Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Young, kadınların bedenleri ile sınırlı bir ilişki kurduklarını, kendilerini genellikle hareketin öznesi değil nesnesi olarak gördüklerini ve bunun nedeninin de toplumsal cinsiyete bağlı rollere göre toplumsallaşma olduğunu savunur.

Yanıt Açıklaması: Kadınların işgücüne katılmasını engelleyen en önemli unsurlardan biri toplumsal cinsiyete dayalı işbölümüdür. Cinsiyetçi işbölümü kapsamında kadınların temel rolleri ev işlerinden ve aile üyelerinin bakımında sorumlu “ideal ev kadınlı”, “iyi bir eş” ve “iyi bir anne” olarak tanımlanmaktadır.Küresel ölçekte cinsiyete dayalı ücret farklılıkları yani kadınların erkeklere göre daha az kazanması devam etmektedir. Feminist kuramcılara göre ise, kadınları ev içine hapseden toplumdaki cinsiyetçi ideoloji, kültür ve cinsiyetçi toplumsal değerler, kadınların daha iyi eğitim almalarını engellemektedir. Ayrıca eğitimli kadınlar da ücret farkı ayrımcılığına maruz kalmaktadır. Sonuç olarak, hem sermaye hem de ataerkillik kadınların emeklerini değersizleştirmekte ve kadının düşük ücretinden faydalanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sendikalaşmada artış değil aksine dğşğk sendikalaşma vardır.

Yanıt Açıklaması: Ulusal siyasetin en önemli kurumu olan parlamentolarda kadınların katılımının önündeki engelleri açıklayan Nadezhda Shvedova (2005) bu engelleri üç kategori altında sınıflandırmıştır: Siyasal nedenler, Sosyo-ekonomik nedenler, İdeolojik ve psikolojik dirençler.

Yanıt Açıklaması: Kamusal ve özel alanları kendi aralarında paylaşan erkekler ve kadınlar, farklı türden bedeller öder. Kadınların ödediği bedeller ekonomik bağımlılık, özerklik eksikliği, yalıtılmışlık ve stres olarak sıralanabilir. Evin bütün geçim yükünü üstlenen erkekler ise çocuklarıyla yeterince zaman geçiremez, genellikle eşlerinden başka arkadaş edinemez. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (2018) üc­retli çalışan dünya nüfusunun yüzde 80’ini kapsa­yan ve 70 ülkeyi içine alan araştırma sonuçlarına göre, küresel düzeyde cinsiyete dayalı ücret eşit­sizliği yüzde 18,8’dir. Araştırmada kadın ve erkek­lerin eğitim durumu, yaşı, çalışma saatleri (tam zamanlı-kısmi), kamu ve özelde çalışma durum­ları gibi faktörler dikkate alınmıştır. Cinsiyete da­yalı gelir eşitsizliği Belçika’da yüzde 2,7; Norveç’te yüzde 11,7; Fransa’da yüzde 13,3; İngiltere’de yüz­de 16,6 ve Türkiye’de ise yüzde 12 seviyesindedir.

Yanıt Açıklaması: 1913 yılında kurulan Osmanlı Müdafaa-ı Hukuk-ı Nisvan Derneği kadınların eğitim, çalışma, aile hayatı, hukuk, siyaset ve benzeri alanlardaki taleplerini gündeme getirmeye başlayan feminist nitelikli bir örgütlenmenin ve mücadelenin varlığını ortaya koyan ilk feminist kadın derneği olarak da kabul edilmektedir. Derneğin temel talepleri arasında ilköğretimin zorunlu olması, kız liselerinin tüm yurda yayılması, kızlara yükseköğrenim hakkı verilmesi, çokeşliliğin yasaklanması ve kadınlara boşanma hakkının verilmesi yer almıştır. Dernek, kadınlara yükseköğretim hakkı verilmesi için de mücadele etmiş, bu noktada ilk kadın üniversitesi olarak bilinen İnas Darülfünunu’nun 1914'te açılmasında derneğin verdiği mücadelenin önemli bir etkisi olduğu bilinmektedir

Yanıt Açıklaması: Kadın tarihinin amaçları şöyle özetlenebilir: Kadınlara kendi tarihlerini kazandırmak, Kadınları tarihte görünür kılmak, Bir cins grubu olarak kadınların tarihiniyazmak, Tarihsel gerçekleri sorgulamak, Kadın ve erkek arasındaki iktidar ilişkileriniaçığa çıkarmak ve sorgulamak, Kadın deneyimlerini görünür kılmak, Kadınları baskı altına alan pratikleri açığaçıkarmak, Aileyi, özel alanı sorgulamak, Kişisel / toplumsal baskı deneyimlerini ortaya çıkarmak, Cinsiyet rollerinin tarihsel evredeki duru- muna bakmak.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal yeniden üretimin koşulları ciddi düzeyde krize girmiştir. Bireylerin/hanelerin fiziksel, toplumsal, kültürel ihtiyaçlarının (toplumsal yeniden üretimlerinin sağlanması) karşılanmasında devletin harcamaları sınırlaması, piyasanın içine düştüğü kriz, erkeğin işsizliği, reel ücretinin düşmesinden en çok etkilenen kadınlar ve çocuklar olmuştur. Bu süreçten en çok etkilenen kadın emeği toplumsal yeniden üretim sürecinin (hane bireylerinin fiziksel-toplumsal-kültürel ihtiyaçlarını vb) aktif öznes i haline gelmiştir. Bu anlamda kadınlar küresel kapitalist koşulların yarattığı yoksulluk koşullarında, yani toplumsal yeniden üretimin krizinde; karşılığı ödenmeyen ev-içi emeklerini hane içinde yoğun bir şekilde kullanmışlardır. Kadınlar bir yandan ev işlerini yerine getirmiş, diğer yandan sınırlı kaynakların tüketilebilir hâle getirilmesi, çocuk, hasta yaşlı bakımı, ev eksenli gelir getiren işlerde yoğun emek harcamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Kapitalist üretim sürecinin ayakta kalması üretimin çoğalarak artmasına, üretimin artması da emek ile sermaye arasındaki ilişkinin sürekli bir şekilde yeniden üretilmesine dayanır ki Marx bunu yeniden üretim olarak ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Feminist düşüncenin, toplumsal gerçekliğin sadece sınıfsal olmadığı, aynı zamanda ataerkil olduğunu ortaya koyması, modernite düşüncesine yönelttiği en temel eleştirilerden biridir.

Yanıt Açıklaması: A

Yanıt Açıklaması: Toplumsal ilişkilerin paradigmatik tarihi, aşağıdaki şu ilişkilerin bir tür sorgulanması olarak görülebilir: (1) bir gerçeklik sorgusu; (2) bir özne (birey, insan, beden, benlik) sorunsalı; (3) bir yapı ve kurumsallık sorunsalı; (4) bir siyaset (güç, iktidar, baskı, ezilmişlik, sömürü, egemenlik, eyleyicilik) sorunsalı; (5) bir bilgi (epistemoloji) ve bilim sorunsalı; (6) bir metodoloji (yöntem, teknik, inceleme, sorunsallaştırma, anlamlandırma) sorunsalı; (7) bir varlık (ontoloji) sorunsalı; (8) bir yaşam deneyimi sorgusu; (9) bir insanlık (hümanizm) sorunsalı; (10) bir özgürlük, eşitlik, hak ve adalet sorunsalı.

Yanıt Açıklaması: Romalı tarihçi Tacitus (MS 56-120) da “kadınların doğal olmayan güç aşkı, Roma İmparatorluğu’nun bozulmasına yol açmıştır. İktidarda kadınların bulunması hem doğal hukuka, hem de Tanrı’nın dinine aykırıdır” derken, bu görüşlerle bezeli eserleriyle kadınlara ilişkin gerçeklik algısının oluşumuna doğrudan katkıda bulunanlardan biridir. Tacitus’a göre kadınlar iktidara susayanlardır ve devletin bozulması da kadınlar yüzündendir.

Yanıt Açıklaması: 1970’lerin sonunda itibaren Jennings (1975) ve Gerber (1980) gibi tarihçilerin oryantalist ön kabulleri sorgulayan çalışmaları sayesinde mahkeme kayıtları üzerinden kadınların hukuku kullanma yolunu bildikleri ortaya konulmuştur. Osmanlı kadınlarının tarihine bakan çalışmalarla, 1980’ler ve 1990’larda imparatorluk kadınlarına, bölgesel, etnik ve sınıfsal farklılıkları içinden bakılmıştır. Peirce (2002), Zilfi (2000), Demirci (2015), Tuğ (2016), Aykut (2014) gibi araştırmacıların harem, köle kadınlar, fahişeler, yoksul kadınlar üzerine yaptıkları çalışmalar, toplumsal cinsiyet ile cinsellik, üreme, ahlak politikaları ve iktidar ilişkisini kuran eserlerdir. Bunları takiben yapılan yeni çalışmalarla, kadınlar toplumsal geriliğin kurbanları, modernliğin timsalleri veya kültürel safiyetin seçkin taşıyıcıları olmaktan öteye taşınmış, kadın öznelliği kurma biçimleri ortaya çıkarılmıştır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: A

Yanıt Açıklaması: Bu dönemde uygulanan baskıcı politikalarla ülke çapında belli ölçüde bir depitizasyon süreci yaşansa da gerek anti-demokratik uygulamaların yarattığı hoşnutsuzluk gerekse uygulanan liberal ekonomik politikalardaki tıkanma gibi faktörlerin etkisiyle, 1980’li yılların ikinci yarısında toplumun belirli kesimlerinde demokrasi ve özgürlük taleplerinin yükselmeye başladığı görülmektedir. Bu süreçte, Batı’da 1970’li yıllarda etkisini gösteren ve sadece kamusal alanda değil, özel alandaki kadın-erkek ilişkilerini de sorgulayan ikinci dalga feminizmden etkilenen eğitimli, meslek sahibi, kentli kadınlar tarafından başlatılan feminist kadın hareketi, Türkiye’de 1980 Darbesi’ne karşı oluşan demokratik muhalefetin ilk hareketi olarak (Tekeli, 1993, s.33; Çakır, 1996b, s.752) Türkiye’nin toplumsal hareketler tarihinde yerini almıştır.Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de erkek egemenliğini ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğini eleştirel bir tutumla sorgulayan bağımsız bir kadın hareketinin gelişimi ancak 1980’li yıllarla birlikte mümkün olabilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yatay ayrışma, kadınların istihdam edildiği sektörler ile erkeklerin istihdam edil- dikleri sektörlerin/iş kollarının/mesleklerin farklı olması; dikey ayrışma ise kadın ve erkeğin aynı işyerinde çalışmasına rağmen kadınların daha düşük statülerde yer almasını ve daha düşük gelir elde etmesidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kadınların özgül konumunun anlaşılabilmesi için kadınlar hem çalışan-üreten hem de anne-yeniden üreten olarak düşünülmelidir.