Çevre Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Avcı-toplayıcı toplumların organizasyonel yapıları çok karmaşık değildir. Onları n gündelik yaşantısı, basit bir iş bölümüne; statü rol sistemleri yaş ve cinsiyet temeline dayanmaktadır. Topluluk üyeleri arasındaki ilişkiler doğrudan ve enformeldi. Bununla birlikte eşitsizlik ya hiç yok ya da çok sınırlı idi, çünkü bir artı değer birikimi dolayısıyla sömürü söz konusu değildir.

Yanıt Açıklaması: Çevre sosyolojisinde en çok tartışılan teorik yaklaşımlardan birisi de toplumsal kurgusalcı yaklaşımdır. Bu yaklaşıma daha yakından bakmak gerekirse; bu yaklaşıma göre, her toplum ya da toplum içindeki her toplumsal grup, kendi içsel yapısına göre bir toplumsal ilişkiler yumağı ve bunu anlamlandıran bir kurgulama (construction) oluşturur. Dolayısıyla her toplum, kendini tanımlayan, kendine özgü ve başka toplumlara benzemeyen ve sadece kendisine benzeyen (unique) bir toplumsal kurgu oluşturur. Bu anlamıyla toplum içindeki farklı toplumsal grup ya da katmanların da kendilerine özgü birer toplumsal ilişki biçimleri vardır. Toplumsal kurgusalcı teorinin bu genel varsayımı, çevre-toplum ilişkilerine indirgendiğinde, her toplumun kendi içsel yapısına uygun bir çevre ile ilişkiler modeli kurguladığını ileri sürmek olasıdır. Buradan hareketle toplum içinde yer alan her toplumsal grup da kendi sosyo-ekonomik konumuna uygun bir çevre-toplum ilişkileri kurgusu oluşturur. Hatta farklı toplumsal grup ya da katmanlarda yer alanların çevre ile olan ilişkileri ve çevre kavramsallaştırmaları birbirinden farklı ve çelişik olabilir. Doğa ile içi içe yaşayanların, doğa ile daha yakın bir ilişki geliştirdiklerinden, doğaya daha saygılı ve duyarlı oldukları ve bu doğrultuda bir doğa kavramsallaştırmasına sahip oldukları düşünülmektedir.

Yanıt Açıklaması: En öz anlamıyla ifade etmek gerekirse, toplumsal çevre ve toplumsal ilişkilerin incelenmesi amacıyla sosyoloji ve toplumsal çevre ile doğal çevre arasındaki ilişkileri incelenmesi amacıyla da çevre sosyolojisi ortaya çıkmıştır denilebilir.

Yanıt Açıklaması: Sera gazları üretiminin azaltılması aslen var olan endüstriyel üretim yapısının hatta günlük yaşam biçiminin köklü bir şekilde değişimini zorunlu ve gerekli kılmaktadır. Buna göre öncelikle mevcut endüstriyel üretim yapısının tamamen değişmesi gerekmektedir. Endüstride, konutlarda, ulaşımda ve diğer üretim alanlarında öncelikle sera gazları salınımına yol açan fosil yakıt (kömür, petrol, doğal gaz) kullanımından vaz geçilerek; sera gazı salınımına yol açmayan, fosil yakıtlar dışında güneş, hidrojen, biyo-kütle, rüzgar gibi alternatif enerji kaynaklarına yönelmek gerekmektedir. Bu enerji kaynakları henüz fosil yakıtlar kadar verimli, yaygın ve etkili olarak kullanılabilir durumda değildirler. Bu enerji kaynaklarının verimli, yaygın ve etkili bir şekilde kullanılabilmesi için, teknolojilerinin geliştirilmesi ve görece satın alınabilir bir fiyattan piyasada satın alınabilir olması gerekmektedir. Alternatif enerji kaynakları için henüz bu şartlar sağlanmış değildir ve kısa vadede sağlanması çok fazla mümkün görünmemektedir. Ancak orta vadede söz konusu enerji kaynaklarının kullanımına ilişkin teknolojilerin geliştirilerek yaygın olarak kullanılabilir etkinliğe ulaştırılacağı ve fiyat açısından da satın alınabilir bir fiyattan piyasaya sürüleceği beklenmektedir. Bununla birlikte söz konusu enerji kaynaklarının yaygın bir şekilde kullanımını sağlayacak teknolojilerin geliştirilmesinin oldukça maliyetli ve görece uzun bir zaman alacağı da tahmin edilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Teknolojik faktörler de insan ilişkilerinin belirlenmesinde toplumsal ve kültürel faktörlerin yanısıra önemli rol oynar.

Yanıt Açıklaması: Kömür, endüstrileşen dünyanın en önemli enerji kaynağı olarak 18. ve 19. yüzyıllara damgasını vurmuştur. Lokomotif, buharlı sanayi vb. birçok ağır sanayi kolu kömürün tüketimine bağlı olarak gelişmiştir. Maden işçiliğinin sembolik önemi, lokomotif ve trenin modernleşme ile oluşan ve gelişen sembolik algısı kömürün sembolik önemine de işaret eder. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğaya bağımlı olma, avcı-toplayıcı toplumların Egemen Toplumsal Paradigması’nın temelini oluşturmuştur. Bu toplumlar kendilerini doğanın bir parçası olarak düşünmüşlerdir.

Yanıt Açıklaması: Paradigma kuramı ve paradigmatik düşünce ünlü bilim filozofu Thomas Kuhn'a aittir. Lenski ve Harper çevre sosyolojisi bağlamında düşünce üretmişseler de bu düşünceler daha çok tarihsel sınıflandırma ile ilgilidir. Marx ve Foucault doğrudan bu kapsamda kavram ve kuram üretmemiştir.

Yanıt Açıklaması: Yanıt A şıkkıdır. Dünyada yetersiz beslenmeden kaynaklanan A vitamini eksikliğinden dolayı her yıl 100.000 çocuk kör kalmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sualtı Araştırmaları Derneği Akdeniz Foku Araştırma Grubu (SAD-AFAG),  Akdeniz fokunun ve onun yaşam ortamı olan Akdeniz kıyı ekosisteminin korunması ve araştırılması amacıyla Türkiye’de kurulmuş ilk ve tek ihtisaslaşmış sivil toplum kuruluşudur. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Santral kazasından kaynaklanan radyasyon yalnızca solunum yollarını etkilememiştir. Etki düzeyi çok daha fazla ve uzun vadelidir.

Yanıt Açıklaması: Sınıfsal konumlar bölgesel ve evrensel düzeyde açlık ve yoksulluk gibi gündemlerin merkezini oluşturur. Devletler düzeyinde ise çeşitli ilişkiler ve küresel çevre senaryoları en çok sınıfsal olarak toplumları etkiler. Cinsiyet, yaş gibi kategoriler sınıfsal konuma göre ikincildir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Yanıt D şıkkıdır. Dünyada en büyük sera gazı üreticisi ülke Amerika Birleşik Devletleridir. Dünya üretilen sera gazının %25' ini tek başına bu ülke yapmaktadır.

Yanıt Açıklaması: C seçeneği dışındaki tüm şıklar, dikkat edilirse, daha toplumsal ölçekte ve endüstrileşmenin sonuçlarını barındıran çevresel etkileri içerir. Deodorant kullanımı da endüstrileşme sonucu olarak değerlendirilebilir. Fakat bu seçenek diğerlerine göre daha bireysel ölçekte değerlendirilmelidir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Ozon tabakasının incelmesi, küresel ısınmadan bağımsız başlı başına bir küresel çevre sorunudur.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İnsanoğlu, bitkileri besin kaynağı olarak yetiştirmeyi ve hayvanları evcilleştirmeyi yaklaşık 10.000 yıl kadar önce öğrenmiştir. Tarımcı toplumların ileri aşamasında, sulama, gübreleme ve insan emeğinin organizasyonu, tarımsal üretimi büyük ölçüde arttırmıştır. Evcilleştirilmiş hayvanların çektiği metal pulluk gibi, zamanına göre ileri tarımsal teknolojiler, tarımsal üretimin hızla artmasına ve toplumsal yapı ve organizasyonun kökten bir şekilde değişmesine yol açacak değişiklerin çok önemli bir dönüm noktasını oluşturmuştur. İş bölümü, toplumsal yaşantıda daha önemli bir hale gelmiş ve köylülük, temel üretim gücü olarak ortaya çıkmıştır. Buna ek olarak, zaanatkârlık, tarımsal araç-gerecin üreticileri ve yönetici sınıf, üretim ve artı değerin organizasyonunu gerçekleştiren sınıflar olarak ortaya çıkmışlardır. Buna karşın, tarımcı toplumda nüfusun %90’dan fazlasını üretici köylüler oluştururken %10’dan azını yönetici ve bağdaşık zümre oluşturuyordu (Harper, 1996:39). Tarımcı toplumların ortaya çıkması, sadece ekip biçmenin ve hayvanları evcilleştirmenin öğrenilmesine değil; bunun yanında doğal çevrenin ve doğal kaynakların kullanımına ve toplumun çevre ile olan ilişkilerinin kontrolüne de bağlıdır. Sulama, gübreleme ve toprağın işlenmesi gibi tarımsal etkinlikler, doğal çevrenin yapısını ve insanın çevre ile olan ilişkisini değiştirmiştir. Ormanlar ve otlaklar tarım arazilerine dönüştürülmüştür. Bunun ötesinde, sulama ve gübreleme, toprağın yapısını değiştirmiştir. İnsanoğlunun, toprağın ve bitki örtüsünün yapısını değiştirmeye başlaması, doğayı egemenliği altına almaya başlamasını sembolize etmektedir. İnsanoğlunun doğayı egemenliği altına almaya başlaması ise, doğa ile karşılıklı ve eşitlik temeline dayalı ilişkinin ortadan kalkarak, insanın içinde bulunduğu doğal çevreyi manipüle etmeye ve sömürmeye başlamasının dolayısıyla, doğaya yabancılaşmaya başlamasını ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Bu bağlamda endüstriyel toplumun Egemen Toplumsal Paradigması’nın beş temel özelliği şu şekilde ifade edilebilir. 1) Doğanın kendisi açısından değerinin küçümsenmesi varsayımı: Doğal çevre, mal üretimi için kaynak oluşturduğu anlamda değerlidir; insan, endüstriyel üretim için çevreyi egemenliği altına alır; ekonomik büyüme, çevrenin korunmasından daha önemlidir. 2) Sadece yakın çevrede bulunanlara değer atfedilmesi: insanın dışındaki diğer canlı türleri insan ihtiyaçları için sömürülebilir, insanlar sadece kendilerini yaşamın merkezine koyarak kendileri dışındaki diğer insanlara daha az özen gösterirler. Bugünün kuşaklarına, geleceğin kuşaklarından daha fazla özen gösterilir. 3) Zenginliğin çoklaştırılmasının önemli olduğu ve bunun için gerekli olan risklerin alınabileceği yolundaki varsayım: Bilim ve ileri teknoloji yararlıdır, endüstrileşmenin ortaya çıkardığı riskleri bertaraf edici düzenlemeleri yapmak ve gerekli önlemleri almak yerine, bu düzenlemelerin ve önlemlerin serbest pazar ekonomisi ilişkileri içinde alınması beklenmelidir. Çünkü çevresel ve toplumsal riskler, çoğu zaman, bireylerden kaynaklanır. 4) Büyümenin fiziksel (gerçek) sınırları olmadığına ilişkin varsayım: Ekonomik, teknolojik ve bilimsel olarak büyümenin sınırları yoktur. Kaynak yetersizliği ve nüfus artışı gibi sorunlar, insanın teknolojik buluş yeteneği sayesinde aşılabilir. 5) Modern toplum, modern kültür ve modern politikanın genel olarak iyi olduğuna ilişkin varsayım: insanlar tarafından doğaya ciddi bir zarar verilmez. Rekabet ortamının ve demokrasinin birçok toplumsal ve çevresel sorunu çözeceğine inanılır. Ayrıca, büyük ölçekli organizasyonların hiyerarşilerin ve uzmanlık bilgisinin önemine vurgu yapılarak bu yapılanmaların düzenleyici olduğuna inanılır. Mülkiyet ve üretim araçlarının kontrolünün yaygınlaştırılmasına, karmaşık ve hızlı bir yaşam biçimine vurgu yapılır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de toplumun çevreye ilişkin algısı değerlendirildiğinde, çevreciliğin henüz ilk aşamasında olduğu, çevresel konular üzerinde düşündüğü ancak çevresel sorunların çözümü ile ilgili olarak özveride bulunma konusunda çok fazla istekli olmadığı görülmektedir. Bunun temel nedeni ise çevre ile kalkınma arasında bir ikilemde olduğu ve nihai olarak karar vermek söz konusu olduğunda, genellikle çevreden yana değil ekonomik faydadan yana bir tavır sergilemesindendir.