Sosyolojide Yakın Dönem Gelişmeler

Yanıt Açıklaması: İş yaşantısındaki süreksizlik, bireysel olarak risk almayı zorunlu hale getirdiği için, sürekli bir iş değiştirme, farklı pozisyonlar yaratma ve bu pozisyonları değerlendirme anlamına gelmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kolonyalizm tarihinde içsel kolonyalizm, vekâlet kolonyalizmi, yerleşimci kolonyalizm ve sömürgeci kolonyalizm gibi kolonyalizmin farklı birçok formu gözlemlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bourdieu’ye göre modern endüstri toplumlarında en temel karşıtlık da kültürel sermaye ile ekonomik sermaye arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Castells'e göre küresel çapta işgücünü birbirine bağımlı kılan üç ana mekanizma bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Büyük düşünürler arasında yer alan Marx ve Durkheim, bilimsel ve rasyonel düşünceye daha az vurgu yapmalarının yanı sıra toplumun ilerleme ve gelişme sürecinde olduğuna yönelik güçlü bir inanç beslemişlerdir. Marx, sınıflara dayalı olan kapitalist gelişmenin baskıcı ve aynı zamanda çelişkili mantığının nasıl insanlığın evrensel kurtuluşuna yol açacağını göstererek, “ütopik düşünceyi, materyalist bir bilime dönüştürmeyi” hedeflemiştir. Bununla birlikte Comte ve Weber, bu değişimi bilimsel rasyonaliteyi içeren bir değişim olarak görmüşlerdir. Comte, modern toplumun bilimin egemenliğinde olacağına; din, batıl inanç ve felsefenin etkisinin pozitivist bilimle yer değiştireceğine inanmıştır. Weber, modern öncesi toplumsal yaşamın temelini oluşturan

Yanıt Açıklaması: Harvey (1997: 250) bu şemada, mekânsal pratiğin geleneksel anlayışlardan devralınan 4 yönünü sunmaktadır: 1. Ulaşılabilirlik ve mesafelendirme: Mesafe insanlar arası etkileşimlere bir taraftan engel oluştururken diğer taraftan onun karşısında bir savunma oluşturmaktadır. İşbölümü, ticaret gibi her tür üretim ve yeniden üretim sistemine maliyet yüklemektedir. Toplumsal etkileşimi olanaklı kılacak bir şekilde mekânsallığın ne ölçüde aşılabildiğini göstermektedir. 2. Mekânın edinim ve kullanımı: Mekânın işgal edilmesinin biçimlerini incelemektedir. Bu işgaller evler, fabrikalar, sokaklar gibi nesneler, arazi kullanımı gibi faaliyetler, bireyler, sınıflar ya da başka toplumsal gruplar tarafından gerçekleşebilir. 3. Mekânın hâkimiyet ve kontrol altına alınması: Bireylerin ya da güçlü grupların, mekânın örgütlenmesini ve üretimini yasal ya da yasal olmayan araçlarla hâkimiyet altına almalarını göstermektedir. Hâkimiyet sağlamanın amacı, mekânın kendileri ya da başkaları tarafından mülk edinilme biçimlerinin kontrol altına alınmasıdır. 4. Mekânın üretimi: İletişim, ulaşım, arazi kullanımı gibi alanlarda yeni sistemlerin üretilme biçimleri ve bilişim teknolojisi, tasarım gibi yeni gösterim tarzlarının ortaya çıkma şekillerini araştırmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Marx, klasik olarak kabul edilen eserlerinde, burjuva sınıfının ve onun öncülüğünü yaptığı kapitalist üretim modeline dayalı ekonomik işleyişin kaçınılmaz ve doyumsuz olarak yeni pazarlar arama ve kâr oranları arttırmak amacıyla sahip olduğu pazarı genişletme eğiliminden bahseder. Özellikle, kâr oranlarının düşme eğilimi ve fazla üretimin yarattığı krizden çıkabilmenin en güvenilir yolunun yeni pazarlar bulmak/yaratmak olduğunu belirten Marx’a göre, fazla üretimden doğan krizi aşmanın en etkili yollarından birisi tüketim pazarının genişlemesidir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Post-kolonyal teorinin öne çıkan önemli temsilcileri arasında Fransız sömürgesi Martinik doğumlu siyahi Marksist düşünür Frantz Fanon (1925 - 1961), Filistin asıllı Amerikalı eleştirel sosyal bilimci ve siyasal aktivist Edward Said (1935 - 2003) ve Hindistan asıllı edebiyat kuramcısı ve feminist eleştirmen Gayatri Chakravorty Spivak (1942 - ..) ile yine Hindistan asıllı edebiyat ve kültür kuramcısı Homi K. Bhabha (1949-...) yer almaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Sennett, kamusal alanı bireylerin kahvehane, park, mağaza gibi kamusal mekânlarda toplumsal ilişkiler kurma fırsatlarını değerlendirdikleri daha bir sivil alan olarak tanımlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Modern sömürgeciliğin gelişiminde özellikle Batı kapitalizminin (merkantilizmin) 15. yüzyılda keşifler sayesinde yeni ticaret yollarıyla küresel bir güç hâline gelmeye başlaması önemli bir rol oynamıştır. Bu süreçte denizaşırı ticaret aracılığıyla başta Afrika olmak üzere üçüncü dünya ülkelerindeki yer altı ve yer üstü zenginlikleri (özellikle altın ve gümüş) Batı’ya transfer edilmeye başlamış, bu kaynak transferine insan (köle) ticareti de dâhil edilmiştir. Kolonyal süreçte sömürgeleştirilmiş ülkenin önde gelen kesimleri de sömürge ilişkisinin aracıları olarak Batı ile ittifak hâlinde olmuşlardır. Bu dönemde başta İngiltere olmak üzere, Fransa, Almanya, Hollanda, Belçika ve daha sonraları ABD, başta Afrika ve Asya ülkeleri olmak üzere açık ve net bir sömürgeci/yayılmacı politika izlemiştir. Söz konusu bu yayılmacılık Orta Çağ ve Yeni Çağ’daki Bizans ve Osmanlı tarzı yayılmacılıktan da çok farklı olarak kapitalist bir formda ortaya çıkmıştır. Bu süreçte, özellikle 18. yüzyıl sanayi devriminde sömürgecilik yoluyla burjuvazinin elde ettiği sermaye birikimi ve bu birikimin sağladığı ekonomik gücün etkisinin büyük olduğunu vurgulamak gerekir. Bu sebepten, konuyla ilgili akademik literatürde, modernleşme tarihi aynı zamanda bir emperyalizm ve sömürgecilik tarihi olarak da okunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E dir. Feminist eleştirmen Gayatri Chakravorty Spivak post-Marksist kuramcılardan birisi değildir.

Yanıt Açıklaması: Yeni alternatifler doğması yoluyla yeni bir alanın oluşumu ise 3 aşamada gerçekleşir. Sanatın Kuralları (2006b) eserinde Bourdieu’nün yazınsal alan üzerinden örneğini verdiği bu 3 evre sırasıyla (i) özerkliğin kazanılması (yani içinde bulunulan alanın yapısına direniş gösterilmesi), (ii) ikici yapının ortaya çıkması (yani iki cepheli bir çatışmanın doğması) ve son olarak (iii) simgesel sermayenin oluşması (yani kendine has bir sermayeyle yeni bir alanın ortaya çıkması) evreleridir.

Yanıt Açıklaması: Depresyon aslında hastanın saldırganlığını kendine yöneltirken açıkça öfkeli ve saldırgan bir davranışa kapılmama mücadelesinin bir parçasını oluşturan daha dışa dönük bir ruhsal durumdur.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D dir. Postmodernizmin, geç kapitalizm çağının kültürel mantığını ifade ettiğini ileri sürdüren düşünür F.Jameson'dur.

Yanıt Açıklaması: Kolonyalizmin meşruiyetini sorgulayan Fransız, Alman, İngiliz ve İskoç düşünürlerin temel hareket noktalarından birisi, kolonyalizmi bir “medenileştirme projesi” olarak sunan yaygın inanışa karşı çıkmak olduğu ifade edilmelidir. Aydınlanma Çağı’nın ve modernist düşüncelerin ortaya çıkıp geliştiği 18. yüzyıl ve 19. yüzyıl Avrupa’sında hâkim bakış açılarından biri her insanın “akıl yürütme” ile “kendi kendini yönetme” becerisine sahip olabileceği ve bunların doğa yasasına dayanan evrensel birer insan özelliği olduğu varsayımıydı. Böylesi bir bakış açısının, kolonyalizmin köleleştirme gibi uygulamalarına karşı eleştirel bir pozisyon alması ve dolayısıyla kolonilerde yaşayan yerli ulusların “medeniyetten ve akıldan yoksun” olduklarını iddia ederek kolonyalist politikaları meşrulaştıran idari yapılara karşı olması ve karşı durması nihayetinde kaçınılmazdı. Kurulan sömürü ilişkisinin merkez ülkede kendini düzenleyen piyasa mekanizmasına zarar vermesi ise ekonomik eleştirilerdendir.

Yanıt Açıklaması: Loomba’nın (2000: 19) ifade ettiği gibi “Kolonyalizm, başka insanların toprakları ve mallarının fethedilmesi ve denetlenmesi olarak tanımlanabilir.”

Yanıt Açıklaması: Edward Said Michael Foucault’un “söylem” kavramını oryantalizme uyarlayarak postkolonyalist çalışmaların öncüsü olmuştur. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Meşrulaştırıcı kimlik: Toplumun egemen kurumları tarafından toplumsal aktörler karşısında egemenliklerini genişletmek ve akılcılaştırmak için inşa edilirler. Milliyetçilikler bu kimlik modeline örnek gösterilebilir.