Türkiye´de Sosyoloji

Yanıt Açıklaması: Şerif Mardin 1980 sonrası din ve modernleşme üzerine yoğunlaşan sosyologlardan biridir.

Yanıt Açıklaması: Berkay, bütün dinlerin ortak yanlarını şöyle sıralar: Her dinin bir inanç sistemi vardır. Her dinde ibadet vardır. Her dinin tap›na¤› bulunur. Her dinde rasyonel olmayan bir yan görülür. Her dinin mutlaka ümmeti bulunur.

Yanıt Açıklaması: Çağlar Keyder’in Wallerstein’ın on iki sayfalık makalesini okuduktan sonra "Ulusal Kalkınmacılığın İflası" başlıklı kitabını yazması, sosyo-ekonomik olaylara bakışta dönüşümün işaretlerinden biridir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de sosyolojinin gelişim seyri, genel eğilimleri ve temel özellikleri göz önünde bulundurulduğunda, Baykan Sezer’in temsil ettiği Doğu-Batı çatışması görüşünün Türk sosyolojisinde ayırt edici bir konumda bulunduğu görülmektedir. Yerlilik iddiasını taşıyan bu yaklaşım, 1960’ların sonlarından günümüze kadar kesintisiz bir biçimde Türk sosyolojisinde varlığını sürdürmektedir. Sezer'in Türk sosyolojisine getirdiği yeniliklerden biri, bugüne kadar Türkiye'de evrensel, nesnel yasaları olan bir bilim disiplini olarak algılanan sosyolojinin evrensellik ve genel-geçerlilik iddiasına meydan okuması olmuştur. Bu yöndeki sorgulamalarına yerli ve tarihsel bir bakış açısı geliştirme çabası eşlik etmiştir. Başlangıçtan beri sosyoloji ile tarih disiplinleri arasındaki yakınlaşmaya atfettiği önem, Türkiye’de sosyolojiyi Batı sosyolojisinin soyut kavramsal dünyasına bağımlılıktan koparmak, Türk toplum düşüncesi üzerindeki Batılı hegemonyayı kırmak ve Türk sosyolojisini toplum tarihimizin temel, somut sorunları önünde açıklama getirmeye yöneltmek düşüncesiyle ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Postmodernizm, büyük bir köye dönüştüğü öne sürülen dünyada eski bütünlüklerin parçalanıp içinden sonsuz sayıda alt kültür adacıklarının çıktığı, perspektiften yoksun, kaotik bir durumu ifade etmektedir. Bu parçalı yapı, bir mozaik ya da kolaj resimde olduğunun aksine bütünlüklü bir anlamdan da yoksundur. Postmodernizm, modernizme atfedilen akıl, ilerleme, temsil gibi idealize edilmiş ilkelere kuşkuyla yaklaşan, tepkiselliği yanında kinik bir muhafazakârlığı da içinde barındıran, belirsizliği, öznelliği dilsel bir anarşiyle ifade eden, bütünsele karşı tekili, kısmi olanı öne çıkaran bir düşünme tarzıdır.

Yanıt Açıklaması: Gelir dağılımı analizi 1980-2000 arası sosyolojide ağırlıklı olarak yer alan konulardan biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Recep Peker’e göre Türk Devrimi; yeryüzünün en arı ve “bay” olan Türk milletini yokluktan varlığa, düşkünlükten üstünlüğe çıkaran evrensel bir hadisedir. Hemen dikkati çeken, diğerlerinde olduğu gibi Türk milletinin “efendi” (siyasi egemen ve bağımsız) olarak, tanımlanması ve devrimin bu milletin varlığı için elzem olduğudur. Osmanlı Türkleri ezmiş olandır. Osmanlı yüzünden Türk milleti utanca düşmüştür. Peker’de de bir “zillet” anlayışı vardır. Bay/egemen/haysiyetli olan Türkleri, zillet/utanç/bağımlı kılan Osmanlıdır.

Yanıt Açıklaması: Sosyoloji literatüründe önceki dönemde yaygın olarak görülen konular ve yaklaşım tarzları 1980’lerin ortalarından itibaren aşınmaya ve terk edilmeye başlanmıştır. En başta da Marksist tez ve argümanlar sosyolojideki eski cazibesini ve gücünü yitirmiştir. 1980 sonrasında Marksizmin bir sosyal teori olarak referans değerini yitirmesi sonucunda, önceki döneme damgasını vuran ekonomi-politik temelli terminoloji ve bakış açısı neredeyse büsbütün terk edilmiştir. Sosyolojide sınıf/tabakalaşma ve toplumsal yapı analizleri yerine varoş, yoksulluk ve toplumsal değişme analizleri; kalkınma/gelişme, sosyal refah, eşitlik, gelir dağılımı vb. sorunlara önerilen çözümler yerine farklılık/kimlik, özgürleşim stratejileri ikame olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1950'lerde öne çıkan konuların başında Köy sosyolojisi, kültür değişmeleri, Batılılaşma gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Köylerdeki doğurganlık oranlarının yüksekliğinin sosyolojik çalışmalara bir etkisi olmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Şerif Mardin

Yanıt Açıklaması: 1980’lerde epistemoloji ve sosyal bilim metodolojisi ile ilgili önemli tartışmalar ortaya çıkmış ve pozitivizmin nesnellik anlayışı sorgulanmaya başlanmıştır.  Sosyolojide Marksist sınıf analizleri, eşitlik, gelir dağılımı tartışmalarının yerini büyük ölçüde  farklılık/kimlik, özgürleşim temelli tartışmalar almıştır. Bilimsel üretim giderek üniversitenin dışına taşmıştır. 1980’lerin ortalarından itibaren özel yayınevleri, strateji kuruluşları, dernekler, büyükşehir belediyeleri kapsamında faaliyet gösteren ve bilim-kültür hizmeti veren kuruluşlar vb. devlet üniversitesinin yetişmiş unsurlarını da kendi faaliyetlerine ortak etmeye başlamışlardır. Siyasal çevrelerde “dünyayla entegrasyon” ve “transformasyon” tabirlerinin popülerlik kazandığı 1980’ler Türkiye’sinde ulus-devlet mirası da sorgulanmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Şerif Mardin, 1969’da yayınladığı Din ve İdeoloji başlıklı çalışmasında, dinin Türk kültürü açısından önemli bir unsur olduğunu, bu nedenle laik Cumhuriyet’in kuruluşundan itibaren Türkiye’de bireylerin kişilik ve kimlik sorunlarını halletmekte zorlandıklarını, alt sınıfların bu değer boşluğunu İslami itikatlere sıkı sıkıya sarılarak gidermeye çalıştıklarını belirtir. Şerif Mardin’e göre din bir “yumuşak ideoloji”dir. Türkiye’de de tarihsel gelişmeler sonucu İslamiyet, halkın inandığı şekliyle “yumuşak ideoloji” işlevi görmüş, onun dünya görüşünün oluşmasında etkin olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1976'da doçentlik tezi olarak sunduğu Toplum Farklılaşmaları ve Din Olayı adlı çalışmasında Baykan Sezer dini bir kimlik unsuru olarak ele almıştır.

Yanıt Açıklaması: Toplum sorunlarını tarihsel derinliği ve boyutlarıyla ele alan ve Doğu-Batı çatışması üzerinde duran sosyolog Baykan Sezer'dir.

Yanıt Açıklaması: Dönemin sosyoloji içerikli dergilerinden birkaçını da şöyle sıralamak mümkündür: Sosyoloji Dergisi, Sosyoloji Dünyası, İş ve Düşünce Dergisi, Yeni Adam Dergisi, Sosyal Siyaset Konferansları, Bilgi Mecmuası, Türk Düşüncesi, Türk Yurdu.

Yanıt Açıklaması: Niyazi Berkes, Osmanlının Batı’da görülen feodal yapının içerisine girmemesine karşın kendine özgü bir yapıya değil, Doğu toplumlarının da dahil olduğu  Doğu despotizmi yaklaşımı içerisinde yer aldığını belirtmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1960-1980 arası kentlere göç gecekondulaşma sürecini başlatan ciddi bir sorun olarak ortaya çıkar.

Yanıt Açıklaması: Doğu uygarlığından Batı uygarlığına geçmenin yolu kültürel yapıyı da içermektedir. Mümtaz Turhan’a göre, kültürel değişme, bir toplumun gelişmesinin en önemli göstergesidir ve bir toplum düzeninin bir tipten başka bir tipe doğru dönüşmesini sağlar. Birbirinden farklı iki kültürün karşılaşmasıyla başlayan kültürel değişme, dominant kültüre doğru gerçekleşir. İki ya da daha fazla toplumsal grubun etkileşimiyle meydana gelen kültür değişmeleri; grupların birbirine karşı takınmış oldukları tavırlar, birbirlerine karşı vermiş oldukları hükümler gibi insanlar arası ilişkiler üzerinde etkili olan faktörlerle meydana gelmekte, ilerlemenin, uygarlığın kökünü oluşturmaktadır. Doğru Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Baykan Sezeri “Türk Toplum Tarihi Tartışmaları” başlıklı makalesinde, feodalizmin özelliklerini ve nerede, ne zaman geçerli oldu¤unu anlatarak, Osmanlı toplumunun neden feodal olarak tanımlanamayacağını ortaya koymuştur.