Kent Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Külliyeler,  esas olarak yeni kurulacak bir yerleşim bölgesinde ihtiyaç duyulabilecek alt ve üstyapı hizmetlerinin neredeyse tamamını karşılayacak şekilde bir işleve sahiptir. Bir külliye, içerisinde ibadethaneler, eğitim kurumları, yeme-içme alanları, sağlık birimleri, misafirhaneler, hamamlar, çarşılar, su kaynakları ve mezarlıklar gibi pek çok sosyal donatı alanının bir araya geldiği yerleşim birimidir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Tarımda kapitalist tarzda örgütlenen işletmeler kâr amaçlı olarak organize olurlar ve ücretli emek gücü istihdam ederek üretim ve pazarlamayı gerçekleştirir. Diğer tarımsal örgütlenmelerden farklı olarak kapitalist tarımsal işletmelerde toprak mülkiyetine sahip olmak gibi bir zorunluluk yoktur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Postmodern kent yaklaşımının en bilinen temsilcisi Edward Soja, “Postmetropolis” adlı çalışmasında postmodern şehirdeki kentsel dönüşümü Los Angeles kentinin oluşumu ve gelişimi üzerinden incelemiştir.

Yanıt Açıklaması: Çeşitli dönemlerde isim ve kapsamları değişmekle birlikte genel olarak Osmanlı idari bölümlemesi eyalet, sancak, kaza, nahiye ve köylerden oluşmaktadır. Buralarda vali, mütesellim, ayan, kethüda (yerel yönetici), voyvoda, muhassıl, subaşı, derbentçi, yasakçı, mübaşir, bekçi, köy ihtiyarları gibi idari birimin durumuna göre değişen statüde ve sayıda, esas olarak güvenlik ve yerel yönetimden sorumlu idareciler bulunmaktaydı. Adaleti sağlamak için ise kaza ve sancaklardan oluşan şehirlerde kadı, müftü ve mahkemede görevli muhzir (mübaşir) ve kâtip gibi görevliler mevcuttu. Ayrıca şehirlerin ölçeklerine göre şehir kethüdası (yerel yönetici), mimar başı, su yolcu gibi görevlilerle vakıf, tekke ve loncaların kendilerine mahsus birçok görevlisi de bulunmaktaydı.Osmanlı şehirlerinde en kritik rolü adalet, güvenlik, şehircilik ve devletle toplum arasında iletişim gibi pek çok işlevi hep birden üstlenen ve devletin her tarafına yayılan kadılar oynamaktaydı. Kadılar Osmanlı şehirlerinde sadece hukuki işlere bakmazlar, şehrin gündelik yaşamını ve altyapısını takip ederler, kurumların ve iktisadi hayatın (iaşe) adaletle, güvenle ve süreklilik çerçevesinde bir verimlilikle çalışmasını sağlar, şehri idare ederlerdi. Kadılar devletin şehirdeki görevlisi ve şehrin devlet nezdindeki temsilcisiydiler.

Yanıt Açıklaması: Cevap C

Yanıt Açıklaması: Son yarım yüzyılın kentsel yeniden yapılanmalarına bakıldığında, kullanılan dönüşüm programları kendi içinde mekânsal ve sosyal kriterlere göre ayrıştırılarak farklı isimler almıştır. Buna göre 1950’li yıllarda bir yeniden inşa politikası uygulanırken, bunu takip eden 1960’lı yıllarda yeniden canlandırma; 1970’lerde yenileme ve 1980’lerde yeniden geliştirme uygulamaları ön plandadır.

Yanıt Açıklaması: 1960’ların sonları ve 1970’lerin başlarında bu ulus-devlet temelli ve sınırlı kent süreci görüşü, radikal kent yaklaşımının yükselmesi ile işlevsiz hale gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Şenlendirme Şehirlerin imarı, ihyası, âbat edilmesi, nüfuslandırılması, huzur ve güvenliğinin temini ve iaşesinin (gıda) temini gibi şehircilik ve şehirleşme faaliyetlerine denir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı şehirciliğinin ilk boyutunda insan unsuru ile ilgili tanımlamalara bakılmalıdır. Fetihten hemen sonra yapılan nüfus ve tapu tahrir sayımlarında mevcut nüfus ve bu nüfusun yapısı tespit edilmektedir. Elimizde olan dört bin civarındaki tahrir defteri ve diğer nüfusla ilgili avârız, cizye ve temettuat kayıtları bize bu konularda çok ayrıntılı bilgiler sunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Cevap A

Yanıt Açıklaması: Sufîlik çerçevesindeki toplumsal gerçekliğin şehirdeki mekânsal karşılığı zaviye, dergâh, âsitâne, hankah ya da tekkelerdi. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Petersen bireysel ve sınıfsal farklılıkları da gözeterek, beş göç tipi oluşturmuştur. İlkel (primitive) göçler: Bu göçler doğal çevrenin yarattığı itme etkisiyle oluşan göçlerdir. Petersen, göçebe toplulukların dönemlik göçlerini de bu göç tipi içerisinde tanımlamaktadır. Fakat asıl üzerinde durduğu konu, kuraklık, kötü hava şartları gibi çevrenin yarattığı fiziksel zorluklardan kaynaklanan ve bu sebeplerle yaşanan toplu göçlerdir. Zoraki (forced) ve yönlendirilen (impelled) göçler: Petersen, ilk göç tipinde ayırt edici özellik olarak doğanın yarattığı baskıyı kullanırken; ikinci göç tipi olan zoraki göç ve üçüncü göç tipi olan yönlendirilen göçte, sosyal durumun yarattığı baskıyı ayırt edici bir özellik olarak kullanmaktadır. Petersen’a göre, sosyal bir baskıya rağmen bireyler ya da bir toplumun göç etmede bir karar mekanizması kullanabilmesi ve bu karar mekanizmasının işletme gücünü ellerinde bulundurması yönlendirilen göç anlamına gelmektedir. Serbest (free) göç: Yukarıdaki göç tiplerinin serbest göçten farkı, temel bir belirleyenin varlığıdır. Oysaki serbest göç tipinde kişiler, topluluklar ve toplumlar üzerine uygulanan her hangi bir zorlayıcı durum ve itici bir güç yoktur. Petersen’in tipleştirdiği serbest göçte, göçmen kesin ve kararlı bir şekilde kendi göç kararını vermekte ve buna göre hareket etmektedir. Bu göç tipi büyük kitlesel göçleri değil, bireysel tercihlerle ilerleyen kişisel göçleri tanımlamaktadır. Kitlesel (mass) göç: Petersen’e göre dünyadaki göçün üçüncü basamağı olan bu göç tipi, teknolojik gelişmeye paralel ilerleyen bir durumu ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet’in ilk yıllarında kentlerin inşa faaliyetlerinde yönetim ve kamu binalarına öncelik verilmiş, bununla birlikte yeni yollar açılmış ancak yeni konut yapımı yeterli düzeyde olamamıştır. Savaşta yıkılan konutların yerine yenilerinin yapılması ve başkent olarak ilan edilen Ankara’nın inşası, öncelikli alanlar arasında yer almaktadır. Diğer taraftan mübadele sonrasında büyük konut ihtiyacı ortaya çıkmış ve Ankara’da “yeni devlet bürokrasisinin ve hizmet sektörünün çektiği nüfus, başka kentlerle kıyaslanamayacak bir konut gereksinimi doğurmuştur” Bu dönemde imar ve yerleştirme faaliyetlerinin yürütülebilmesi amacıyla Mübadele ve İskân Vekâleti kurulmuştur Büyük ölçekte ucuz konut yapımı karşısında spekülatörlerin arsa fiyatlarını yükseltmesi, inşaat malzemeleri fiyatlarının artışı gibi bazı engeller ortaya çıkmıştır. Bu sorunlar karşısında konut yapımına yönelik bir çözüm olarak kooperatifler kurulmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Childe’ye göre kentleşme; emeğin uzmanlaşması, toplumsal görevlerin karşılıklı bağımlılığının artması ve farklı işlevlerin ayrışması aracılığıyla gelişen bir sürecin sonunda gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yönetimci görüşün yerel yönetimlere ilişkin en önemli yansıması Pahl’ın kent yöneticiliği yaklaşımında bulunabilir. Pahl’a göre, kent bir kaynak dağıtım sistemidir ve bu dağıtımda kent yöneticileri merkezi bir role sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D dir. Kentlerin Yeniden İnşası programının içeriğinin açıklamasında çevresel yaklaşım için peyzaj ve yeşilleştirme hedeflenmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1994 Ekonomik Krizi, 1990-2000 döneminde tarımsal destekleme politikaları açısından daha istikrarsız olarak ifade edilebilecek politikaları beraberinde getirmiştir. İstikrarsızlık dönemi aşağıdaki alt dönemler itibariyle şu şekildedir: 1. 1991-1993 tarımsal desteklemede genişleme dönemi 2. 1994-1995 daralma dönemi 3. 1997-1998 yeniden genişleme dönemi 4. 1999-2000 yeniden daralma dönemi

Yanıt Açıklaması: Gizli işsizlik herhangi bir iktisadi faaliyet kolunda bir miktar işgücünün o faaliyet kolundan çekilmesi durumunda toplam çıktı düzeyinde herhangi bir değişiklik olmaması durumudur. Dolayısıyla söz konusu iktisadi faaliyet kolunda çalışır gibi görünen bir kitle aslında çıktı düzeyi üzerinde herhangi bir katkı sağlamıyor demektir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye'de kent çalışmalarını etkileyen kuramlardan Chicago okulunun temel sorunsalı kırdan kente göç edenlerin kentle bütünleşme ve yabancılaşma gibi sorunlarına çözüm önermektir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Savaşın sona ermesiyle çok partili bir düzene geçiş gündeme gelirken, hükümetin ileri gelenleri özellikle küçük köylülüğü yeniden kazanma gayreti içerisine girmişlerdir. Bu kapsamda Haziran 1945’te Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu Mecliste kabul edilmiştir. Kanunun 17. Maddesi 50 dönümden fazla olan toprakların topraksız veya az topraklı köylülere dağıtılabileceğini öngördüğünden bir toprak reformu niteliği taşımaktaydı.