Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları

Yanıt Açıklaması: Betty Friedan “Kadınlığın Gizemi” adlı kitabını ilk kez 1963 yılında yayınlar. Kitabında bir kadın gazeteci olarak hem meslek yaşamı içerisinde kadın olmanın hem de II. Dünya Savaşı sonrasında Amerika Birleşik Devletlerinde kadın kimliğini (1945-1960 yılları arası dönemi) sorgulamaya açar. II. Dünya Savaşı tüm ülkeler açısından çok yıkıcı sonuçlara neden olmuştur; savaş sürecinde ve ardından erkekler cephede savaştıkları için ülkede gereken iş gücü kadınlar tarafından sağlanmıştır. Ne var ki, savaşın etkileri azalarak ekonomi toparlanmaya başladığında kadınlar tekrar evlerine dönmek durumunda kalmışlar; banliyölerde yaşayan orta sınıf veya yoksul kadınlara ev kadını olarak yaşamlarını sürdürmeleri gerektiği öğütlenmiştir. Bu “ mutlu ev kadını kahramanlar ” bir mit olarak medyadan sunulmaya başlanmış ve mutlu kadın imajı da toplum tarafından kabul görmeye devam etmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Feminist mücadele seçme ve seçilme, eşit işe eşit ücret, eğitim alma gibi haklarda ve fırsat eşitliğinde verilen mücadele kadar, kadınların sembollerle kurgulanan anlam dünyasında da mücadeleyi önemli görmektedir çünkü medyada kadınlar, fedakâr anne, iyi ve sadık eş, yuva yıkan fettan kadın veya çekici/güzel, seksi ve bunu kötü emelleri için kullanan kötü ruhlu kadın biçiminde sunulmaktadır. Medya metinleri ağırlıklı olarak cinsiyetçi, ataerkil ve kapitalist düzen eksenli üretilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Paradigma, herhangi bir alan için geçerli varsayım, kural ve uygulamaların; o alana ait kavrama biçimi ve yaklaşımların tamamıdır.

Yanıt Açıklaması: 1970’li yıllarda feminist hareketin çabasıyla dikkat çekilen kadına karşı şiddetle mücadelede şiddetin belgelenmesi, sığınmaevlerinin, 24 saat ulaşılabilir kriz hatlarının açılması, sorunun önlenmesini amaçlayan kurumsal ve yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesiyle önemli adımlar atılmaya başlanmıştır. Ancak yasal olarak eşit hakların düzenlenmiş olmasına rağmen kadının yasal haklarına ilişkin bilgiye erişiminin engellenmesi, uygulamada kadın aleyhine verilen hukuki kararlar, hukuki yaptırımlarda erkek lehine verilen indirimler, erkek şiddetinin ve kadın üzerinde kurduğu iktidarın pekişmesine neden olmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Halide Edib, Türkçülük fikrinin etkisiyle yazdığı Yeni Turan isimli ilk ideolojik romanıyla kadının sosyal hayatını daha geniş bir ölçüde ele almıştır. Romanın kadın kahramanı Kaya ile birlikte kadının, erkeğin boyunduruğu altında yaşamasından çıkıp, milletin annesine ve öğretmenine dönüşümü gerçekleşir. Yeni Turan düşüncesine bağlı, inançlı bir kadın olan Kaya, toplumsal yaşamı kendi sorunlarının üstünde görmüş, tek başına kalsa bile toplum için örnek olma görevini yerine getirerek toplumsal bir özne konumuna yükselmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. Beauvoir’ın Yıkılmış Kadın (La Femme Rompue) adlı eserinde kadınsı bir depresyon yaşayan Monique’in erkeğine adanmış kadın karakterinin çözülmesiyle, kadının geleneksel rol karşısında takındığı tavrı görürüz.

Yanıt Açıklaması: Türkiye, 1985 yılında Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi (CEDAW)’ni onaylamıştır

Yanıt Açıklaması: İkinci dalga feminist hareketin 1970’lerde Batıda önem kazanması ve buna paralel feminist teorilerin sosyal bilimlerde kadın çalışmaları olarak kabul görmesiyle sosyal teorinin dili dönüşmüştür. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal cinsiyet; cinsiyetlere toplum tarafından yüklenen fiziksel, duygusal, düşünsel ve davranışsal karakterlerin tümüdür.

Yanıt Açıklaması: Yapı içinde kadın bedeninin ‘değeri’ yine onun biyolojik bedeni kaynaklı olan, cinselliği (bekareti) ve doğurganlığı (erkeğin soyu / başka soy ile karışmaması) dır. Namus ise bu ‘değer’in, sahibi olan erkek aracılığı ile denetlenmesi ve onun tekelinde kalmasıdır. Kadının görevi, bu değeri korumak, yani’ namusunu sakınmak’ iken erkeğin görevi bu namusu korumak ve denetlemektir. Yani namusun denetlenmesi erkeğin görevi olarak görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Toplumların büyük çoğunluğunda kadınların fiziksel zayıflık, duygusallık, bağımlılık, pasiflik, korunma ve barındırılma ihtiyacı, riskten sakınma gibi özellikleri içeren feminen (kadınsı); erkeklerin ise fiziksel güç, akılcılık, bağımsızlık, aktiflik, barındırma ve koruma becerisi, iktidar olma ve risk alma gibi maskülen (erkeksi) özelliklerle özdeşleştirildiği görülür

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyıldaki kutuplaşmış, erkek merkezli ideolojiye karşı çıkan Amerikalı eleştirmen ve gazeteci Margaret Fuller,  "Ondokuzuncu Yüzyılda Kadın" (Woman in Nineteenth Century) isimli yapıtında, cinsiyet eşitliğine dayanarak kadının eğitim ve istihdama katılma hakkını savunmuştur. Eser, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ilk büyük feminist çalışma olarak kabul edilmektedir. Doğru C’dir.

Yanıt Açıklaması: Woolf, 1931’de kaleme aldığı Dalgalar (The Waves) adlı romanıyla, 19. yüzyıl İngiliz kadın romancılarını değerlendirirken ‘’daha az konsantre bir tür’’ olarak tanımladığı ge- leneksel romanı, hem içerik hem biçim açısından değiştirmiştir. O zamana dek, romana hakim olan gerçekçilik akımının yapay ve basmakalıp olduğuna inanır. Gerçekçilik her insana göre değişebilen bir olgudur . Bu yüzden roman yazarken önemli olanın insanın iç dünyasını yazıya dökebilmektir. Gerçek hayatta olayların bir başlangıcı ve bir sonu olduğunu düşünmez, ona göre insanın yaşamı kaoslarla doludur. Olay örgüsünü belirsizleştirir. Hiç bir toplumsal soruna değinmeden, hiçbir düşünceyi savunmadan geleneksel romandan uzaklaşır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Farklı kültürel yapılanmaları olan toplulukların keşfi, cinslere ait toplumsal rollerin farklı olabileceğini göstermişti. Normlar ve toplumsal cinsiyet kodları, her toplumda aynı olmayabiliyordu.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyıl edebiyatında kadın yazarlar kendi cinslerine karşı olan haksızlıklardan ve eşitsizliklerden şikayet ediyordu. Fakat öfkenin dile getirilmesi Woolf’a göre yazarın cinsiyetini metinde hissettirmesine sebep oluyor ve metni güçsüzleştiriyordu. Bu durum, kadının edebiyatta kendisini var etmeye çalışması değil, eleştirdiği güce karşı aynı silahı kullanıp onun yerine geçmek istemesi anlamına geliyordu. Bu da iki cinsin birbirini ötekileştirme uğraşısının sürmesi şeklinde değerlendirilebilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kadınların maruz kaldıkları şiddet sonrasında yaşadıkları psikolojik süreç ‘Hırpalanmış Kadın Sendromu’ olarak tanımlanmaktadır. Dört aşamadan oluşan bu psikolojik sürecin her bir aşamasına yaşanan şiddete ilişkin farklı bir düşünce biçimi hakimdir. İnkar olarak adlandırılan ilk aşama, ilk şiddet eylemi sonucunda kadının şok yaşadığı aşamadır. Bu aşamada şiddete maruz kalan kadın, şiddete uğradığını ve ilişkisinde problem olduğunu kabul etmek istemez, şiddeti bir kaza, istenmeden yapılmış ve büyütülmemesi gereken bir olay olarak nitelendirir. Kadın bu aşamada erkeğin uyguladığı şiddet için özür dilemesini bekler ve bunun bir daha tekrarlanmayacağına inanır. İkinci aşama şiddete maruz kalan kadının bir sorun olduğunu kabul etmekle birlikte, sorunun kaynağı olarak kendisini gördüğü suçluluk aşamasıdır. Kadın bu aşamada yaşadığı suç- luluk duygusuyla sürekli değişmeye ve daha ‘iyi’ olmaya çabalar. Üçüncü aşama, kadının yaşadığı şiddetin sorumlusunun erkek olduğunu kabul ettiği ve hiç kimsenin şiddeti hak etmediğini fark ettiği aydınlanma aşamasıdır. Bu aydınlanmaya rağmen kadın, ilişkisinin düzeleceğine dair umut taşır. Son aşama olan sorumlulukta ise kadın, şiddet eylemlerinin kendiliğinden sona ermeyeceğini kabul eder ve çoğunlukla neler yapabileceğini araştırır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Toplum tarafından biyolojik cinsiyet temel alınarak kadına ve erkeğe yakıştırılan ve büyük çoğunluk tarafından doğru kabul edilen bu türden biçilmiş rollere ve davranış belirlenimlerine ‘toplumsal cinsiyet kodları’ diyoruz.

Yanıt Açıklaması: Adıvar’ın kadın kahramanları, yalnızca namuslu ve iffetli görünmekle kalmazlar, aynı zamanda toplumsal ve siyasal olarak da etkilidirler. Sadece geleneksel kadın tipini dönüştürmekle kalmaz, kadını bir fikir önderi olarak kamuya sokar. Geleneksel rolleri tümden yok saymamış, kadın, anne, namus gibi kavramları göz ardı etmemiştir. Halide Edib, güçlü bir kadının nasıl olması gerektiği sorusuna bir cevap olarak romanlarındaki başkarakterleri yaratmıştır. Halide Edib’in romanlarındaki kadınların erkeğe üstün olan kadın olarak yansıtıldığı söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Tarihsel süreçte, farklı kültürlerin anlaşılmasına yönelik ilgi sadece bilimsel bir heyecan ve meraktan kaynaklanmıyordu. Bir topluluğun kodlarını çözmek, o topluluğa hükmetmeyi de kolaylaştırıyordu. Bu nedenle,  farklı kültürlerin incelenmeye başlamasına etki eden temel faktörün sömürgecilik faaliyetlerini kolaylaştırmak olduğu söylenebilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ortaçağ’ın sonlarında Avrupa’da yaşamış olan Christine de Pisan Orta Çağ kültüründe yaygın olan kadın düşmanlığına karşı mücadele eden ilk kadın şairdir. Yazarın “Kadınlar Kentinin Kitabı” (The Book of the City of Ladies) isimli yapıtı, Ortaçağ’da kadının ötekileştirilmesine yönelik itirazları dile getiren önemli bir eserdir. Doğru cevap A’dır.