Çağdaş Sosyoloji Kuramları

Yanıt Açıklaması: Bunlardan ilki etnik alandır. Appadurai’ye göre etnik alanda gözlemlenen küreselleşme “yaşadığımız dünyadaki değişimi oluşturan” birey ve grupların hareketliliği dolayısıyla oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Özellikle küresel eşitsizlikler ve bu eşitsizliklerin ülkelerin ve toplumların ekonomik kalkınma ve siyasal dönüşümünde oynadığı çeşitli roller üzerine olan çalışmalarıyla ve küresel kapitalist dünya sisteminin nasıl çalıştığına ilişkin analizleriyle bilinen Wallerstein, Amerikan tarihsel sosyolojisinin en önemli isimleri arasında gösterilmektedir. Küresel düzeyde kurulan kurumsal ve ekonomik ilişkilerin toplumların hayatlarında baskın roller oynadığı günümüz dünyasında ortaya çıkmış uluslararası eşitsizliklere Marksist bir perspektiften yaklaşmakta, fakat geleneksel Marksist analiz ve terminolojinin dışında bir kavramsal çerçeve önermektedir.

Yanıt Açıklaması: Wallerstein’a göre küreselleşme olgusunu karakterize eden iki temel özellik vardır. Bu özellikler sömürüye dayalı bir işbölümü ve sermaye birikimidir. Wallerstein, sonu olmayan bir sermaye birikimi ihtiyacını, küresel kapitalist dünya ekonomisinin tanımlayıcı özelliklerinden biri olarak görmektedir. Ona göre, bugün yaşadığımız dünya, sonu olmayan bir sermaye birikimine öncelik verdiği ölçüde kapitalist sistem içinde olmaya devam edecektir. İşbölümü ise, Wallerstein’a göre, bugünkü kapitalist ekonomik dünya sistemini tanımlayan bir diğer karakteristik özelliktir. Ona göre, küresel kapitalist dünya sistemi birçok farklı kültürel sistemlerin tek bir ekonomik işbölümü sistemi içinde bir araya gelmesi durumudur. Küresel işbölümü sisteminin en ayırt edici özelliği sömürüye dayalı bir sermaye birikim modeli olmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Wallerstein’in kuramsal çalışmalarının köklerinde etkileri görülen ünlü Fransız tarihçi Fernand Braudel’dir.

Yanıt Açıklaması: A, B, C ve D şıkları Wallerstein’in yaklaşımını yansıtır fakat E şıkkı marksist yaklaşıma aittir. Wallerstein sömürü, sömüren, emperyalist, koloni gibi kavramları merkez, çevre ve yarı çevre ülkelerle değiştirmiştir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yerleşik kültür yüz yüze etkileşimden doğar ve anlamı, ahlaki sınırlamaları, normları, değerleri, inançları ve bunun gibilerini yaratır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Baudrillard, simülasyon kavramını bir köken ya da bir gerçeklikten yoksun gerçekliğin modeller aracılığıyla yeniden türetilmesi anlamında kullanır. Simüle etmek -mış gibi yapmak değildir. Birebir gerçeğin yeniden üretilmesidir. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Karl Polanyi ise birçok ekonomist tarafından artık bir klasik olarak kabul edilen Büyük Dönüşüm (1944) isimli eserinde 19. yüzyılda modern piyasa ekonomisinin doğuşunu ve piyasa ekonomisinin doğuşu ile modern ulus devletlerin ortaya çıkışı arasındaki ilişkiyi tartışmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yarı çevre ülkeler, merkez ve çevre ülkeler arasında yer alan ve bu anlamıyla küresel kapitalist hiyerarşide ne çevre ülkeler kadar zayıf durumda olan ne de merkez ülkeler kadar güçlü olan ülkelerden oluşmaktadır. Tarihsel olarak bu ülkeler işgücünün üretim sürecinin sonunda elde edilen kardan ufak paylar verilerek baskılandığı ülkelerdir. İşgücü piyasaları merkez ülkeler kadar verimli ve etkin olmayan ve çevre ülkeler kadar da düzensiz ve korumasız olmayan bu ülkelerin temel işlevlerinden biri küresel kapitalist hiyerarşi içerisinde siyasal istikrarı devam ettirmektir. Örneğin, çevre ülkelerde ortaya çıkan ayaklanma ve direniş hareketlerini kendi içlerine çekerek sönümlendirmekte ve bu vesileyle oluşması muhtemel krizlerin merkez ülkelere kaymasına engel olmaktadırlar. Merkez ülkelerin çevre ülkeleri sömürüsünden pay alan söz konusu bu yarı çevre ülkeler için Wallerstein, hem sömürülen hem de sömüren pozisyonunda olduklarını ve bu sebeple de merkez ülkelere karşı çevre ülkelerle bir araya gelerek bir karşı duruş sergilemediklerini ifade etmektedir. Yarı çevre ülkeler arasında bugün kimi Doğu Avrupa ve Orta Amerika’nın bazı ülkeleri ile Brezilya, Hindistan, Çin, Mısır, Türkiye ve Meksika'yı sayabiliriz. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Post-yapısalcılar bir metnin tek bir amacının, anlamının ve tekil bir varoluşa sahip olduğu fikrini reddederler .

Yanıt Açıklaması: Postmarksist kuramın temel tezi, toplumda yaşanan farklı eşitsizliklerin (cinsiyet, etnik, dinsel, bireysel farklar vb. açısından) sadece alt-yapı-üst yapı, üretim ilişkileri, ekonomik sömürü ve sınıf gibi sınıf eksenli analizlerle anlaşılamayacağı ve eşitsizliklerle mücadelede edip eşitsizliklerin üstesinden gelmek için kültürel ve siyasal hegemonya kurmak isteyen herhangi bir politik pozisyonun farklı kimlik ve güç ilişkilerini dikkate alacak zengin bir söylem geliştirmesi gerektiğidir.

Yanıt Açıklaması: Birinci aşama modern öncesi toplumlarda ortaya çıkar. Yazılı metinler ya çok azdı ya da yoktu; bütün iletişim yüz yüze karşılaşmalardan oluşan gerçek sosyal durumlarda meydana gelmekteydi.

Yanıt Açıklaması: Wallerstein, ilk sırada yer alan coğrafi keşiflerin ve kolonileştirmenin ülkelerin ekonomik olarak genişlemesi için 16. ve 17. Yüzyıllarda diğer iki aşama için bir ön gereklilik olduğunu vurgulamaktadır. Bu alanda liderliği ilk olarak Portekiz yapmış ve onu diğer bazı Avrupa devletleri takip etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yeni entelektüel teknolojinin yükselişi: Teknolojinin fiziksel, araçlarla ya da makinelerle işi olan, alışılagelmiş anlamlarının karşısında, “insanlararası oyun”u model alabilen, kişinin sezgiden bağımsız bir şekilde karar alabilmesine olanak tanıyan, soyut sembollerin sistemi olarak “entelektüel teknoloji” düşüncesini ileri sürmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Baudrillard’ın gösterge evreleri konusundaki görüşlerini ayırt edebilme: Baudrillard, tarihte 4 gösterge evresinin bulunduğundan söz etmektedir. Birincisinde, göstergenin tam anlamıyla gerçek olanı temsil ettiği vurgulanır. Gösterilenle gösterge arasında güçlü bir korelasyon vardır, belirli göstergelerin kullanıldığı bağlamlar açık ve nettir. Bu aşamada, bütün iletişimsel eylemler -ifade, hediye verme, ritüeller, alışverişler vb. dâhil- sosyal gerçekliğe doğrudan bağlı ve onu ifade etmeye yöneliktir. Sembolik alışverişin doğum yeri de burası olmuştur. İkinci evre, doğrudan sembolik ilişkiden bir uzaklaşmayı işaret eder. Gösterge, kabaca Rönesans ve Endüstri Devrimi arasında üstünlük kurmuştur. Göstergenin üçüncü aşaması Endüstri Devrimi’yle başlamıştır. Bu genellikle modernite olarak adlandırılan dönemdir. Metalar gösterge değeri kazandıkları yola burada girerler ve sembolik alışveriş bir metalaşmış göstergeler yığını altında kaybolur. Burada malların statü ve güç sembolleri olarak kitlesel kullanımını görebiliriz. Göstergenin dördüncü aşaması İkinci Dünya Savaşı’ndan kısa bir süre sonra başlamıştır. Endüstri sonrası toplumlarda iletişim teknolojilerinin ve kitle iletişim araçlarının sürekli geliştirilmesi ve yaygınlaşması belirleyici olmuştur. Dolayısı ile giderek birbirinden farklılaşan bir göstergeler evreni mevcuttur. En önemlisi de günümüzde artık sembolik alışveriş kaybolmuştur.

Yanıt Açıklaması: Genel olarak düşünüldüğünde, Wallerstein’ın sosyal bilimler alanındaki yerine ilişkin iki önemli ayırt edici özellikten bahsetmek mümkündür. Bunlardan birincisi sosyal bilimlerin eleştirel bir bakış açısından yürütülmesi gerektiği yönündeki duruşu, ikincisi ise bilimsel arayışta objektivitenin ve değer yargılarından arınmış bir araştırma çabasının beyhude bir çaba olduğuna dönük duruşudur.

Yanıt Açıklaması: Laclau ve Mouffe Marksist geleneği-Marx’tan Gramsci ve Althusser’e kadar-toplumun farklılaşan ve çoğul mahiyetinin, ezilen çeşitli grupların özerkliğinin ve tüm politik kimlik ve mücadeleninaçık uçlu ve rastlantısal karakterinin kavranılmasını önleyen indirgemeci bir mantığa sahip olmakla suçlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: “Bir tarihsel geçmiş duygusunun yitirilmesi”, “gerçekliğin yerini imajların alması”, “simülasyonlar”, “zincirden boşalmış göstergeler” olarak da tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yeni toplumsal hareketlerin gelişimi genellikle ileri kapitalizmin ya da geç modern dönemin ürünü olarak görülmektedir. Ne var ki, burada da tam bir kavram netliği yoktur. Kapitalizmin ileri aşaması olarak ya da endüstriyel toplumun gelişmiş aşaması olarak kimi yazarlar “post-endüstriyel toplum” (Bell, Piore ve Sabel), kimileri “örgütsüz kapitalizm” (Urry, Offe), kimileri “programlanmış toplum” (Touraine), kimileri “ağ toplumu” (Castells) ya da daha genel olarak “enformasyon toplumu”, “postfordist toplum”, “post-modernizasyon” gibi kavramları kullanmaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Marksizmin işçi hareketini ve sınıfı merkezine almasının aksine Postmarksizmde kimlik temelli hareketler merkeze alınmıştır. Kadın, çevre, barış, anti-nükleer, ırk, etnik kimlik, insan hakları ve cinsel kimlik sorunları etrafında örgütlenen toplumsal hareketler, kendi aralarındaki farklılıklara rağmen, yeni bir siyaset anlayışının öncüsü olmuşlardır.