Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Joan Wallach Scott ise bilgi üretimi olarak ana akım tarih disiplinine ve tarih yazımına mercek tutmuştur. Scott, tarih biliminin bilimsel, kuramsal anlatılarının eleştirel bir okuma ile gözden geçirilmesini istemiştir. Bu yolda “toplumsal cinsiyetin” tarihsel bir analiz kategorisi olarak kullanılmasını önermiştir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: "Kadın hareketinde yaşanan uzun sessizlik döneminden sonra, 1970’li yıllarda devletin resmî çizgisinin dışına çıkarak dönemin siyasal akımları içerisinde, özellikle kapitalist sömürüyü söylemine taşıyan sol siyasal akımların sınıf mücadelesi içinde şekillenen bir kadın hareketinin oluşmaya ve örgütlenen kadın dernekleri tarafından Türkiye’de kadının ezilmişliğinin de sorgulanmaya başladığı görülmektedir. Özellikle bu dönemde İlerici Kadınlar Derneği (İKD) adı altında kurulan dernek ile derneğin gazetesi Kadınların Sesi sol hareket içindeki kadın örgütlenmesinde önemli bir rol oynamıştır."

Yanıt Açıklaması: Sahibi ve yazı kadrosuyla, hatta dergiye gelen yazı ve mektuplarıyla, tümüyle kadınlara aitti Kendi adını taşıyan Kadınlar Dünyası Matbaası’nda basılan derginin, mürettipleri bile kadındı.

Yanıt Açıklaması: Ataerkillik maddi bir temeli olan ve erkeklerin kadınlara egemen olmalarını sağlayan erkekler arası hiyerarşik ilişkiler ve erkek erkeğe dayanışmayı içeren bir toplumsal ilişkiler dizisidir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap C'dir. Üçüncü dalga feminizm adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Foucault’ya göre modern toplumda bireyler normalin ne olduğu konusundaki bilgiyi içselleştirir- ler ve kendi kendilerinin gardiyanı olurlar, böylece bedenlerin dışarıdan zorlayıcı bir güçle denetlenmesine ve disipline edilmesine gerek kalmaz.

Yanıt Açıklaması: Marksist kuramın yedek sanayi ordusu kavramını ücretli kadın emeğinin konumunu açıklamak için kullanır. Kadın emeği yedek sanayi ordusun önemli bir unsurudur. Kadın emeği ekonominin kârlılığı için ihtiyaç duyulduğunda ücretli işgücüne çekilen, kriz dönemlerinde ise rahatlıkla işten çıkarılabilen esnek işgücü olarak görülmektedir. Ücretli kadın emeği kolaylıkla kontrol edilebilen yarı zamanlı çalışabilen, düşük ücretli, işgücünün zayıf ve örgütsüz halkasıdır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Dünya genelinde kadınların emek piyasasına katılım oranının gittikçe düştüğü görülmektedir.  Kadınlar aslında kırda tarımsal üretimde katılırlar ancak oradaki konumları da “ücretsiz aile işçisi” olarak tanımlanır. Kadınların işgücüne katılım oranlarının düşük olması birçok nedeni bulunmaktadır. Kadınların işgücüne katılmasını engelleyen en önemli unsurlardan biri toplumsal cinsiyete dayalı işbölümüdür. Cinsiyetçi işbölümü kapsamında kadınların temel rolleri ev işlerinden ve aile üyelerinin bakımında sorumlu “ideal ev kadınlı”, “iyi bir eş” ve “iyi bir anne” olarak tanımlanmaktadır. Bu sorumluluklar da kadınların emek piyasasına katılmasına engel olur. Ataerkil yapı ve ilişkiler kadınları gelir getiren işlerin dışına iter. Özellikle de vasıfsız ve düşük eğitimli kadınların- çalışmayı isteseler bile- çalışma kararı kocasının kararına bağlıdır. Erkekler kadınların çalışmasını “aile reisi” konumlarına bir tehdit olarak algılayabilmekte dolayısıyla da kadınların çalışmasına engel olmaktadırlar. Piyasanın yapısal unsurları, yani kadınların çalışabilecekleri işlerin sınırlı olması, çalışma koşulları, ücretlerin azlığı, çocuk bakım hizmetlerinin yokluğu, bu hizmetleri maliyetinin yüksekliği ile kadınların ev içi sorumlulukları bir araya geldiğinde de çalışma fikri kadınlar için anlamını yitirebilmektedir. Gelir getiren işlerde çalışan kadınlardan evdeki işleri aksatmadan yerine getirmesi beklenir. Dolayısıyla, kadınlar çalışsa bile ev işlerini tek başlarına üstelenir; hem işyerinde hem de evde emeklerini çift yönlü kullanmak zorunda kalmaları onları çalışma yaşamından soğutmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Doğru yanıt E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kadınların hak mücadelelerinin dile getirilmesi açısından bu dernekler arasında en dikkat çekeni ise 1913 yılında kurulan Osmanlı Müdafaa-ı Hukuk-ı Nisvan Derneği’dir. Nuriye Ulviye Mevlan Civelek tarafından çıkarılan ve Kadınlar Dünyası adlı bir yayın organına da sahip olan dernek, kadınların eğitim, çalışma, aile hayatı, hukuk, siyaset ve benzeri alanlardaki taleplerini gündeme getirmeye başlayan feminist nitelikli bir örgütlenmenin ve mücadelenin varlığını ortaya koyan ilk feminist kadın derneği olarak da kabul edilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Feminist kuramcıların yeniden üretime yükledikleri anlam ise özel alan/aile/hane içinde doğurganlık/akrabalık/evlilik ilişkilerinin düzenleme biçimleriyle ilişkili olarak kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Kadınların eğitilmesi, mesleki eğitim verilmesi ya da istihdam olanağı sağlanması için kurulanlar: Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyeti Hayriyesi, Biçki Yurdu, Osmanlı Türk Kadınları Esirgeme Derneği.

Yanıt Açıklaması: Medikalizasyon (tıbbileştirme), aslında tıbbi ol- mayan konu ve alanların, gündelik yaşamın parça- larının ya da toplumsal sorunların tıbbın sınırları- nın içine alınması ve böylece tıbbın otoritesine tabi kılınması sürecidir. Örneğin tıp tarihinde, kölele- rinin tarladan kaçması, ev kadınlarının ev işlerini yapmayı reddetmesi ve eşcinsellik, uzun dönemler boyunca hastalık olarak kabul edilmiş olan durumlardır. Ayrıca medikalizasyonun toplumsal cinsiyetle ilgili en önemli örnekleri, kadınların üreme sürecindeki dönemleridir. Mensturasyon da, doğum da, menopoz da medikalize edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal cinsiyet, cinsiyet rollerinin ve ona dayalı işbölümünün yarattığı iktidar ve otorite ilişkilerinin/alanlarının kurgulanma ve işleyiş biçimlerinin ortaya çıkardığı özgün bir toplumsal pratiğe işaret eder. Farklı cinsiyet kimliklerinden beklenen rol, davranış ve görünüş bütününü ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Ev emeği tartışmalarının aksine, kadınların ev emeği üretim dışında kaldığı ve artı değer üretmediği için üretken emek olarak kabul edilmez. Ancak kadın evde tüketilmesi toplumsal bakımdan gerekli (kocasının üretim sırasında tükettiği emek gücünü tazeleyerek yerine koyma, geleceğin emek güçlerini-çocukları-yetiştirme) emek harcamaktadır. Kocasının metalaşmış emek gücünün değeriyle (ücretiyle) piyasan aldığı geçimlik maddeleri tüketilebilir hale getirir, temizlik yapar, çamaşır yıkar, alışveriş yapar, yemek pişirir, çocuk, yaşlı hasta bakar. Yani, işçinin (kocasının) bireysel tüketimine hizmet eden, özelleşmiş, sadece kendisi ve ailesi için harcanan, kullanım değeri olan somut bir emektir.

Yanıt Açıklaması: Postmodern düşünce, toplumsal yapıyı değil, dilin yapısını temel alır; toplumsal ilişkilerin genellemelerle elde edilen büyük anlatılar ha^line getirilmesini reddeder ve oluşturulmuş genel anlatıların söylemsel inşalarının yapı-söküme uğratılmasını öngörür. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Batı’da feminizmin gelişimini etkileyen tarihsel önkoşullar 17. yüzyıldan itibaren kendini göstermeye başlasa da, kadınların eşitlik taleplerinin bilinçli bir başkaldırı ve sistemli bir feminist kuram ve hareket halinde ortaya çıkışı 18. ve 19. yüzyıllarda, sıklıkla birinci dalga olarak adlandırılan feminist hareketle başlamıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ana akım tarih yazımının öznesi beyaz, Batılı, orta sınıf erkektir. Sadece kadınlar değil, köylüler, köleler, işçiler, çeşitli ırklar, etnik gruplar ve cinsiyet kimlikleri de tarihten dışlanmışlardır. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sanayi devrimi yıllarında kadın, erkek ve çocuklar üretim sürecine katılmış düşük ücretle çalışmışlardır. O yıllarda kadınların ücretli işi, evdeki kişisel hizmeti aksattığı ve erkeklerin ücretlerini düşük tuttuğu için ataerkilliğin yani erkeklerin çıkarlarıyla çatışıyordu. Erkekler sendika örgütlenmeleriyle aileyi tek başına yetiştirmeye yetecek kadar ücret talep etmişlerdir. 19. yy sonu ve 20. yy başı aile ücreti kapitalist sistem için önemli bir norm hâline gelmiştir. Hartmann, aile ücretini sermaye ve ataerkillik arasındaki gerilimin çözümü olarak yorumlamaktadır. Aile ücreti, ataerkilliğin maddi temelini iki şekilde sağlamlaştırır: Birincisi, erkek emeği daha iyi gelire ve daha iyi işlere sahiptir, kadınlar düşük ücret alması erkeklerin kadınlar üzerindeki maddi gücünü artırır ve kadınların meslek sahip olmak yerine eş olmaları yönünde bir tercihe zorlar. İkincisi, kadınlar evde erkeklerin doğrudan faydalandığı hizmetleri yerine getirir. Günümüzde kadınların ücretli işlerde çalışmalarının artışı emek piyasasında cinsiyete dayalı iş bölümünü yeniden yaratır ve kadınlar evde kullandıkları emekleriyle örtüşen düşük statülü ve düşük gelirli işlerde çalışırlar. Tarihsel olarak ataerkil ilişkiler sermaye ve erkekler açısından zarar görmeden devam eder.ş