Sosyolojide Yakın Dönem Gelişmeler

Yanıt Açıklaması: Daha çok Marksizmin ve devamında da Feminist düşünce akımlarının şekillendirdiği post-kolonyal teorinin öne çıkan önemli temsilcileri arasında Fransız sömürgesi Martinik doğumlu siyahi Marksist düşünür Frantz Fanon (1925 - 1961), Filistin asıllı Amerikalı eleştirel sosyal bilimci ve siyasal aktivist Edward Said (1935 - 2003) ve Hindistan asıllı edebiyat kuramcısı ve feminist eleştirmen Gayatri Chakravorty Spivak (1942 - ..) ile yine Hindistan asıllı edebiyat ve kültür kuramcısı Homi K. Bhabha (1949-...) yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sennett, topluma dayatılan yeni kurallar ve kontrol biçimlerinin insanlara sanıldığı gibi seçme şansı ve özgürlük alanı yaratmadığını belirtir. Bugün emek piyasasının içinde olan ve bu piyasaya atılmak üzere olan yığınla insan kendi aralarında bir “fark yaratma” telaşı içindedir. Kimsenin bilmediği bir yabancı dili öğrenmek, sertifikalar elde etmek ve sonrasında hizmet içi eğitimler almak yeni kontrol biçimleri olarak değerlendirilebilir. Tüm bu “kişisel gelişim” çabalarının sürekli hale gelmiş olması, çalışanlar üzerindeki denetimin artmasına ve yeni üretim-yönetim sistemine ayak uyduramayanların dışarıda kalmasına neden olmaktadır. Asıl ironik olan ise tüm bu kişisel gelişim etkinliklerine katılımın iş güvencesi anlamına gelmediğini de çalışanlar bilmektedir. Geleneksel anlamıyla kariyer de, kariyer planlaması da bitmiştir. Artık becerilerin sürekli ama sürekli olarak yenilenmesi gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kent sosyolojisi çalışmaları da bulunan Sennett, kentsel yaşamı toplumsal bütünlük çerçevesinde çözümleyen sosyologlardan biridir. Ona göre kentin en önemli özelliği, kişisel farklılıkları gizlemeden ve kişisel değerleri başkasına dayatmadan başkalarıyla ilişki kurma fırsatı veren bir kamusal alan olmasıdır. Sennett, kent tasarımının toplumsal yaşam üzerindeki etkilerini incelediği Gözün Vicdanı adlı eserinde, modern kültürün “iç” ve “dış” arasında bir ayrımdan kaygı olduğunu belirtir. “Açılma korkusu”ndan kaynaklanan bu ayrım, öznel yaşantı ile sosyal yaşantı arasında, benlik ile kent arasındadır. Kentte insan ilişkileri alışveriş ve turizm etkinliklerine indirgenerek, kent anlamsızlaştırılmış ve kimliksizleştirilmistir. İnsanlar bu duruma gönüllü olarak katlanır görünmektedir. Açılma, incinme olasılığını içerir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B dir. Sınıflara dayalı olan kapitalist gelişmenin baskıcı ve aynı zamanda çelişkili mantığının nasıl insanlığın evrensel kurtuluşuna yol açacağını göstererek, “ütopik düşünceyi, materyalist bir bilime dönüştürmeyi” hedefleyen düşünür K.Marx'tır.

Yanıt Açıklaması: Esnek üretim modelinde, şirketler sürekli olarak kendilerini değiştirmek ve yenilemek zorunda kalmışlardır. Bunun yarattığı rekabet ortamı çalışanlar üzerinde stress ve kaygılara neden olduğu gibi gelir dağılımında da eşitsizliğie neden olmuştur. Orta sınıfın giderek erimesine neden olan bu durum, kazanan her şeyi alır mantığının sistem içinde oluşmasına neden olmakltadır.

Yanıt Açıklaması: Özel alanın ekonomik alanla birlikte en önemli unsurlarından birisi olarak, Habermas, burjuva aileyi gösterir.

Yanıt Açıklaması: Loomba’nın (2000: 19) ifade ettiği gibi “Kolonyalizm, başka insanların toprakları ve mallarının fethedilmesi ve denetlenmesi olarak tanımlanabilir.” zira “Yeni topraklarda bir ‘topluluk oluşturma’ süreci zorunlu olarak, orada daha önce zaten bulunan toplulukları bozma ya da yeniden oluşturma süreci anlamına gelir ve ticaret, pazarlık, savaş, soykırım, köleleştirme ve isyanlar dâhil olmak üzere kapsamlı bir pratikler silsilesi içerir”. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Habermas'ın teorik olarak herkesi kapsadığını belirttiği ifadede “herkes” aslında burjuva ya da mülk sahibi erkeklerdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İkinci bilgi formunu tarihsel hermeneutik/yorumbilgisel (iletişimsel) bilgi veya daha kısaca hümanistik bilgi oluşturmaktadır ve bu bilgi türünün temel ilgisi dünyayı anlamaktır.

Yanıt Açıklaması: Sennett, Kamusal İnsanın Çöküşü'nde bugün, tanımadığımız ama aynı şehirde yaşadığımız insanlarla kurulacak çok boyutlu ilişki ve hazlardan yoksun kaldığımızı söylüyor ve şu soruları soruyor: Yabancı, nasıl tehdit edici bir unsura dönüştü? Sessiz kalarak seyretme, kamusal hayatın tek yolu haline nasıl geldi? Yalnız kalma, bir hak olarak nasıl oluştu? Özel hayat ilgi odağı haline nasıl geldi? Politikacıları neden yaptıklarına ve programlarına bakarak değil de kişisel özelliklerine göre değerlendiriyoruz? Evlerimize özen gösterdiğimiz halde sokaklarımız neden pis? Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Weber’in otorite tanımlamasında gönüllü bir itaat söz konusudur. Kontrollü  bir serbestlik ve özgürlük alanı içinde verimlilik almak hedeflenir.

Yanıt Açıklaması: Üçüncü bilgi formu ise eleştirel bilgi olup bu aynı zamanda Frankfurt Okulu ile Habermas’ın benimsediği bir bilgi sistemidir. Diğer iki bilgi sisteminden farklı olarak eleştirel bilgi, temel olarak ezilenlerin özgürlüğü/kurtuluşu ile ilgilidir ve tahakküm (domination) olarak tanımlanabilecek bir eylem ya da deneyim alanı ile ilişkilidir.  Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bilgi işlem teknolojilerin üç temel ayırt edici özelliği vardır. - Hacim, karmaşıklık ve hız açısından kendisini genişleten işlem kapasiteleri, - yeniden birleştirme yetenekleri, ve - dağıtım esneklikleridir.

Yanıt Açıklaması: Harvey, modernizmin, metaanlatılarıyla, farklılıklara, ayrım ve ayrıntılara dikkat göstermemesine karşın, postmodernizmin, ötekilik, öznellik, cinsiyet ve cinsellik, ırk ve sınıf, zamansal ve mekânsal coğrafi yerleşime dayalı birçok farklılığı temsil ettiğini belirtmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sennett, “bürokrasinin demir kafesini parçalamanın beraberinde getirdiği yapısal değişimlerin üç temel eksiklik yarattığını” belirtir. Yazara göre yeni kapitalizmin geleneksel bürokratik yapıyı yıkması, çalışanların kurumsal sadakatini azaltmakta, işçiler arasındaki dayanışmayı azaltmakta ve çalışılanların kurumun işleyişi hakkında yeterli bilgi sahibi olmasını zorlaştırmaktadır: 1. Düşük kurumsal sadakat: Eğer kurum çalışanına kısa dönemli sözleşmeler öneriyorsa, her yıl sözleşmelerin yenilenip yenilenmeyeceği belirsizliğini koruyorsa ya da bir gün sözleşmenin feshedildiği bildiriliyorsa kuruma sadakat haliyle ya düşük olacak ya da hiç olmayacaktır. Ani değişimlerin yaşandığı piyasada artık işveren ve çalışan arasında karşılıklı sadakate yer yoktur. 2. İşçiler arasında enformel güvenin azalması: İşçiler arasında ilişkiler örgütsel olarak o denli zayıf kurulur ki herhangi bir kriz anında beklenen dayanışma ve işbirliği gibi temel güven sağlayıcı unsurlar oluş(a)maz. Dolayısıyla asgari insan ilişkilerinin bile yerleşemediği kurumsal yapılar ortaya çıkar. 3. Kurumsal bilginin zayıflaması: Eski bürokratik piramitte çalışanların her birinin ne yapacağı net bir şekilde tanımlandığı için sistemin işleyişine dair bilgi birikimi sabitti. Ancak yeni durumda çalışanların ne yapacakları piyasanın beklentisine göre yapılandırıldığı için bilgi birikimi de değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle kurumsal bilginin zayıflaması söz konusudur. Weber’in otorite tanımlamasında gönüllü yani rızaya dayalı bir itaat söz konusudur. Otorite tiplerinden karizmatik otorite tipinde ise itaat edenler, kendilerinde eksik olan her ne ise, karizmatik lider tarafından tamamlanacağını düşünürler. Merkezî kontrolün yoğun olduğu geleneksel çalışma prensiplerine bağlı işletmelerde çalışanlar üst düzey yöneticilerin yönlendirmelerini bekler. Oysa yeni çalışma kültüründe CEO bir karizmatik lider pozisyonu alabilir ancak kurumsal olarak çalışanların üzerinde bir otorite duygusunu hissettirmez. Kontrollü “özgürlük” ve “serbestlik” alanı içinde verimlilik arzulanır. yöneticiler kendilerini sürekli yeniden tasarlamak, yenilemek zorunda kalmaya başlamışlardır. Oluşturulan rekabet ortamında “kazanan her şeyi alır” mantığı geliştirilmiştir. Verimliliği akıl almaz ölçülerde artıran bu yeni strateji öte yandan çalışanlar arasında yüksek düzeyde kaygı ve stres üretmektedir. Duygusal açıdan firmaya bağlılık üzerinde olumsuz etkileri olan bu uygulama eşit koşullara sahip olmayanlar arasındaki kişisel ilişkileri ve iş ilişkilerini dönüştürmektedir. Yaratılan belirsizlik ve kaygı ortamı çalışanlar arasındaki eşitsizliğin farklı bir görünüm kazanmasına neden olmaktadır. Çalışanlar arasındaki piramidin şeklinin değiştiği yeni kapitalizmin çalışma ortamında, diğer bir deyişle “kazananın her şeyi” aldığı bir çalışma ve rekabet ortamında, üst düzey yöneticilerin, CEO’ların ve en alt kademedeki çalışanların aldıkları ücretler/primler kıyaslandığında maddi eşitsizliğin devasa boyutları görülebilir.