Hukuk Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Modern toplumlar, ekonomik iktidarın siyasal ya da hukuksal iktidarla hemen hemen eşitlendiği toplumlardır. Bir başka deyişle modern toplum, ekonomi mer- kezli örgütlenmiş bir toplumdur. Geleneksel toplumlarda geçerli olan iktidar yapıları; fiziksel güç, dinsel inanç vb. farklı temellere dayanırken, modern toplumda fiziksel ya da manevi gücün yerini doğrudan ekonomik güç almış durumdadır.

Yanıt Açıklaması: Asch, bir dizi ardışık varyasyonda oybirliği olmayan çoğunluğun etkilerini araştırmıştır. Deneyi farklı koşullarda tekrarlayan Asch’in vardığı sonuç ise şöyledir: Üç kişinin oybirliği çoğunluğu, bir muhalif içeren sekiz kişinin çoğunluğundan daha etkilidir. Bu durum, azınlığın önemini göstermektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İşçi ve işveren arasında yaşanacak bir ihtilaf olması durumunda iş hukukuna başvurulur. İş Hukuku, işveren ile işçi arasındaki ilişkilere yön veren ve esasen piyasada işverene göre korunaksız durumda kalan işçi lehine düzenlemeler içermesi beklenen bir alandır.

Yanıt Açıklaması: Klasik özdeşleşme durumunda, birey kaynağın rolünü yüklenir. Kendi rolünü, kaynağın rolüyle tanımlamaya başlar yani onun gibi olmaya çalışır. Onun yaptığını yapar, İlişkinin karşı tarafı olan kaynak, genellikle birey tarafından istenilen role sahiptir ve onun sahip olmadığı özellikleri taşır. Komünist Çin’deki beyni yıkanan ve hapishane çalışanlarının tutum ve inançlarını benimseyerek diğer mahkûmlara onlar gibi davranan mahkûmun davranışı ise buna örnektir.

Yanıt Açıklaması: Hukukun sosyolojik açıdan incelenmesi, esas olarak toplumsal faktörlerin hukuku belli bir ölçüde etkilediği ve şekillendirdiği varsayımıyla başlar. Ancak, bu varsayımın diğer kutbunda ise toplumsal değişmeyi etkilemek ve yönlendirmek üzere, hukukun bilinçli olarak nasıl kullanıldığı meselesi yer alır. İnsanlar, hukuk yoluyla toplumsal değişmeden bahsederken genellikle hukuk ve hukuk devleti eliyle yaratılan planlı, amaca dönük biçimsel değişmeyi düşünürler. Örneğin, herhangi bir ülkede toprak reformu politikası izlemeye karar verilmesi hâlinde bunu gerçekleştirmenin yolu, her ailenin sahip olabileceği toprak miktarını sınırlayan bir yasayı yürürlüğe koymak, toprağı dağıtılan kimselere tazminat ödemek üzere bir formül geliştirmek, toprağın bir sınıftan diğerine düzenli transferini gerçekleştirmek ve ortaya çıkabilecek uyuşmaları çözecek mekanizmaları yaratmaktan geçecektir. Toprak reformu gerçekleştiği takdirde birçok insan, bunu, insan tarafından hukuk yoluyla toplumsal değişmeyi gerçekleştirmenin bir örneği olarak görür.

Yanıt Açıklaması: Pound hukuku, insanüstü bir varlığın eseri olan veya kendi kendine işleyen bir ahlaki düzenlemeler bütünü olarak görmek yerine, insanlararası ilişkilerle ilgili ve belli bir amaç çerçevesinde zamana ve mekâna göre değişiklik gösteren bir olgu olarak görmekle, hukuk düşüncesindeki önemli bir aşamanın öncüsü olmuştur.

Yanıt Açıklaması: İsrail devletinin bayrağında davut yıldızına yer verilmesi dinin devlet üzerindeki etkisine işaret eder. Doğru cevap A'dır

Yanıt Açıklaması: Eleştirel Hukuk Çalışmaları” özel adıyla anılan yaklaşım, 1977’deki konferansta bir araya gelenlerin hukuka ilişkin ortak kabul ve eleştirilerine göndermede bulunur. Bu bağlamda bakıldığında, eleştirel hukuk çalışmaları çerçevesinde genel olarak üç temel iddianın paylaşıldığı dikkat çekmektedir: hukukun belirsizliği, hukukun tarafsız olmadığı ve hukukun bir ideoloji olduğu.

Yanıt Açıklaması: Uyma davranışını etkileyen faktörlerde,  Uyma davranışı, grup büyüklüğü, grubun söz birliği, mevkii ve saygınlığı ve yüz yüze olma faktörlerinden etkilenmektedir. Kaldırım deneyi grubun büyüklüğüne ilişkin faktörleri gösterir. l

Yanıt Açıklaması: Toplumun gerek coğrafi gerekse nüfus bakımından büyüdüğü bireyler, gruplar ve toplumsal tabakalar arasında çıkar, görüş ve inanç ayrılıklarının yaşandığı, geleneksel cemaat yaşamının sağladığı güven ve dayanışma duygusunun zayıfladığı, giderek birbirini tanımayan veya çok az tanıyan insanların bir araya geldiği, toplumsal ilişkilere ve davranışlara yön veren geleneksel değerlerin, normların ve standartların etkinliklerini kaybettiği modernite koşullarında insanlar, daha önce hiç aşina olmadıkları ilişkiler, olaylar, sorunlar ve risklerle yüz yüze gelmişlerdir. Böyle bir ortamda doğal olarak, insan ilişkilerini çerçeveleyecek ve düzenleyecek farklı bir normlar ve simgeler sistemine ihtiyaç duyulacaktır. Bu ihtiyaca yanıt verebilmek, bir yandan yeni değerlerin ve normların oluşturulmasıyla diğer yandan, mevcut olanların yeni koşullara göre geliştirilmesiyle mümkün olabilecektir. Çünkü, toplumsal hayatın her alanının hızlı ve köklü bir şekilde değişmekte olduğu bir süreçte, oldukça uzun bir zamanda yavaş yavaş gelişen din, ahlak ve örf-âdet kuralları gibi toplumsal normlarla ve bu normlar temelinde oluşmuş bir hukuk ile yeni sorunların ve risklerin üstesinden gelinemez. Toplum, yeni koşullara uygun toplumsal dayanışma ve güvenlik mekanizmaları geliştirmek zorundadır. Kişisel bağlılıkların zayıfladığı, toplumsal ilişkilerin anonimleştiği böyle bir ortamda, toplumsal dayanışmaya, barışa, düzene ve istikrara katkıda bulunacak bir mekanizma olarak, diğer toplumsal düzen kurallarının yanında, giderek artan ölçülerde insan eliyle yaratılan veya şekillenen bir hukuk ortaya çıkmıştır. Tarihsel süreçte başlangıçta kral, padişah ve imparator fermanları ile ihdas edilen, örf ve âdet derlemeleriyle şekillenen insan eliyle hukuk yaratma veya hukuku yeniden düzenleme çalışmaları, yasama organlarının ortaya çıkmasıyla yeni bir boyut kazanmıştır. Böylece, modern toplum ve modern devlet alanındaki insan ilişkilerini çerçeveleyip düzenlemek üzere modern bir hukuk oluşmaya başlamıştır. Bu gelişmeyle birlikte geleneksel toplumsal bütünleşme ve kontrol mekanizmalarının bıraktığı boşluğu, formel kurallarıyla, prosedürleriyle ve mekanizmalarıyla modern hukuk doldurmaya çalışmıştır. Modern hukuk, ülkenin her yerinde ve herkese genel olarak uygulanabilecek standart nitelikteki bağlayıcı kural ve mekanizmalarıyla ülke çapındaki çeşitlilikleri ve farklılıkları aşmaya çalışan ve giderek merkezileşen devlet yapısına ihtiyaç duyduğu araçları sağlamıştır. Başka bir anlatımla, modern formel hukuk ilkeleri ve kurallarından mantıksal çıkarımlar yoluyla varılan sonuçlar, hukuksal bakımdan geçerli görülür (Gressner, 1996: 90-91). Seküler ve dinsel kurallar arasında kesin bir ayrım yapılır. Hukuk, din ve ahlak kuralları ile gelenekler tarafından güçlü şekilde etkilense bile bunlar, hukuksal olarak nitelenmezler.

Yanıt Açıklaması: Amerikan Hukuksal Realizm düşüncesinin önde gelen kuramcılarından olan Amerikan Yüksek Mahkemesi Yargıcı Oliver Wendell Holmes (1841- 1935), hukuk dünyasında mahkemelerin nasıl karar vereceğinin tahmin edilmesinin önemli olduğunu ileri sürmektedir.

Yanıt Açıklaması: Uymama davranışı, “sapma (deviation)” ve “suç (crime)” olarak iki şekilde gerçekleşmektedir. Sapma, “bir toplulukta ya da toplumda önemli sayıda insan tarafından kabul edilen bir dizi kurala uymama” olarak tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: İlkel, Antik Yunan ve Roma, Ortaçağ, Yeniçağ ve günümüzde olmak üzere beş toplum tipinde mülkiyetten bahsedilebilir.

Yanıt Açıklaması: Ortalama ilk evlenme yaş farkının en yüksek olduğu il 4,7 yaş ile Kars iken; bu ili 4,3 yaş ile Ağrı, 4,2 yaş ile Bitlis, Ardahan ve Iğdır izlemiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Uyma, bireylere var olan toplumsal normlara uyma yönünde baskı hissettiren bir sosyal etki türüdür. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: XXI. yüzyılda mülkiyetin, sosyal bir fonksiyonu olması gerektiği düşüncesi daha sık dile getirilmeye başlanmıştır. Mülkiyet konusundaki eserleriyle tanınan Hanoch Dagan’a, göre mülkiyet doğal hak gibi tek yönlü bir formülle açıklanamaz. O’na göre mülkiyet, birçok kurumun toplamından oluşan bir şemsiyedir. Bu yüzden Dagan, “mülkiyetin çoğulculuğu” kavramını kullanmış ve mülkiyetin birçok liberal değere hizmet edebileceği ve etmesi gerektiğini ifade etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sherif, Asch ve Milgram deneylerine dair aşağıdaki tespitler doğru kabul edilebilir. I. Sherif deneyi ve Asch deneyi sosyal etkinin kişinin uyma davranışında belirleyici olduğunu tespit eder II. Milgram deneyi itaat davranışını çalışır III. Sherif deneyi grup normunun oluşumunu açıklar IV. Sherif deneyi dış referans noktası ortadan kalktığında bireylerin nasıl davrandıklarını inceler

Yanıt Açıklaması: Günümüzde, uluslararası aktörlerin davranışına ilişkin standartlar ve sınırlamalar koyan, devletler tarafından da benimsenen ilkeleri ve kuralları içeren bir hukuksal aracı ifade etmek üzere, yaygın bir şekilde “davranış kodu” terimi kullanılmaktadır. Başka bir deyişle, davranış kodu, bir terim olarak, devletlerin ve diğer uluslararası aktörlerin (ulus ötesi şirketler, uluslararası örgütler ve sivil toplum kuruluşları) davranışlarına ilişkin bazı prensipler ve kurallar bütününü anlatmak üzere kullanılmaktadır. Bu davranış kodları, çoğunlukla daha kapsamlı bir hukuksal metinden ya da kurumsal uygulamalardan edinilen tecrübe ve birikimin ışığında geliştirilen ilke ve kurallardır. Bu ilke ve kurallardan oluşan davranış kodlarından bazıları, hukuken bağlayıcı niteliktedir. Bu nitelikte olmayan kodların da dolaylı da olsa, hukuksal bir öneme sahip oldukları söylenebilir. 1970’li yıllarda davranış kodu terimi, özellikle uluslararası ekonomik organizasyonlar tarafından kullanılmıştır. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Gelişme Konferansı (UNCTAD), 1972 yılında dizi konferanslara ilişkin bir davranış kodu önererek, bu konuda açılım yapmıştır. Ardından 1974’te teknoloji transferine ilişkin uluslararası bir davranış kodunu salık vermiştir. Daha sonra da çok uluslu şirketlere ilişkin bir davranış kodu oluşturma girişimi başlamıştır

Yanıt Açıklaması: Serfler, toprağa bağlı olmalarına rağmen köle değildir. Fakat bağlılığı gereği özgür de değildir. Serfler, toprak mülkiyetine sahip olamamalarına rağmen, küçük işletme sermayelerine, toprağın tasarruf hakkına ve küçük üretim araçlarına sahip olabilir.

Yanıt Açıklaması: 1789 İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi ve Napolyon Kanunu gibi düzenlemelerde yer aldığı şekliyle mülkiyet, sübjektif, kesin ve mutlak bir haktır.