Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları

Yanıt Açıklaması: Selçuklu minyatürlü elyazması olan Varka ve Gülşah (Resim 5.4), iki aşığın birbirine kavuşmasının zorlu hikâyesidir. Pek çok badire atlattıktan ancak kavuşamadan bu dünyadan göçtükten sonra Hz. Muhammed’in şefaatiyle dirilerek yeniden bir araya gelen âşıklar; Eski Türk Sanatı üslubuna uygun biçimde, mintan benzeri giysilerle ve örgülü uzun saç modelleriyle betimlenmişlerdir. Sahnelerde eşit konumda yer alırlar ve duygularını toplumsal cinsiyet ayrımı olmadığını gösterir biçimde aynı mimiklerle ifade ederler.

Yanıt Açıklaması: Güzel, çekici ve genç birey klişesi: İmgeler, kadınlara beden güzelliğini telkin eder ve “ideal” forma sahip değillerse de reklamda tavsiye edilen ürünleri satın alarak bu idealliğe erişebilecekleri anlatılır.

Yanıt Açıklaması: Toplumların büyük çoğunluğunda kadınların fiziksel zayıflık, duygusallık, bağımlılık, pasiflik, korunma ve barındırılma ihtiyacı, riskten sakınma gibi özellikleri içeren feminen (kadınsı); erkeklerin ise fiziksel güç, akılcılık, bağımsızlık, aktiflik, barındırma ve koruma becerisi, iktidar olma ve risk alma gibi maskülen (erkeksi) özelliklerle özdeşleştirildiği görülür.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat ve onu izleyen Servet-i Fünûn romanında aşık olunan meleksi kadınlar, masumiyetin simgesi kadınlar, fettan ve şehvet düşkünü kadınlar, erkeğin felaketi olan kadınlar gibi geniş bir yelpazede kadın tipleri görülür. Peki edebiyatı onca etkileyen Batılılaşma ve modernleşme hamleleri, imparatorluğun çöküşü, ikinci meşrutiyet, milli mücadele yılları, toplumsal örgütlülüğün ve buna bağlı olarak kadın haklarının gelişmesi gibi konular karşısında kadın nerededir? Bunu bilmeyiz. Kadınların fikirlerini duymak için biraz daha beklememiz gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: A. Sanatta ve sanat tarihinde eril değer sistemi (erkek bakış açısı) baskındır. Bu yüzden kadınların varlığı, tecrübeleri ve oynadıkları roller ya görmezden gelinmiş ya da yanlış veya eksik yorumlanmıştır. B. Baskın olan eril değer sistemi, sanat eserlerindeki kadın figürünü cinsel kimliği ve ona atfedilen roller üzerinden sunar. Özellikle Orta Çağ Sanatı’nda kadın imgesi, birbirine zıt iki temanın prototipi olarak karşımıza çıkar: bir yanda baştan çıkarıcı ve düşük ahlaki özelliklere sahip tehlikeli bir figür, öte yanda şefkatli anne ve sadık eş. Baskın sistem, kadını bu roller dışında düşünmeye izin vermez. C. Baskın olan eril değer sisteminin, ‘sanatsal başarı’ hakkında ürettiği söylem; dış koşullardan bağımsız bir ‘büyük sanatçı’ miti yaratmıştır. Bu mitin profilini çizdiği ‘büyük sanatçılar’ (aralarında kadın yoktur), dehaları ve yetenekleri ile toplumsal koşulların belirleyiciliğini alt etmişlerdir. Bu anlayış, kadın sanatçıların toplumsal koşulları aşacak denli büyük bir deha ve yetenek gösteremedikleri için sanat tarihinde yer bulamadıkları iddiasına zemin hazırlamıştır. Ancak feminist bakış açısına göre neden kadın sanatçılar yoktur sorusuna verilecek olan cevap, bireyin sahip olduğu veya olmadığı dehasında değil, fakat içinde bulunduğu çeşitli sınıf ve grupların toplumsal ortamı bağlamında hangi olanaklara ulaşabildiği, nasıl cesaretlendirildiği veya engellendiğinde aranmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Medyada insan, kurum, ülke veya bir değere dair kurulan anlamlara temsil denir. Buradaki anlam sadece metin ya da yazılı unsurları içermez görsel öğeler, ses, müzik, ışık veya renk kullanımı gibi anlamın üretiminde etkili olan tüm öğeler temsil olgusuyla ilgilidir. Temsiller, medya çalışmalarında önemli bir yere sahiptir çünkü modern toplumlarda içinde yaşanılan sosyal hayata dair haber ve bilgiler önemli oranda medya dolayımıyla edinilir. Bu nedenle medyada “ne”yin “nasıl” sunulduğu önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Modern zamanlarda toplumların dönüştüğü tüketim toplumunda ihtiyaç kültüründen arzu kültürüne evrilme söz konusudur. Yeni bir elbiseye ihtiyacınız var denmez; yeni bir elbise ile kendinizi daha iyi hissedeceksiniz sözüne ikna etme ve ikna olma vardır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Feminist mücadele seçme ve seçilme, eşit işe eşit ücret, eğitim alma gibi haklarda ve fırsat eşitliğinde verilen mücadele kadar, kadınların sembollerle kurgulanan anlam dünyasında da mücadeleyi önemli görmektedir çünkü medyada kadınlar, fedakâr anne, iyi ve sadık eş, yuva yıkan fettan kadın veya çekici/güzel, seksi ve bunu kötü emelleri için kullanan kötü ruhlu kadın biçiminde sunulmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Çok nadir görülen biyolojik bir olgu olan çiftcinsiyetlilik (hermafroditlik/hünsalık/erdişilik) aynı bedende hem kadın hem erkek cinsiyet özelliklerinin taşınmasıdır.

Yanıt Açıklaması: 18. ve 19. yüzyıl Avrupa resmini etkilemiş güçlü akımlardan biri olarak Oryantalizm, bir sanat akımından daha fazlasını ifade eder. Irk ayrımına dayanarak Batı’nın Doğu üzerindeki tahakkümünü meşru kılmak isteyen Oryantalist anlayış, en güçlü argümanlarını resim alanında sunmuştur. Kolayca hazlara kapılabilen düşük ahlaklı, kavrama gücü zayıf ve yönetilmesi gereken bir insan yığını olarak gördüğü Doğu’nun; kendisine hâkim ve akılcı bir insan topluluğu tarafından kontrol edilmesi ve yönlendirilmesi gerektiğine inanan Batı; bu iddiasını kanıtlamak için kadın bedenini gizemli, şehvet uyandıran, hazcı ve edilgen imge ve kompozisyonlar içinde sıkça resmetmiştir. Bu dönemde Gérôme, Ingres, Tanoux gibi bazı Fransız ressamlar; hamam, harem gibi gerçekte görmeleri mümkün olmayan mekânlardaki kadınların hayali imgelerini resimlerinde bolca kullanırlar.

Yanıt Açıklaması: 17. yüzyıldan başlayarak gündelik yaşamı ve özel hayatın mahrem detaylarını resmeden minyatürler yapılmaya başlanmıştır. Osmanlı Sultanı I.Ahmet için resimlenen Hamse-i Atai ile Enderunlu Fâzıl’ın Hûbannâme, Zenannâme, Defter-i Aşk gibi kitaplarının minyatürleri bu türden eserlerdir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Antik Yunan mitolojisinde; evrenin başlangıcındaki belirsizlikten (Khaos) meydana gelen Toprak Ana Gaia, dişi niteliklerle donanmış bir figürdür ve canlılığın başlangıcıdır. Gaia, Parthenogenesis (cinsel birleşme olmaksızın, kendi başına) yoluyla gökyüzünü, dağları ve denizi doğuran birincil varlıktır.

Yanıt Açıklaması: Avrupa Birliği Komisyonu’nun (1999) yayınladığı rapora göre, Avrupa Birliği üyesi ülkeler içerisinde erkek nüfusunun %10’u üst düzey yönetici pozisyonuna yükselme olanağına sahipken bu oran kadınlarda %6’dır.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kadına yönelik yaptığı çalışmaların ardından kendisini “feminist’’ olarak nitelendiren yazar, gerek düşünce hayatıyla gerekse çeşitli kurum ve kuruluşlarda aktif olarak yer almasıyla kadının toplumdaki rolünün gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur ve Modern Zamanlar adlı politik dergide çalışmaya başlamış, ölene dek de editör olarak çalışmalarına devam etmiştir. Bahsi geçen yazar Simone de Beauvoir'dir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kült; bir inanç sistemini oluşturan figür, anlatı, motif ve tapım törenlerinin tamamıdır.

Yanıt Açıklaması: Şıklarda verilen eserlerden "İkinci Cins" de Beauvoir; "Ateşten Gömlek" Adıvar; "Üç Gine" ve "Dalgalar" ise Woolf tarafından kaleme alınmıştır. “Yabancı” isimli eser ise Albert Camus tarafından yazılmıştır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Patriarşik toplum yapısında, patriarşik değerler aracılığıyla ortaya çıkan toplumsal cinsiyetlendirilmiş kadın bedenine ve eylemlerine ilişkin en önemli bedensel görünüm, toplumsal ‘namus’lu kadın bedenidir. Cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İkinci dalga feminist hareketin 1970’lerde Batıda önem kazanması ve buna paralel femi- nist teorilerin sosyal bilimlerde kadın çalışmaları olarak kabul görmesiyle sosyal teori- nin dili dönüşmüştür.

Yanıt Açıklaması: Medya, olan-bitene ayna tutan tarafsız veya nötr bir araç değildir. Gerçek yaşamda olan-bitenin bilgisi, medyada çalışan profesyoneller tarafından üretilirken içinde bulunulan kültür, medya örgütünün yayın politikası ve örgüt kültürü, çalışanların birer profesyonel olarak politik yönelim ve tutumları, patronların kâr etme amaçlı ticari kaygılarının her biri medya program içeriklerinde etkili olmaktadır. Farklı bir anlatımla, medya kuruluşlarında çalışan profesyonellerin yansız olduğunu düşünmek doğru değildir; medya patronlarının ise sadece kültürel ve sanatsal ideallerle üretim yapma amacı taşıdığı ise medya gibi önemli bir güç olarak kabul edilen bir kurum için tamamen yanıltıcı olacaktır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Feminist Hareket; kadın-erkek arasındaki ilişkiyi aile, eğitim, iş dünyası, siyasi hayat, kültür ve tarih bağlamında sorgulayan ve kadın-erkek arasındaki iktidar ilişkisini değiştirmeyi amaçlayan siyasi bir harekettir