Çağdaş Sosyoloji Kuramları

Yanıt Açıklaması: Bauman'a göre modernlik herşeyden önce bir sınır uygarlığıdır. Bu uygarlık ancak sınırlar var olduğu sürece yaşayabilir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Literatürde “post endüstriyel toplum”, “sanayi sonrası toplum”, “sanayi ötesi toplum”, “bilgi toplumu”, “enformasyon toplumu”, “post-fordist toplum”, “post-kapitalist toplum”, “post-burjuva toplumu”, “teknolojik toplum” şeklinde benzer toplum özelliklerinin vurgulandığı ancak farklı kuramların ve kuramcıların yaklaşımları çerçevesinde farklılıklar gösterebilen kavramlaştırmalar bulunmaktadır. Veysel Bozkurt bu kavramlaştırmaları şu şekilde sıralamıştır: Amittai Etzioni “modernlik-sonrası çağ” (postmodern era), George Lichtheim “burjuva- sonrası toplum” (post-bourgeois society), Herman Kahn “ekonomi-sonrası toplum” (post-economic society), Murray Bookchin “kıtlık-sonrası toplum” (post-scarcity society), Kenneth Boulding “uygarlık-sonrası toplum” (post-civilized society), Daniel Bell “post-endüstriyel toplum” (post-industrial society), Peter Drucker “bilgi toplumu” (knowledge society), Paul Holmes “kişisel hizmet toplumu” (the personal service society), Ralf Dahrendorf “hizmet-sınıfı toplum” (the service class society) veya “kapitalizm sonrası toplum” (post-kapitalist toplum), Zbigniew Brzezinski “teknokratik çağ” (teknokratik çağ), Masuda “enformasyon toplumu” (enformasyon toplumu) ve Manuel Castells “network toplumu” (network society).

Yanıt Açıklaması: Touraine sanayi sonrası toplum ya da programlanmış toplumun ayırt edici vasıflarını değişik düzey ve boyutlarda tanımlamakta ve eklemleştirmektedir. Modernleşme ve modernlik arasındaki farkı ifade etme tarzını andıran bir şekilde yapısal unsurlar diye nitelendirebileceğimiz birinci kademe tanımda esas itibariyle dört temel ayırt edici özellik ifade etmektedir. Bunlardan ilki iktisadi büyümeye odaklanma, ikincisi sanayi toplumuna kıyasla daha fazla yatırım yapma kabiliyetine sahip olma, üçüncüsü iktisadi büyümede bilgi ve yaratıcılığın öneminin artmış olması ve son olarak da eğitim, tüketim ve bilgi başta olmak üzere hayatın bütün alanlarının üretim etkenleri anlayışı etrafında bütünleştirilmesi ve yönetilmesidir

Yanıt Açıklaması: Her ne kadar sanayi sonrası toplum veya postendüstriyel toplum kavramı Daniel Bell (1919-2011) ile özdeşleştirilmiş olsa da aslında bu kavramın ilk kullanımı 1914’te Coomaraswamy ve Petty’nin Endüstri Ötesi Denemeleri (Essays in Post Industrialism) makalelerinde kullanılmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: “Müphemlik” kavramı Bauman’ın çalışmalarında önemli bir yere sahiptir. Bauman, müphemliği, düzensizlik, kaos anlamında kullanır. Bauman’a göre müphemlik, insanlar ve onların çok sayıdaki özelliklerinin iç ve dış, faydalı ve zararlı, ilgili ve ilgisiz, anlamlı ya da anlamsız olarak kesin çizgileriyle ayrılabileceği- ya da en azından ayrılması gerektiği- varsayımından çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Siyasal biçim içinde gücü elinde bulunduranlar seçmenlere karşı sorumlu de- ğildirler ve kamu siyasalarının ve uygulamalarının aldığı şekil toplumsal rızaya dayanmaz. Otoriteryen rejimler kişisel diktatörlüklerden parti ve askeri diktatörlüklerine varıncaya kadar çok çeşitli şekiller alabilirler ve esas itibariyle demokratik olmayan bir siyaset biçimi temsil ederler (Palma, 2007: 222). Doğru yanıt " B " dir.

Yanıt Açıklaması: Sanayi öncesi toplumda genel olarak doğadan kaynakları dönüştürmeye dayalı bir uğraş ve mücadele söz konusudur. Sosyolojide yaygın olarak kabul edilen şekliyle sanayi öncesi toplum avcı-toplayıcı toplum ve tarım toplumu olarak ayrıştırılarak ta- nımlanmaktadır. Cinsiyete dayalı iş bölümünün olduğu bu toplum tipinde ekonomik etkinliklerde birincil sektör meslekleri ve endüstrileri (avcılık, yiyecek arama, çiftçilik, balık tutma, maden çıkarma, ormancılık) ha^kimdir.Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kültürel demokrasi çok kültürlülük değil, kültürel çeşitliliğin ulusal-toplumsal birlik ve dayanışma içinde korunmasını ve kültürel değerlerin akıl ve akılcılığın gerekleri ile uzlaştırılmasını ferdiyet kazanmış bireyin yani öznenin yaratıcılığına ve iradesine bırakmayı içerir. Doğru yanıt " D " dir.

Yanıt Açıklaması: Jameson’ın postmodernizm teorisi, Ernest Mandel’in geç kapitalizm teorisine dayanır. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bauman, her ne kadar çalışmalarında kendisini konumlandırdığı noktayı tam olarak belirtmese de Dennis Smith (1999) onu Postmodernitenin peygamberi olarak ilan etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bell, Weber gibi ideal tip olarak “sanayi sonrası toplum” kavramını geliştirir. Sanayi sonrası toplum fikri, kendi ifadesiyle, gelecekte belli bir zamanda sanayi sonrası toplumun ortaya çıkacağına dair bir tahmin değildir; aksine, ortaya çıkmakta olan özellikler üzerinde temellenen bir spekülatif kurgudur. Bu nedenle de gerçekte varolan tüm toplumların özellikleri göz önüne alınarak ve tümünü kapsayacak şekilde formüle edilmemiştir. Sanayi sonrası topluma ilişkin temel özellikleri içeren, bütün toplumları dikkate almayan bir çerçevesi vardır. Buna göre sanayi sonrası toplum kavramı “özel veya somut bir toplumun tasviri değil, analitik bir kurgudur. Bu kavram, gelişmiş Batı toplumlarındaki sosyal tabakalaşma yapısı ve toplumsal düzenin yeni eksenlerini tanımlayan bir paradigma ve toplumsal çerçevedir. Toplumsal yapılar bir gecede dönüşmezler ve tam bir devrimin gerçekleşmesi çoğu kez yüzyıllık bir dönemi alır”. Bu açıklamalardan da anlaşıldığı gibi Bell’in sanayi sonrası toplum fikrinin gelecekte belli bir zamanda sanayi sonrası toplumun ortaya çıkacağına dair bir tahmin değil; aksine, ortaya çıkmakta olan özellikler üzerinde temellenen bir spekülatif kurgu olduğunu vurgulaması toplumsal önkestirim yaklaşımının göstergesidir. Dolayısıyla doğru cevap A’dır. Toplumsal tabakalaşma Bell’in sanayi sonrası toplumun ekonomik özelliklerini tanımladığı bir prensiptir. “Teknokratik Çağ” Zbigniew Brzezinski tarafından, “Ağ Toplumu”  Manuel Castells tarafından, Bilgi Toplumu ise Peter Drucker tarafından geliştirilmiş kavramlardır.

Yanıt Açıklaması: Bell'e göre yeni toplumun egemen kurumları entellektüel kurumları olacaktır. Ayrıca yeni toplumda liderliği bugün bildiğimiz anlamda işadamları ve şirketler değil, araştırma şirketleri, endüstriyel laboratuvarlar ve üniversitelerin üstleneceğini ifade etmektedir

Yanıt Açıklaması: Bauman’ın modernliğe yönelttiği eleştirilerin başında modernliğin farklılığı bir suç, daha doğrusu, büyük suç olarak görmesi gelmektedir. Farklılığın modernlikten önce normal bir şey olarak karşılandığını belirten Bauman, farklılığın, şeylerin ezeli düzeninde var olduğu ve olması gerektiğinin düşünüldüğünü ileri sürmektedir. Hatta farklılık, duygusallık dışı bir şey olarak, bilişsel olarak odaklanılan bir şey değildi. Ona göre insani farklılığın, saklanarak yaşadığı ve bu günahkârlığın lekesinden utanmayı öğrendiği birkaç yüzyıldan sonra, bugün, postmodern insan (yani modern korku ve yasaklardan kurtulan modern insan), farklılığı sevinç ve coşkuyla karşılamaktadır. Farklılık postmodern düşüncede güzel bir şey olarak değerlendirilmektedir.Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bell bugün ideolojilerin bittiğini vurgular. Bunun üç nedeni vardır: 1) Sosyalist rejimlerin kendi halklarına karşı uyguladıkları şiddet içerikli baskılar, 2) Kapitalist pazarın en olumsuz etkilerinin iyileştirilmesi ve refah devletinin ortaya çıkışı, 3) İnsan doğasının mükemmel olduğunu vurgulayan romantik felsefelerin yerine insanlığın varoluşuna Stoacı yaklaşan yeni felsefelerin ortaya çıkışı. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: "'Tahmin'olayların sonuçlarını, 'toplumsal önkestirim' ise tarihsel eğilim olasılıklarının ana hatlarını ortaya koymaya çalışmaktır." ifadesi Daniel Bell'e aittir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bauman, son zamanların moda kavramı olarak adlandırdığı küreselleşmede anlamını bulan en önemli şeyin “şeylerin elimizden” kaçtığı hissi olduğu görüşünü savunur.

Yanıt Açıklaması: Bilim ve akıl yürütmeye dayalı değerlerin rolünün toplumun temel kurumsal gereksinimleri olarak öne çıkması, sanayi sonrası toplumun temel özelliklerindendir. Kararların daha teknik bir nitelik kazanması, böylece de bilimcilerin ve ekonomistlerin (yani profesyonel mesleklerin) politik sürecin içine daha doğrudan girmeleri, sanayi sonrası toplumun temel özelliklerindendir. Sanayi sonrası toplumda kol emeğini kullanan mavi yakalı işçilerin istihdamı azalmış, teknik ve profesyonel sınıf büyümüş, mülkiyetten çok bilgi ve uzmanlığa dayanan bir güce sahip olan “bilgi sınıfı” önem kazanmıştır. Sanayi sonrası toplumda ulus devlet zayıflamış, merkeziyetçi eğilimler azalmış ve bireysellik güçlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bauman’ın modernliğe yönelttiği eleştirilerin temelinde yatan esas nedenlerden biri: Modernliğin “farklılığı” bir suç olarak görmesidir. Modernite doğruluk, adalet ve akıl için evrensel olarak uygulanabilir standartlar belirleme ve sınıflandırma yoluyla düzen yaratma faaliyetine girmiş, bu bağlamda göreceliği, belirsizliği ve muğlâklığı bastırmaya çabalamış, farklılığı da bir suç olarak görmüştür.

Yanıt Açıklaması: Bell’e göre on dokuzuncu yüzyılın büyük ideolojileri olan liberalizm ve sosyalizm güçlerini yitirmiştir, artık endüstri toplumunun bireylerini harekete geçirebilecek ideolojiler değildirler. Bell bu durumu “ideolojinin sonu” olarak ifade etmektedir. Bunun üç nedeni vardır: 1) Sosyalist rejimlerin kendi halklarına karşı uyguladıkları şiddet içerikli baskılar, 2) Kapitalist pazarın en olumsuz etkilerinin iyileştirilmesi ve refah devletinin ortaya çıkışı, 3) İnsan doğasının mükemmel olduğunu vurgulayan romantik felsefelerin yerine insanlığın varoluşuna Stoacı yaklaşan yeni felsefelerin ortaya çıkışı (Waters, 1996, s. 79). Bell zaman içerisinde radikal bütün ideolojilerin ve destekleyicilerinin inandırıcılıklarını ve ikna güçlerini yitirdiklerini düşünmektedir.

Yanıt Açıklaması: Modern düşüncenin dünyanın değiştirilebileceği fikriyle birlikte doğduğunu ileri süren Bauman, (i) toplumsal ve (ii) psişik anlamda modernlik ayrımına gider. Ona göre toplumsal anlamda modernlik, standartlar, ümit ve suçlulukla ilgilidir. Standartlardan kastetmek istedikleri: Cezbeden, ayartan ya da kışkırtan fakat sürekli uzayan, kovalayanlardan daima bir-iki adım önde olan ve her halükarda peşindeki avcıdan biraz daha hızlı giden şeylerdir. Söz konusu standartlar her zaman için yarının bugünden daha iyi olacağını vaat etmektedir. Bauman’ın toplumsal anlamda modernlik değerlendirmesine göre yarın, daima sonraki bir gün olacağı için standartlar vaadini daima canlı ve tertemiz tutacaktır. Söz konusu standartlar vaat edilmiş topraklara ulaşma umudunu her zaman yeterince hızlı koşmama suçuyla birleştiren ve daima suçlayıcı bir konumda olan standartlardır. Bauman’a göre, psişik anlamda modernlik ise kimlikle, henüz burada olmayan, bir ödev, bir misyon ve bir sorumluluk olan varlık gerçeğiyle ilgilidir. Bauman’ın yukarıda toplumsal anlamda bahsettiği standartlar gibi kimlik de daima bir adım ileridedir ve kişinin buna ulaşmak için nefes nefese koşması gerekmektedir. Kişi ümidin çekmesi ve suçun itmesiyle koşmaktadır. Ancak bu koşu, ne kadar hızlı olursa olsun, insana emeklemek gibi gelmekte ve onu tedirgin etmektedir. Bauman’a göre, çekiciliğini daima koruyan ve asla ulaşılamayan kimliğe doğru kulaç atmak, bugünün sakat ve gayri meşru gerçekliğinden geri çekilmek gibi tuhaf bir görüntü çizmektedir. Bauman, hem toplumsal hem de psişik olarak modernliği sürekli bir öz eleştiri durumu olarak değerlendirir. Ona göre bu öz eleştiri hiç bitmeyen, ucunda ne olduğu bilinmeyen bir kendi kendini silme, kendi kendini hükümsüzleştirme egzersizidir. Bauman’ın değerlendirmesinde gerçek anlamda modern, hoşnutluğu ertelemeye hazır olmak değil, hoşnut olmanın imkânsızlığıdır. Dolayısıyla her başarı, kendi örneğinin solgun bir kopyasından başka bir şey değildir. “Bugün” ise yarının henüz filizlenen bir önsezisi ya da daha alt/aşağı ve bozulmuş bir yansımasından başka bir şey değildir. Bauman’a göre, modernlik anlayışında olan şey olacak olan tarafından peşinen hükümsüz kılınmaktadır. Fakat anlamını da bu iptalden almaktadır.Doğru cevap D'dir.