihsel arka planına bakıldığında, toplumu etkileyen en önemli aşama endüstriyel toplum aşamasıdır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Tüm maddeler küresel çevre sorunudur.

Yanıt Açıklaması: E seçeneği dışındaki tüm seçenekler çevre sosyolojisinin ortaya çıkışı, tarihsel gelişimi ve genel çerçevesi kapsamında değerlendirilebilir.  E seçeneği ise hem çevre sosyolojisinin bir iddiasını taşımaz hem de tarihsel bağlamda diğer seçeneklerin dışında kalır. Nitekim 19. yüzyılın ikinci yarısı, 1970'li yıllar, İkinci Dünya Savaşı ve tüm bu tarihsel eşiklerin yarattığı küresel kapsam çevre sosyolojisinin tanımı ve tarihselliğini kapsar. E seçeneğinde sunulan 'doğa ile iç içe' olma amacı hem diğer seçeneklerin dışında bir gruba dahildir hem de bu iddia çevre sosyolojisinin asli argümanlarından biri olamaz.Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sanayi Devrimi’nde kömürün sanayide enerji kaynağı olarak kullanılması bilinen en eski çevre sorunlarından biri olan asit yağmurlarına neden olmuştur. Asit yağmurları, endüstriyel bacalardan çıkan zehirli gazların atmosferde yoğunlaşması ve havanın nemiyle birleşip yakıcı asitlere dönüşerek yeryüzüne ulaşmasıdır. Ancak diğer çevresel sorunlarda olduğu gibi, asit yağmurları ve bunların ortaya çıkardığı etkiler ilkin endüstri sektörü temsilcileri ve yönetim temsilcileri tarafından kabul edilmemiş, fosil yakıtların asit yağmurlarına yol açtığı ancak 20. yüzyılda kabul edilmeye başlanmıştır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Endüstriyel toplumun Egemen Toplumsal Paradigması’nın beş temel özelliği şu şekilde ifade edilebilir. 1. Doğanın kendisi açısından değerinin küçümsenmesi varsayımı: Doğal çevre, mal üretimi için kaynak oluşturduğu anlamda değerlidir; insan, endüstriyel üretim için çevreyi egemenliği altına alır; ekonomik büyüme, çevrenin korunmasından daha önemlidir. 2. Sadece yakın çevrede bulunanlara değer atfedilmesi: insanın dışındaki diğer canlı türleri insan ihtiyaçları için sömürülebilir, insanlar sadece kendilerini yaşamın merkezine koyarak kendileri dışındaki diğer insanlara daha az özen gösterirler. Bugünün kuşaklarına, geleceğin kuşaklarından daha fazla özen gösterilir. 3. Zenginliğin çoklaştırılmasının önemli olduğu ve bunun için gerekli olan risklerin alınabileceği yolundaki varsayım: Bilim ve ileri teknoloji yararlıdır, endüstrileşmenin ortaya çıkardığı riskleri bertaraf edici düzenlemeleri yapmak ve gerekli önlemleri almak yerine, bu düzenlemelerin ve önlemlerin serbest pazar ekonomisi ilişkileri içinde alınması beklenmelidir. Çünkü çevresel ve toplumsal riskler, çoğu zaman, bireylerden kaynaklanır. 4. Büyümenin fiziksel (gerçek) sınırları olmadığına ilişkin varsayım: Ekonomik, teknolojik ve bilimsel olarak büyümenin sınırları yoktur. Kaynak yetersizliği ve nüfus artışı gibi sorunlar, insanın teknolojik buluş yeteneği sayesinde aşılabilir. 5. Modern toplum, modern kültür ve modern politikanın genel olarak iyi olduğuna ilişkin varsayım: insanlar tarafından doğaya ciddi bir zarar verilmez. Rekabet ortamının ve demokrasinin birçok toplumsal ve çevresel sorunu çözeceğine inanılır. Ayrıca, büyük ölçekli organizasyonların hiyerarşilerin ve uzmanlık bilgisinin önemine vurgu yapılarak bu yapılanmaların düzenleyici olduğuna inanılır. Mülkiyet ve üretim araçlarının kontrolünün yaygınlaştırılmasına, karmaşık ve hızlı bir yaşam biçimine vurgu yapılır (Harper, 1996:47).

Yanıt Açıklaması: Catton ve Dunlap’ın ortaya koymuş oldukları Yeni Ekolojik (Çevreci) Paradigma perspektifine göre endüstriyel toplumda ortaya çıkmış bulunan çevre sorunları bu toplumun Egemen Toplumsal Paradigması ile doğrudan ilintilidir. Yeni Ekolojik Paradigmanın birincil amacı ise endüstriyel toplumun Egemen Toplumsal Paradigması ile endüstriyel toplumda ortaya çıkmış bulunan çevre sorunları arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. İnsanı Üstün Gören Dünya Görüşü olarak da adlandırılan modern toplumun Egemen Toplumsal Paradigmasının temel varsayımı insanoğlunun ayrıcalıklı olduğu ve insan mutluluğunun tek kabul edilebilir hedef olduğudur. Buna karşın Yeni Ekolojik Paradigma, doğal çevre ile bir üstünlük ve denetim ilişkisinin yerine, bir karşılıklı (eşitlik) ilişkisi önerir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal çevre ve doğal çevre birbirinden ayrı alanlara işaret etmez. Bu iki alan birbirini var eden, birbirini inşa eden, her an ilişkisel ve bütünsel bir bakış gerektirir. Bu bağlamda tüm toplumsal konumlar, ilişkiler ve eylemler çevreyi ilgilendirir, çoğunlukla çevre bağlamında gerçekleşir. Ve bu durum çevreciliği bir ideolojinin ötesine, yani çevre sosyolojisinin merkezine taşır. Doğru seçenek A'dır.

Yanıt Açıklaması: Hiroşima, atom bombasının atıldığı Japonya'da yer alan bir şehirdir. Diğer seçenekler nükleer santral kazalarının olduğu yerlerdir.

Yanıt Açıklaması: Ozon tabakasında incelmeye yol açan klorofloro karbonlar en çok soğutma ve temizlik olmak üzere değişik endüstriyel üretim süreçlerinde kullanılır. Bu üretim süreçlerinde kullanılan klofloro karbon gazları atmosferde birikerek ozon tabakasında incelmeye yol açar. Daha önceleri klorofloro karbon üreticileri ve kamusal otorite yetkilileri, klorofloro karbonların ozon tabakasındaki incelme üzerindeki etkisini kabul etmemişlerdir. Ozon tabakasındaki incelme, bilim adamlarının dikkatini ilk kez 1970’li yıllarda çekmiş ve bu konuda uyarıda bulunmuşlardır. Ancak politikacılar bu uyarıyı çok fazla dikkate almamışlardır. Bu bağlamda, bilim adamları, klorofloro karbon üreticileri, çevreciler ve devlet yöneticileri arasında uzun ve yorucu tartışma ve müzakere süreci yaşanmıştır.

Yanıt açıklaması yok