Çağdaş Sosyoloji Kuramları

Yanıt Açıklaması: Bell’e göre on dokuzuncu yüzyılın büyük ideolojileri olan liberalizm ve sosyalizm güçlerini yitirmiştir, artık endüstri toplumunun bireylerini harekete geçirebilecek ideolojiler değildirler. Bell bu durumu “ideolojinin sonu” olarak ifade etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: “Modern uygarlıklar, her düzeyde, pazarın evrenselleşmesi görünümü altında bir yayılma ve patlama, hukukun ve zaferlerin evrenselleşmesi adı altında ekonomik ve felsefi değerler üstüne kurulmuşlardır. Hiç kuşkusuz en azından belli bir süre bir patlama ya da denetlenebilen ve aşama yanlısı bir enerjinin özgürleştirilmesini yaşamışlardır. Bu dönemi, onların kültürlerinin altın çağı olarak adlandırabiliriz. Ancak belli bir hızlandırma ve zorlama sürecine göre bu patlama süreci denetlenemeyecek bir hale gelmiş ve olumsuz bir hız ve genleşme düzeyine erişmiştir. Daha doğrusu evrenselin sınırlarına ulaşmış ve yayılabileceği alanları tüketerek aynen ilkel toplumların için için kaynayan süreci denetleyememeleri sonucu patlayan süreç tarafından yıkılmaları gibi bizim kültürlerimiz de bu patlayan süreci dengeleyememe ve ona egemen olamama sonucu yavaş yavaş yok olmaya başlamıştır” (Baudrillard, 2006b: 53).

Yanıt Açıklaması: Neden “post” önekinin kullandığını ise şöyle açıklar, Baudrillard: (Kellner, 2000: 378) Postmodernite ne iyimserdir ne de kötümser. Yıkıntıdan artakalanlarla oynanan bir oyundur. ‘Post’ olmamız bundandır, tarih durdu, anlamı olamayan bir tür tarih sonrasındayız. Burada anlam bulamayacaksınız. O nedenle sanki bir tür dairesel çekimmişçesine bu tarihin içinde hareket etmekteyiz. Artık ilerlediğimiz söylenemez. Sadece ‘hareket’ halindeyiz. Ama bu hiç de talihsizlik değildir. Postmodernizm şeylerin ironisinde ve oyununda belli bir hazzı yeniden keşfetme girişimini içermekteymiş gibi algıladığını belirtir. Postmodernizmde metaların kullanım değerleri ile üretim ihtiyaçlarının yerine işaretlerin, taklitlerin ve gösterilerin aşırı gerçekliği (hiper realism of simulation) geçmiştir (Sarup, 2004: 233). Böylece tüketim kullanım değerinin tüketimi olarak, maddi bir yarar olarak değil, göstergelerin tüketilmesi olarak değerlendirilir. Tüketim kültürü sonuç itibarıyla postmodern bir kültürdür ve derinliksizdir (Featherstone, 1996: 144-145). Dolayısı ile çabuk tüketilen ve deyim yerinde ise losyon etkisi bırakan bir kültürdür. Losyon etkisi kısa süreli bir etkidir, çabuk geçer. Böylece nesnelerin tüketilmesi bir losyon etkisi bırakır. Losyon etkisini yitirdikçe nesnelerin tüketimi de sürekli yeniden yeniden artar.

Yanıt Açıklaması: Küreselleşme teorilerinin yeni teoriler olduğunu söylemek güçtür. Örneğin, küreselleşmeyi bir kavram olarak kullanmamış olsalar dahi, Marx ve Weber’in çalışmalarında bugün küreselleşme olarak ifade ettiğimiz sürece ilişkin referanslar bulmak mümkündür. Benzer şekilde, Alex Inkeles ve Andre Gunder Frank gibi düşünürlerin modernleşme ve bağımlılık teorileri gibi kuramsal çalışmalarında, her ne kadar kendileri küreselleşme kavramını kullanmasalar da, küreselleşme olarak isimlendirilen sürece referansla tartışmalar yürüttüğünü görmekteyiz. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Cinsiyete dayalı iş bölümü ve insan ile tarım arasındaki yoğun ilişki sanayi öncesi toplumu ifade etmektedir. Diğer yandan insan ile makin arasındaki ilişki ve toplumsal tabakalaşma ise sanayi toplumunun sorunları arasında yer almaktadır. Sanayi sonrası toplum ise bilgi toplumudur ve bu bakımdan enformasyon temel sorun olarak ele alınmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Modernizm hayatın bir amacının olduğunu ve bu amaca objektif ve nesnel yaklaşılması gerektiğini savunur. Postmodernizm evrensel bir gerçeğin olmadığı fikrini savunur. Postmodernistler şans ve faniliğe inanır. Yaşama irrasyonel bir bakış açısıyla yaklaşır ve herşeyin irrasyonel olduğunusavunurlar. Postmodernistler modernistlerin rasyonelliğini, prensiplerini ve düşünce şekillerini eleştirir ve sorgular. Postmodernistler geçmiş ile günümüz arasında herhangi bir bağlantı ve ilinti olmadığına inanır ve geçmişte yaşanan olayların günümüzde anlamsız olduğunu savunurlar. Dolayısıyla cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Foucault’yu entelektüel camiada öne çıkartan en ünlü eseri ise 1966 yılında yayımladığı Kelimeler ve Şeyler İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi (The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences) adlı çalışmasıdır. Bu kitabın temel tezi, tarihin tüm dönemlerinde neyin kabul edilebilir olduğunu seçen, kuran “gerçeğin” belli temel koşullarının olduğudur. Örneğin Foucault’ya göre “bilimsel söylem”, bir epistemeden diğer epistemeye ani değişmeler kaydetmiştir. Michel Foucault, bu kitapında bilim tarihini inceleyerek “epistemoloji veya episteme” yapılarının, insanların bilme ve bilgiyi tasarlama yollarını nasıl şekillendirdiğini tartışır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Derrida’nın Batı felsefesinde ilgilendiği temel karşıtlıklar ya da yapılardır.

Yanıt Açıklaması: Kitleler, sınıf ya da halk gibi eskiden kendilerine başvurulan bütünlere benzemezler. Sessizlik aracılığıyla içine çekildikleri tarihin de ilgi alanından çıkmışlardır. Artık ne emekçiler kitlesi vardır, ne de bir başka toplumsal özne ya da nesneye ait bir kitle. Artık devrimci umutlar da ortadan kalkmıştır. Dolayısıyla kitlelerin anlamını yitirip sessiz çoğunluğa dönüştüğü bu belirsiz düzen,  Postmodernist  döneme  karşılık  gelmektedir. Baudrillard’a  göre  modern  toplumda  metalaşma, mekanizasyon ve teknoloji gibi alanlarda dışa doğru  patlama (explosion) söz  konusu  iken,  her  şeyin  birbiri  içine  girerek  içe  doğru  bir  patlamanın (implosion) ortaya çıkması Postmodern toplumda varolmuştur. Bu bilgilere göre doğru yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Metalaşmış kültür kapitalistlere ve kitle iletişim araçlarının değerlendirmelerine göre yaratılır; izleyicinin aklını ürünleri alması için çelmeyi amaçlar. Yerleşik kültürde insanlar ahlaki aktörlerdir; metalaşmış kültürde ise insanlar tüketicilerdir.

Yanıt Açıklaması: Bireyler günümüzde tüketim davranışları ile bir göstergeler nesnesini satın alırlar. Böylece tüketim, bir var olma modu haline gelir. Baudrillard bu durumu Marx’ın kuramı ile bağlantılandırarak açıklar. Marx’ın kuramında önemli olan üretimdir, üretimi çoklaştırmak ve karı maksimize etmek, sistemin temel işleyiş felsefesidir. Oysa günümüzde önemli olan tüketimdir. Tüketim nesneleri üzerinden insanlara neyi, nasıl, nerede ve ne zaman tüketeceklerine ilişkin bir bilgi verilir. Dolayısı ile günümüzde ekonomi politikten uzaklaşılmış, kültürel ve ideolojik boyut ön plana çıkmıştır. Artık malların değişim değeri yerine gösterge değeri önemli olmaya başlamıştır (Baudrillard, 1997: 17). Bu açıklamalar Baudrillard’ın, toplumsal analizini semiyolojik çerçevede ele aldığını göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: A, C, D ve E şıkları Marksist yaklaşımın özellikleridir. Postmarksizm ise bir Marksizm eleştirisidir ve bu görüşleri inkar eder. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A şıkkıdır. Zygmunt Bau­man, Prophet of Postmodernity adlı eser Dennis Smith’ e aittir.

Yanıt Açıklaması: Derrida, Batı felsefinde tüm düşünce sistemlerinin ortak temel savının, konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğuna ve böylelikle de öznelliğin merkez olmasına dayandığını deşifre ederek logosun Batı felsefesi içindeki ayrıcalıklı konumunun yazıyı değersiz kıldığını göstermiştir. İşte konuşma ve var oluşun imtiyazını Derrida logocentrism olarak kavramlaştırmıştır ve o Batı felsefesinde hem söz hem de akıl anlamına gelen bu ayrıcalıklı logos anlayışına karşı bir duruş sergilemiştir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Baudrillard’a göre günlük alışverişten lüks tüketime, bedenin inşasından cinselliğe, reklamlardan pop art’a, bireylerin spor yapma ve dinlenme biçimlerine varıncaya kadar tüm yönleri ile bir tüketim çılgınlığı yaşadıklarını belirtir. Nesnelerin tüketimi toplumda çeşitli araçlarla desteklenerek bireylere aktarıldığı için yaşanılanların normal olarak algılanmasına neden olmakta ve bir hiper-uyumluluk (hiper-conformity) sağlanmaktadır göre, aşırı emek ve tüketim baskısının insanlarda yarattığı normalleşme algısı aynı zamanda hiper-uyumluluk sağlamakta ve böylece nesnelerin tüketimi ile toplum kontrol edilmektedir. Bu denetim sürecine Baudrillard, “sibernetik kontrol” adını vermektedir. Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Foucault’ya göre benlik, söylem ve toplumsal  konumları  tanımlayan  pratikler  ve  iktidar ilişkileri  alanı  içinde  oluşur.  Yapısalcılığın  mikro/makro  düalizmini  nedenlerini  açık  olarak  ortaya koyamasa da (pek çok konuda belirsiz bıraksa da) reddeder  ve  özne  olan  bireyi  “öldürür”.  İktidar tarafından  belirlenen  benlik,  çok  parçalı  ve  çok  kısımlıdır. Dolayısıyla Foucault’ya göre birey bilinçli, kendini kontrol edebilen, iç bütünlüğe sahip tutarlı, rasyonel bir varlık değildir. Bu bilgilere göre doğru yanıt E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Klasik Marksizm evrensel sınıf nosyonu üzerine kurulmuştur. Fakat Radikal Demokrasi Projesi toplumda çoğulluğu ve merkezsizliği kabul eder. öznelerin çoğullaşmasını ve birey merkezli hakları temele alır ve herkese uyabilecek bir evrensellik fikrini reddeder. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yeni toplumsal hareketler Marksizmin makro ölçekli sınıf gibi kollektif özneleri yerine, tekil özneler olarak farklı kimlikler çekirdek yapılar olarak siyaset ve toplumsal ilişkilerin temeline yerleştirilmiştir. Bu anlamda Marksizmin tekçi öznesi olan sınıf yerine çoğul kimlikler ve özne konumlarını getirmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Derrida’nın ortaya attığı temel araçsal teknik kavramları; metin, iz, varlık, fark, oyun ve yapısökümüdür.

Yanıt Açıklaması: Daniel Bell’in sanayi sonrası toplum teorisine en bariz eleştiriler ekonomik ve endüstriyel analizine yönelik olarak yapılmıştır. Buna göre mavi yakalı işçilerle beyaz yakalı işçilerin arasındaki farklılık kuramda bahsedilene göre yok denecek kadar azdır. Sosyolojide geleceğe ilişkin önkestirimde bulunmak genellikle hem zor hem de oldukça risklidir. Dolayısıyla kuram kısmen fütürolojik bulunmaktadır. Bu nedenle doğru cevap C'dir.