Çağdaş Sosyoloji Kuramları

Yanıt Açıklaması: Olumlayıcı postmodernistler, bir etiği olumlamaktan, normatif seçimler yapmaktan ve belli bir konuyla sınırlı siyasi birlikler oluşturmaya çalışmaktan çekinmezler. Olumlayıcıların çoğu bazı değer tercihlerinin diğerlerinden daha üstün olduğunu iddia ederler ki şüpheci postmodernistlerin onaylamayacağı bir akıl biçimdir.

Yanıt Açıklaması: Mesleki açıdan  mavi yakalı endüstriyel mesleklerden beyaz yakalı profesyonel ve teknik konumlara, işçi sınıfı ağırlıklı bir toplumdan daha da orta sınıf bir topluma geçilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ünlü filozof Ludwig Wittgenstein’ın dil oyunları anlayışını geliştirir.

Yanıt Açıklaması: Korporatizm genellikle iki şekilde anlaşılır. Bunlardan ilki toplumsal çatışmaları ortadan kaldırmak veya baskılamak ya da milliyetçiliği beslemek amacıyla devletin emek örgütleri gibi büyük örgütleri denetimi altına almasına atıfta bulunur. Touraine’in kastettiğini de içeren ikinci anlamı ise işçi ve işveren sendikaları, odalar, kooperatif üst birlikleri gibi çıkar gruplarının fiyatlar, ücretler vb konularda kendi üyeleri ile hükümet arasında aracılık yapmalarına atıfta bulunur.

Yanıt Açıklaması: Bauman, modernliğin postmodern dönemine geçişin altında yatan en önemli değişikliğin, bireyin toplumsal olarak inşa biçiminde, kitlelerin toplumsal olarak bütünleştirilmesinde ve sistemik yeniden üretim sürecine yapıştırılmasındaki derin değişiklikte bulunabileceğini ileri sürmektedir (Bauman, 2001, s.203). 2001 yılında Türkçeye “Parçalanmış Hayat” adıyla çevrilen kitabında modern ve postmodern koşullardaki bireylerin inşa biçimlerine ve yaratılan bireylerin sahip oldukları özelliklere yönelik değerlendirmeler yapmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ekonomik yapıdaki en belirgin dönüşüm malların üretiminden hizmetlerin üretimine yönelik yaşanan değişimdir. “Bir ulus sanayileştikçe, iş gücünün büyük bir kısmı, ekonominin çiftçilik (farming) ve tarım (agriculture) sektöründen imalat (manifacturing) sektörüne kayar. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Pop art’ın en tanınmış simalarından olan Amerikalı Andy Warhol “sanatın misyonu olması anlamsız bir tezdir” görüşünü ileri sürerek, postmodern sanat anlayışını yansıtmaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bell’e göre sanayi sonrası toplum, bilginin, özellikle de teorik bilginin, gücün kaynağı olarak mülkiyetin yerini aldığı bir toplumdur. Sosyolojide yaygın olarak kabul edilen şekliyle sanayi öncesi toplum avcı-toplayıcı toplum ve tarım toplumu olarak ayrıştırılarak tanımlanmaktadır. Cinsiyete dayalı iş bölümünün olduğu bu toplum tipinde ekonomik etkinliklerde birincil sektör meslekleri ve endüstrileri (avcılık, yiyecek arama, çiftçilik, balık tutma, maden çıkarma, ormancılık) hâkimdir. Sanayi toplumunda gelişmiş makinelerle ve karmaşık örgütsel ve yönetsel süreçlerle bir uğraş veya mücadele söz konusudur. Sanayi sonrası toplumun aksine sanayi toplumu insan-makine ilişkilerini merkeze alan, doğal çevrenin teknik çevreye dönüşümü için enerji harcayan bir toplumdur. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Endüstri öncesi toplumdan, endüstri toplumuna oradan da post-endüstriyel topluma geçiş olduğunu düşünen Bell’in temel ilgisi ise post-endüstriyel toplumdur ve post-endüstriyel toplumu analiz edebilmek için onu toplumsal yapı, siyaset ve kültür olmak üzere üç temel alana böler. Endüstriyel toplumun gelişi öncelikle toplumsal yapıyı ve onun ekonomi, çalışma dünyası, bilim ve teknoloji gibi birkaç önemli bileşenini etkiler, ancak toplumsal yapıdaki bu değişimler siyasal sistem ve kültür üzerinde de önemli etkilere sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Bauman’ın modernliğe yönelttiği eleştirilerin temelinde yatan esas nedenlerden biri: Modernliğin “farklılığı” bir suç olarak görmesidir. Modernite doğruluk, adalet ve akıl için evrensel olarak uygulanabilir standartlar belirleme ve sınıflandırma yoluyla düzen yaratma faaliyetine girmiş, bu bağlamda göreceliği, belirsizliği ve muğlaklığı bastırmaya çabalamış, farklılığı da bir suç olarak görmüştür.

Yanıt Açıklaması: Türkçeye “Bireyselleşmiş Toplum” (2005) adıyla çevrilen kitabında Bauman, ilerlemeyle yaşanan modern aşkın, yeniden oluşturulabilen, oluşturulmakta olan, daima “yeni ve gelişmiş” hâle getirilen bir hayatla birlikte, yine de sona ermediğini, kısa süre içinde sona ermesinin de muhtemel olmadığını dile getirmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Postmodernizmi öncelikle tarihsel yönden düşünmeyi unutmuş bir çağda yaşanan zaman üzerinde tarihselci bir bağlamda düşünmeye yönelik bir çaba şeklinde ele almak.

Yanıt Açıklaması: Touraine’e göre, modernlik iki aşamadan geçmiş olup bugün onun üçüncü aşaması içinde bulunmaktayız. Rönesans’tan Fransız Devrimi ve büyük ölçekli sanayileşmeye kadar olan dönem erken ya da klasik modernlik aşamasını, sanayi devriminden 1970’lere kadar olan dönem orta modernlik aşamasını, 1970’lerden sonraki dönem ise geç modernlik aşamasını temsil eder.

Yanıt Açıklaması: Modern düşüncenin dünyanın değiştirilebileceği fikriyle birlikte doğduğunu ileri süren Bauman (2003, s.23), (i) toplumsal ve (ii) psişik anlamda modernlik ayrımına gider. Ona göre toplumsal anlamda modernlik, standartlar, ümit ve suçlulukla ilgilidir. Standartlardan kastetmek istedikleri: Cezbeden, ayartan ya da kışkırtan fakat sürekli uzayan, kovalayanlardan daima bir-iki adım önde olan ve her halükarda peşindeki avcıdan biraz daha hızlı giden şeylerdir. Söz konusu standartlar her zaman için yarının bugünden daha iyi olacağını vaat etmektedir. Bauman’ın toplumsal anlamda modernlik değerlendirmesine göre yarın, daima sonraki bir gün olacağı için standartlar vaadini daima canlı ve tertemiz tutacaktır. Söz konusu standartlar vaat edilmiş topraklara ulaşma umudunu her zaman yeterince hızlı koşmama suçuyla birleştiren ve daima suçlayıcı bir konumda olan standartlardır (Bauman, 2000, s.99). Bauman’a göre, psişik anlamda modernlik ise kimlikle, henüz burada olmayan, bir ödev, bir misyon ve bir sorumluluk olan varlık gerçeğiyle ilgilidir. Bauman’ın yukarıda toplumsal anlamda bahsettiği standartlar gibi kimlik de daima bir adım ileridedir ve kişinin buna ulaşmak için nefes nefese koşması gerekmektedir. Kişi ümidin çekmesi ve suçun itmesiyle koşmaktadır. Ancak bu koşu, ne kadar hızlı olursa olsun, insana emeklemek gibi gelmekte ve onu tedirgin etmektedir. Bauman’a göre, çekiciliğini daima koruyan ve asla ulaşılamayan kimliğe doğru kulaç atmak, bugünün sakat ve gayri meşru gerçekliğinden geri çekilmek gibi tuhaf bir görüntü çizmektedir. Bauman, hem toplumsal hem de psişik olarak modernliği sürekli bir öz eleştiri durumu olarak değerlendirir. Ona göre bu öz eleştiri hiç bitmeyen, ucunda ne olduğu bilinmeyen bir kendi kendini silme, kendi kendini hükümsüzleştirme egzersizidir. Bauman’ın değerlendirmesinde gerçek anlamda modern, hoşnutluğu ertelemeye hazır olmak değil, hoşnut olmanın imkânsızlığıdır. Dolayısıyla her başarı, kendi örneğinin solgun bir kopyasından başka bir şey değildir. “Bugün” ise yarının henüz filizlenen bir önsezisi ya da daha alt/aşağı ve bozulmuş bir yansımasından başka bir şey değildir. Bauman’a göre, modernlik anlayışında olan şey olacak olan tarafından peşinen hükümsüz kılınmaktadır. Fakat anlamını da bu iptalden almaktadır (Bauman, 2000, s.100). Bauman’ın ifadesiyle modernlik, durmanın imkânsızlığıdır. Modern olmak hareket halinde olmaktır. Ancak kişi tıpkı modern olmayı seçmediği gibi, hareketli olmayı da seçmez. Bu duruma karşın kişi, vizyonun güzelliği ve gerçekliğin çirkinliği arasında gidip gelen bir dünyaya atılmakla zaten harekete başlamış olmaktadır. Bauman’a göre, vizyonun güzelliği aynı zamanda gerçekliği çirkin kılan şeydir. Böyle bir dünyada bütün sakinler bir yere yerleşmek için dolaşan göçebelerdir. İşte şu köşeyi dönünce yerleşebilecek misafirperver bir yer vardır, olmalıdır, olmak zorundadır. Ancak her köşeden sonra yeni bir köşe çıkar; yeni hüsranları ve henüz serpilmemiş yeni ümitleriyle beraber yepyeni bir köşe (Bauman, 2000, s.100). Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sanayi sonrası toplumun tanımlayıcı ekseni teorik bilginin üstünlüğüdür. Toplumun bilginin çevresinde örgütlenişi, toplumsal kontrol, yenilikler (inovasyon) ve yeni toplumsal ilişkilerin siyasal yönetimi için temel oluşturmaya başlamıştır. Bell, sanayi sonrası toplumda bilginin geleneksel veya uygulamalı değil, teorik karakterde olduğunu vurgulamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: "Özgürlük ve özgünlük", "Yansıma ve misyon" ve "seçkincilik" gibi özellikler modern sanatı tanımlarken kullanılmaktadır. Diğer yandan, "montaj ve eklemleme" ile "taklit ve yapıştırma" gibi özellikler postmodern sanat estetiğini tanımlarken kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bauman'a göre postmodernlik illa da modernliğin reddi, itibarsızlaştırılması ya da sona erdirilmesi değildir. Postmodernlik, kendi kendisine, durumuna ve geçmişte yaptıklarına daha derinlemesine, dikkatle ve sağduyuyla bakan, gördüklerini tamamen sevmeyen ve değişme gereksinimi hisseden modernlikten başka bir şey değildir. Postmodernlik, rüştüne ermiş modernliktir: Kendisine içerden değil de dışarıdan bakan, kazanç ve kayıplarının tam bir hesabını yapan, kendisinin psikanalistliğini yapan, daha önce asla dile getiremediği niyetlerini keşfeden, bunların birbirlerini iptal eden, çelişkili niyetler olduğunu gören bir modernlik. Postmodernlik, kendi imkânsızlığını kabul eden modernliktir; kendini gözetleyici bir modernlik; bir zamanlar bilinçsizce yaptığı şeyleri bilinçli biçimde terk eden modernliktir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bauman’a göre, Yahudi soykırımının arkasında, yönettiği toplumu düzenlenecek, yetiştirilecek ve yabani otları denetime alınacak bir şey olarak gören modernliğin “bahçıvan” devlet anlayışı durmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: “Kuramdan çok toplumsal çözümlemeye” ağrlık veren yaklaşımın adı toplumsal önkestirimdir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Postmodernizmi ne ‘alkışlamanın’, ne de reddetmenin mümkün olmadığını belirten Jameson, bunu söylediğinde ise sanat eleştirmenlerince ‘kaba bir Marksist’, diğer Marksistlerce de ‘post Marksist’ olarak nitelendirildiğini belirtir.