Toplumsal Değişme Kuramları

Yanıt Açıklaması: Sorokin’e göre toplumlarda değişimi meydana çıkaran ana unsur farklılaşma ve bütünleşme sürecidir.Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Weber, aslında toplumsal değişmeye gerilimin neden olduğuna inanır. Tutarlılığa ulaşmak için harcanan kesintisiz çaba yeni gerilimlere yol açar.

Yanıt Açıklaması: Comte’un toplum ve yöntem anlayışı araştırma tekniklerinde bir işbölümüne dayanır. Ona göre toplumsal dünyayı açıklamak için dört temel tekniğe başvurulabilir: (1) insan duyumlarıyla (ve teorinin rehberliğinde) ‘gözlem’, (2) özellikle ‘toplumsal patolojiler’i anlamada ‘deney’; (3) toplumun doğasındaki -özellikle toplumsal düşüncelerin doğasındaki- düzenli değişme örüntülerini yakalamada ‘tarihsel gözlem’; ve (4) insan ve hayvan toplumları, bir arada bulunan insan toplumları ve aynı toplumun farklı unsurları olan özel değişkenlerin etkilerini soyutlayan bir gözle ‘karşılaştırma’

Yanıt Açıklaması: Weber, Marx gibi, değişmenin kaynağını esasen toplumun iç dinamiklerinde (toplumun içinde) görür. Weber’e göre bir sosyal sistemi meydana getiren, bir bütünlük oluşturan temel içsel dinamikler, yani kültürel değerler, eylem kalıpları ve psikolojik yönelimler, aynı zamanda aralarındaki uyuşmazlıklar, Marx’ın ifadesiyle ‘çelişkiler’ nedeniyle krizlere yol açma, böylece değişme süreçleri yaratma eğilimindedir. Ana iç dinamiklerden biri her toplumun ayrılmaz bir parçası olan güç mücadelesidir. Diğer dinamikler; Egemenlik ilişkileri ve otorite, rasyonelleşme, çatışma, din gibi unsurlardır. Devletin büyüklüğü veya dış güç uygulamak için kullanılan idarî yapıların ölçeği ise dış dinamiktir.

Yanıt Açıklaması: Kamu menfaatinin bazen bozuk ahlaki özellikler olarak görülen niteliklerden ortaya çıkabileceğini ve  erdemli davranışın toplumsal düzen açısından düşünüldüğü gibi etkin olamayacağını ileri süren düşünür Bernard de Mandeville’dir. Ayrıca düşünüre göre, toplum ve devlet değişip ilerlerken erdemlerin de yeniden tanımlanması gerektiğinden, insan davranışları yüksek ya da düşük olarak nitelenmemelidir. Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: 1960’lardan itibaren Fordizmin yaşadığı sorunları aşmak üzere gündeme gelen bilgi teknolojilerinin ekonomi ve toplumda kazandığı merkezi rolden ötürü bazı sosyal bilimciler ortaya çıkan bu toplumsal yapıyı yeni bir toplum aşaması olarak görmektedir. Ağırlıklı olarak sanayi sonrası toplum olarak adlandırılan bu toplumda teknoloji, emek, işbölümü, organizasyon yapıları esnekleşmiş ve özelleştirme ile devlet küçülmüştür. Sanayi toplumundan sanayi sonrası topluma geçişi açıklamak üzere teknolojik faktörlere merkezi yer veren kuramcılar toplumsal değişimi açıklamada evrimci bir yaklaşımı benimsemektedirler. Sanayi sonrası toplum, “enformasyonun merkezi önemi dışında hizmet toplumuna geçişi ve beyaz yakalı olarak adlandırılan profesyonel ve teknik adamların istihdamının büyümesini içermektedir. Bu gelişmenin kaynağı ise, tek başına enformasyon değil, yeni enformasyon teknolojilerinin gelişimi ve bu teknolojilerin toplumun her kesimine yayılabilmesinin yaratacağı potansiyel ile özdeşleştirilen kuramsal bilgidir”

Yanıt Açıklaması: Schopenhauer toplumsal değişimde iradeciliği savunur.

Yanıt Açıklaması: İdeal tip, Weber’in ürettiği en önemli yöntemsel fikirlerden biridir. Hemen belirtmekte fayda vardır ki Weber ideal tip kavramıyla bir tür ütopya ya da olası en iyi olgudan bahsetmemektedir. İdeal tip, tek taraflı bir abartmadır. Genellikle bir olgunun mantığının abartılmasıdır. Toplumsal dünyayı tüm tarihsel ve güncel çeşitleriyle incelemek için kullanılır. Bu tür tek taraflı abartmalar Weber tarafından toplumsal olguları zaman içinde ve kültürler arası karşılaştırmak amacıyla kullanılır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: “sosyal değişim” kavramı makro boyutlu değişimleri (social change) anlatmak ve “toplumsal değişme” kavramı da mikro boyutlu değişimleri (so- cietal change) ele almak üzere kullanılabilir.99

Yanıt Açıklaması: Nedenler olarak fikirler Weber’in idealist (düşünce temelli) toplumsal değişme anlayışının kanıtıdır. Çünkü Weber’e göre, fikirler olarak dinsel düşünceler, sadece herhangi bir neden türü olmayıp, belirli bağlamlarda daha temel ve bazen birincil rol oynayabilirler. Bu yüzden Weber, “Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu” isimli eserinde dinsel bir kaygının modern kapitalizmin yaratılması açısından önemini ortaya koymaya çalışmıştır. Bu çerçevede Weber, Marx’ın “sadece ekonomik çıkarlar gerçek çıkarlardır, diğer, örneğin siyasal, ulusal ve dinsel çıkarlar ekonomik çıkarların sadece yansımalarıdır” görüşünün indirgemeciliğe, yani her türden olguyu tek bir faktöre, ekonomik olgulara indirgemeye yol açtığını düşünmüştür. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Marx, teknolojik determinist bir bakışa açısına sahip değildir. Bu yüzden teknolojiyi toplumsal değişmenin ardındaki temel faktör olarak görmemektedir.

Yanıt Açıklaması: Spencer’ın evrim konusunu ele alırken öne sürdüğü açıklamalarında karşımıza üç temel aksiyom çıkar: i) kuvvetlerin sürekliliği, ii) maddenin yok olmaması ve iii) hareketin sürekliliği. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sorokin’e göre her insan toplumunda kaçınılmaz bir biçimde ortaya çıkan farklılaşma çerçevesinde toplumun bütünleşmesini oluşturmak üzere beş alt sistem ortaya çıkmaktadır. Bu sistemler etik sistemler, hukuk sistemleri, dini sistemler, bilimsel sistemler ve sanat sistemleridir. Ticari sistemler bunlardan biri değildir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Marx ve Engels’e göre, her tarihsel evreyi kendine özgü farklı üretim teknolojileri ve farklı sınıfsal ilişkiler karakterize eder. Kapitalizm dördüncü ve mevcut evredir. Kapitalizmde mülksüz emekçi bir köle veya serften farklıdır, emek gücünü (özgürce!) serbest piyasada satar ancak yine de sömürülür ve bu sömürü üretim araçlarında özel mülkiyetin ve böylece hiçbir sınıfsal farklılaşmanın olmadığı "ileri komünizm" günışığına çıkıncaya kadar ortadan kaldırılamaz. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Üretim sistemindeki hızlı bir makineleşmenin yol açtığı değişime devrim denir.

Yanıt Açıklaması: Weber dinsel fikirleri sadece ideoloji olarak, kapitalizmin maddî temelini yansıtan “kitlelerin afyonu” olarak ele almak yerine, bizzat dinsel inançların kapitalizmin ortaya çıkışının temeli olduğunu göstermiştir. Ona göre kapitalizmin gelişimini Püriten fikirler etkilemiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Orta boy devletlere uygun olan monarşinin yönetici ilkesi

Yanıt Açıklaması: Yöntem anlayışını ayrıca organik analojiler etrafında geliştiren Comte çoğu kez toplumu biyolojik organizmayla karşılaştırır ve bir parça/unsurun, örneğin aile veya devletin ‘toplumsal beden’ için yaptığı şeye veya katkısına göre anlaşılabileceğini öne sürer. Montesquieu benzer bir noktaya temas etse de toplumsal ve biyolojik organizmalar ayrımını yapan ilk kişi Comte’tur.Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Weber toplumun özünde bireylerin nispeten kalıcı, sürekli davranış biçimleri ve bunların oluşturdukları düzenliliklerden meydana geldiğini iddia etmekle, toplumun belirli bir nesnel gerçekliğe sahip olmadığını değil, sadece insanların eylemleri sayesinde var olabileceği, sürebileceği ve değişebileceğini kasteder. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Modern toplumun doğuşu tartışmalarında kilise kendi geleneksel gücünü merkeze alırken, modernleri yeni, genç ve tecrübesiz olmakla itham etmiştir. Bu düşünceye karşı Bacon, dünya tarihi penceresinden bakıldığında Antikçağların daha genç ve tecrübesiz olduklarını, modernlerin ise birikmiş bir tecrübeye sahip ve dolayısıyla daha yetkin olduğunu savunarak söylemi tersyüz etmiştir. Böylece insanlığın başlangıçtan itibaren tecrübelerin birikimi ile bir ilerlemeye sahip olduğu da kabul edilmiştir. Doğru cevap A’dır.