Endüstri Sosyolojisi

Yanıt Açıklaması: Risk toplumu üzerinde etkin rol oynayan bazı faktörler söz konusudur. Bu faktörler, bir yandan risk toplumunun biçimlenmesinde rol oynarken öte yandan toplumsal yapıyı etkilemektedir. Bunlardan başlıcaları; küreselleşme, devletin rolündeki değişim, postmodern durum, bilgi teknolojileri ve ekolojik sorunlardır.

Yanıt Açıklaması: Tanım Küreselleşme ile uyumludur.

Yanıt Açıklaması: ”Sanayi politikaları üniversite işbirliği ile alakası olmayan tamamen ekonomi üzerine kuruludur.” Cümlesi sanayileşme politikalarına ilişkin tanımlardan biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Toplumun tanımlamasını yaparken Talcott Parsons ise toplumu, kendisini oluşturan ögeler ile bu ögeler arasındaki ilişkileri içeren bir bütün olarak değerlendirmektedir. Alvin Toffler, birinci dalga, ikinci dalga ve üçüncü dalga olarak toplumları ayırmıştır. Endüstri sonrası toplum kavramı ilk kez Daniel Bell tarafından, enformasyon toplumu kavramı ilk kez Yoneji Masuda tarafından, risk toplumu kavramı ilk kez Ulrich Beck tarafından kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Zygmunt Bauman ise ulus-devleti üç temel direk üzerinde inşa olmuş, tarihte eşi benzeri olmayan bir kurum olarak görmektedir. Bu temel direkler; ekonomi yönetimi, politik yetke ve kültürel egemenlik biçimindedir. Bauman; küreselleşme sürecinde ulus-devlet kurumundan geriye kalanın, ekonomi yönetimi ve kültürel egemenlik tarafından desteklenmeyen sadece politik yetke olduğunu ileri sürmektedir. Bauman’a göre ulus-devletin zayıflamasında küreselleşme sürecinin iki zıt yöndeki eğilimi etkendir. Bu eğilimlerden biri, ekonomik bütünleşme; diğeri de kültürel kabileleşmedir. Küresel ekonomik bütünleşme, ulus-devletin ekonomi yönetimini; kültürel kabileleşme de ulus-devletin kültürel egemenliğini bozmuştur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Meslek yalnızca toplum açısından ele alınması ve değerlendirilmesi gereken olgu değildir.

Yanıt Açıklaması: Bilgi toplumu kavramını çağrıştıran “endüstri sonrası toplum” kavramı ise ilk olarak sosyolog Daniel Bell tarafından ileri sürülmüştür. Bell, endüstri sonrası toplum kavramını beş boyut açısından açıklamaktadır. Bunlardan ilki, ekonomidir ve mal üretiminden hizmet sektörüne doğru bir değişimin yaşanmasını ifade etmektedir. İkinci boyut, çalışma alanıyla ilgilidir ve Bell; çalışma yaşamında giderek bilim, mühendislik, sağlık ve tıp, eğitim ve benzeri mesleklerde yer alanların yaygınlaşacağına vurgu yapmaktadır. Üçüncü boyut ise toplum için gerekli yeniliklerin sağlanmasında ve politik kararların alınmasında kuramsal bilginin merkezî rol almasıdır. Dördüncü boyut teknolojik gelişmeyi, beşinci ve son boyut da entelektüel teknolojinin yaratılmasını içermektedir. Bu doğrultuda Bell, endüstri sonrası toplumu; dinamizmini bilgiden alan, temel sektörün hizmet sektörü olduğu, uzman bireylerden oluşan bir toplum modeli biçiminde tanımlamaktadır (Bell, 1973: 13-18).

Yanıt Açıklaması: Elektrik endüstrisi çağı kimya çağından sonra 19. Yüzyılın son çeyreğinde kuvvetli akım tekniğinin gelişmesi ile birlikte başlar ve devamında benzin motoru çağı ile devam eder.

Yanıt Açıklaması: Herbert Spencer, toplumu bir organizma hâlinde birbirleriyle ilişkili parçaların oluşturduğu bir sistem olarak kabul etmektedir. Talcott Parsons ise toplumu, kendisini oluşturan ögeler ile bu ögeler arasındaki ilişkileri içeren bir bütün olarak değerlendirmektedir. Öte yandan Karl Marx, toplumun temelde ekonomik ilişkilerin gelişmesine dayanan belirli yasalarca yönetilen doğaltarihsel bir süreç olduğu görüşündedir.Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1925 yılında çıkarılan bir kanunla, sermayesi İş Bankası ile Sanayi ve Maadin Bankasından temin edilerek ham maddesi yerli piyasadan temin edilebilen ve piyasası hazır bulunan şeker fabrikalarının kurulması teşvik edilmiştir. Cumhuriyet döneminde geniş teşviklerle geliştirilmesine çalışılan ilk sanayi alt sektörü, şeker üretimidir. Bu sektörün tercih edilmesinin temel nedenleri ise talebinin yüksek olması ve ham maddesinin yurt içinde üretilebilmesidir. Bunu yanında Cumhuriyet’in ilk yıllarında sermaye, altyapı, nitelikli eleman ve tecrübe yetersizliği nedeniyle özel sektör bir sanayileşme hamlesi gerçekleştirememiş; sanayi sektöründeki gelişme, tarımın gerisinde kalmıştır. 1927 yılında yapılan sayıma göre istihdamın %80,9’u tarım, %8,9’u sanayi ve %10,2’si hizmetler sektöründe çalışmaktadır. Gayri safi yurt içi hasıla içerisinde tarımın payı %49, sanayinin payı %14 ve hizmetler sektörünün payı ise %36’dır. Bununla birlikte Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda ve daha sonra yönetiminde söz sahibi olan kadrolar, iktisadi gelişme ile sanayileşmeyi özdeş kabul etmiş ve kapitalist bir sanayileşme tarzıyla gelişmeyi amaçlamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Mesleklerin ve profesyonel mesleklerin doğasını açıklamaya yönelik birçok teorik yaklaşım ileri sürülmüş olmakla birlikte bu yaklaşımlar arasında en etkili olanların fonksiyonalist, çatışmacı ve kurumsal yaklaşımlar olduğu belirtilebilir.

Yanıt Açıklaması: Papazlık, Avrupa’da Orta Çağın ilk ve en önde gelen mesleğiydi. Kilise, ülkenin refahında ve bütün entelektüel faaliyetlerde dolayısıyla üniversite üzerinde de önemli bir güce sahipti. Hukuk mesleği, 12.yüzyılın ikinci yarısında sürekli mahkemenin kurulması ile ortaya çıktı. Daha önceleri kilisenin egemenliğindeki üniversiteler nedeniyle kiliseye bağlı olan tıp mesleği ise bu sürece ait mesleklerin en sonuncusu olarak 15.yüzyılda örgütlenmeye başladı. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Meslek, insanın bağımsızlığını kaybetmesine neden olmaz.

Yanıt Açıklaması: Bireyler; yaşam koşulları, çalışma ortamları, görüştükleri bireyler, seçtikleri eşler, beslenme, eğitim ve bilgilenme konularında yaptıkları seçimlerde kendilerini giderek daralmakta olan risk çemberleri ile sarılmış bulmaktadırlar. ‘Yeşil devrim’, ‘sürdürülebilir çevre’ denetimine ilişkin düzenlemeler, gıda endüstrisine ilişkin yeni denetim yöntemleri, doğal sistemleri koruma amaçlı uluslararası sözleşmeler ve benzeri örnekler risklerin azaltılmasına yönelik bugünden kendini göstermeye başlayan önlemlerdir.

Yanıt Açıklaması: İçsellikler nedenler arasında yer almamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Gelişen milliyetçilik akımlarının da etkisiyle sanayileşme alanında dışa bağımlılığın ortadan kaldırılması ve yerli sanayinin geliştirilmesine yönelik olarak çeşitli girişimlerde bulunulmuştur. Bunlardan birincisi 1863 yılında kurulan Islahı Sanayi Komisyonu, ikincisi ise 1913 yılında çıkarılan Teşviki Sanayi Kanunu’dur.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı sanayisi içerisinde tüketim malları üretiminin önemli bir yeri vardır. Ara malı ve yatırım malı üretimi yok denecek kadar az olduğu için sanayi malları üretimi içerisinde tüketim mallarının oranı çok yüksektir.

Yanıt Açıklaması: Risk toplumu üzerinde etkin rol oynayan bazı faktörler söz konusudur. Bu faktörler, bir yandan risk toplumunun biçimlenmesinde rol oynarken öte yandan toplumsal yapıyı etkilemektedir. Bunlardan başlıcaları; küreselleşme, devletin rolündeki değişim, postmodern durum, bilgi teknolojileri ve ekolojik sorunlardır.Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Türk plancılığı Doktriner amaçlı değildir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin 2010 yılı itibari ile sanayileşme göstergelerine bakıldığında: -GSMH’de sanayi sektörünün payı 1987 fiyatlarıyla karşılaştırıldığından dönem başında %20,5 iken dönem sonunda %29,3’e ulaşmıştır. -Sanayi sektörünün istihdam içerisindeki payı 1980 yılında %12 iken 2009 yılında %25 düzeyine çıkmıştır. -İhracat içerisindeki sanayi sektörünün payı artmıştır. -Teknoloji anlamında sanayi ihracatı düşük kalmıştır. -Sanayi sektörünün tüketim, ara ve yatırım malları arasındaki dağılımı tüketim malları aleyhinde gerçekleşmiştir.