Kent Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Kentsel dönüşüme dair yasal süreç 2004 yılında “Kuzey Ankara Girişi Kentsel Dönüşüm Projesi Kanunu” ile başlamıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1973’ler sonrasında yeni belediyecilik akımlarının gelişmesi sırasında, belediyelerin merkezi hükümete karşı görev alanını genişlettiği tek sosyal işlev toplu konut girişimleri olmuştur, denilebilir. Gerçekte bu alan 1958 yılından sonra İmar ve İskân Bakanlığının kurulmasıyla, Merkezi Yönetime verilmiştir. Ama merkezi yönetimin bu konuda başarılı olduğunu söylemek olanağı yoktur. Öncülüğünü 1973-1981 döneminde tamamen Belediyelere kaptırmış durumundaydı. 1981 yılında çıkartılan Toplu Konut Yasasıyla merkezi yönetim bu konudaki görev alanına yeniden sahip çıkmaya çalışıyor. Bu durum gerçekte çok öğretici, yerel yönetim ile merkez yönetim arasındaki görev bölüşümünün dinamiğini gösteriyor. Yaratıcı yerel yönetimlerin çalışmalarının, merkezi yönetimi nasıl aşamalar yapmaya zorladığının ilginç bir kanıtı oluyor.

Yanıt Açıklaması: Marx eşitsizlik ve sömürüyü üretim merkezli kapitalizm çözümlemesinde, Engels ise sömürü, sefalet ve yoksulluğu işçi sınıfının yeniden üretim sürecini (yaşamını) dikkate alarak ayrıntılı bir şekilde tartışır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Çift hane sistemi, Osmanlı mali ve iktisadi sistemi uyarınca bir köylü ailesinin bir çift öküzle işleyerek geçimini sağlayabileceği büyüklükteki toprak üzerindeki tasarruf hakkını gösterir bir sistemdir. Söz konusu tasarruf hakkı karşılığında köylü aileleri devlete vermekle yükümlü oldukları vergileri ödedikleri müddetçe toprağı babadan oğula geçmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bu gelişmeler 1960-1980 yıllarını kapsayan planlı kalkınma döneminde gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1980 sonrasında yaşanan dönüşüm ve bunu hazırlayan yeniden yapılandırma programının temel hedefi, emeğin yeniden üretimini merkeze alan bir kent yöneticiliği modelinden sermayenin yeniden üretimine öncelik veren, kent işletmeciliği ve girişimciliği (urban entrepreneurialism) temelli bir kent yönetimi modeline geçişin sağlanmasıydı.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap C dir. Kentsel Yenileme (Renewal) 1970’lerde uygulanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı şehir hayatının önemli bir kurumsal parçası da o şehirdeki entelektüel niteliğin ve faaliyetlerin artmasına yönelik kurumların kurulmasıdır. İznik şehrinin fethinden hemen sonra kurulan ilk Osmanlı medresesi (Orhaniye Medresesi, 1331) ve sonra Bursa, Edirne ve diğer fethedilen şehirlerde külliyeler içerisine dâhil edilen ilim mekânları bunun tarihsel örnekleridir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Yerel seçimler, yoksulluk çözümlemesinde kullanılabilecek verileri toplamak için yapılan veri toplama tekniklerinden biri değildir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Belediyelerin örgütsel yapısında ortaya çıkan bir başka çeşitlenme ise belediyelere bağlı, ancak piyasa mekanizması içinde çalışan şirketlerin kurulmasıdır. Bu şirketler, bir yandan belediyelerin merkezi yönetimin kontrolünden uzaklaşmalarını fırsat verirken, diğer yandan bu piyasa mantığının yerel yönetimlere yerleşmesine olanak sağlamıştır. Sınırlı kamusal denetim anlamına gelen şirketleşme, “özelleştirme” olarak adlandırılan sürecin belediyeler eliyle yürütülmesi anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: 1963-1980 dönemi Türkiye tarımında küçük meta üreticiliğinin egemenliğini pekiştirdiği dönem olmuştur. 1963 yılında planlı ekonomiye yeniden geçişle birlikte tarımda “devlet desteğinde modernizasyon” diye ifade edilebilecek birim alana verimi artırmaya dönük tarımsal politikalar uygulanmaya başlanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Ankara'nın başkent olarak ilan edilmesi erken Cumhuriyet dönemine rastlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Göreli yoksulluk geçinebilmek için içinde bulunulan toplumun ortalama yaşam standardının altında bir gelir ve tüketime sahip olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Kümelenmenin önemli nedenlerinden arasında kentte karşılaşılan sorunların çözümünde yardımlaşma ve dayanışma arayışı ve gecekondu dışındaki dünya ile olan ilişkilerde ortak çıkarların korunması yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı’da devletin dışında özerk bir sivil toplumun varlığından söz edebilmek mümkün değildir. Artık değere el koyan aşırı merkezileşmiş devlet yapısı, bir yandan sivil toplumun gelişimini engellerken, diğer yandan yerel güçlerin gelişmesine ve kendisini temsil etmesine ket vurmuştur. Heper (1989:3), bu tür bir anlayışı şöyle özetlemektedir: “Osmanlı-Türk siyasal yapısında, çevre merkezce tamamen boyunduruk altına alınmıştı. Osmanlı klasik çağında (1300-1600) merkez siyasal yapının normlarını, yani adaleti, herkesin yerini yurdunu belirlemeyi ve kullarını korumayı kendisi belirliyordu. Batı’daki feodalizmin tersine, Osmanlı patrimonyalizminde, yerel güçler yaygın siyasaltopraksal özerkliğe sahip olmadılar. Osmanlı sisteminde özgür şehirler de yoktu.”

Yanıt Açıklaması: Eğitim olanaklarına ulaşamamanın kent yoksulluğu üzerine etkileri ise; • Düzenli ve sürekli bir iş sahibi olamamak; • Çocuk işçiliği, • Sokakta yaşayan çocuklar, • Okul çağındaki gençler için yapıcı aktivi te eksikliği ve bunun gençler arasında suça yatkınlığı arttırması; • Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yeniden üretilmesi, • Okula devam ve okulda kalma süresinin düşük olmasının getirdiği kalitesiz eğitimin geleceğin niteliksiz işgücünü yaratması olarak açıklanabilmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kentsel dönüşüm: Bir kentsel alanda yitirilen ekonomik etkinliğin yeniden kazanılması sosyal sorunların iyileştirilmesi anlamına gelir.

Yanıt Açıklaması: Yerel yönetimler 1980’li yılların ortasından itibaren metro gibi büyük altyapı projelerine girişirken, bu yatırımlar sadece merkezi yönetimden yapılan kaynak transferi ile gerçekleşmedi. Belediyelerin doğrudan uluslararası para piyasalarından çeşitli yöntemlerle borçlanmaları sıkça rastlanır bir durum haline geldi. Bu tür bir borçlanma stratejisi de 1970’li yılların belediyecilik anlayışından önemli ölçüde ayrışmaktadır. Önceki dönemde, belediyeler daha çok kendi kaynaklarını kullanmaya yönelmişlerdi. Oysa 1980 sonrasında sosyal demokrat belediyeler de dâhil olmak üzere, bütün büyük kent belediyeleri sadece dış kredi kullanmakla kalmamış, aynı zamanda yap-işletdevret türü uygulamalarla uluslararası sermaye tarafından kentsel hizmetlerin sağlanması ve işletim haklarına bu sermayenin ortak edilmesi uygulamalarına yönelmişlerdir. Bu durum sadece metro türü projelerle sınırlı değildir. Antalya örneğinde olduğu gibi, kent suyunun sağlanmasında uluslararası şirketlere imtiyazlar verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Demokrat Parti’nin toprak genişlemesine dönük hamlesini takiben uygulamaya koymuş olduğu iki politika hamlesi küçük meta üretiminin Türkiye tarımında uzun yıllar sürecek olan egemen üretim biçimi olması bakımından büyük önem taşımıştır . Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çift hane sistemi, Osmanlı mali ve iktisadi sistemi uyarınca bir köylü ailesinin bir çift öküzle işleyerek geçimini sağlayabileceği büyüklükteki toprak üzerindeki tasarruf hakkını gösterir bir sistemdir. Söz konusu tasarruf hakkı karşılığında köylü aileleri devlete vermekle yükümlü oldukları vergileri ödedikleri müddetçe toprağı babadan oğula geçer biçimde işlemeye devam etmekte idiler.