Toplumsal Değişme Kuramları

Yanıt Açıklaması: Etnoloji, insan ırklarının nereden geldiklerini, nasıl geliştiklerini ve nasıl yayıldıklarını inceleyen bilim dalıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Eski çağlardan beri Ortadoğu imparatorluklarında yaygın biçimde görülen hükümdarın kuvvet ve kudretinden ibaret devlet anlayışının bir benzerine, Osmanlı Devleti’nde rastlanır. Halk ve ülkenin zengin kaynakları başta olmak üzere devletin bütün unsurları hükümdarın kudretini destekleme ve artırma işlevi üstlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal bilimlerde işlevselcilik (functionalism) Spencer ve Durkheim tarafından geliştirilen kuramsal ve metodolojik temeller üzerinde şekillenmiştir. Yirminci yüzyılda önce sosyal antropolojide A. R. Radcliffe-Brown ve Bronislaw Malinowski tarafından geliştirilen işlevselcilik, daha sonra 1940’lardan itibaren sosyolojide Talcott Parsons, Robert K. Merton ve William F. Ougborn’un katkılarıyla kısa bir zamanda hakim bir yaklaşıma dönüşmüştür. Wilhelm Wundt ise yapısalcı psikolojinin kurucularındandır.

Yanıt Açıklaması: Modernleşmiş toplumlarda paranın kullanım oranı yüksektir

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin son asrına içine düşülen buhrana çare olmak üzere başvurulan ıslahat (reform) çabaları damgasını vurmuştur. Bu ıslahatlar aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin halefi olan Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun yapı taşlarını da örmeleri itibariyle dikkate değerdir.

Yanıt Açıklaması: Modernleşme kuramları II. Dünya Savaşı sonrasında sosyal bilimler alanında doğdu.

Yanıt Açıklaması: Müstemlekecilik ya da kolonyalizm de denilen sömürgecilik, genellikle bir devletin başka ulusları, devletleri, toplulukları, siyasal ve ekonomik egemenliği altına alarak yayılması veya yayılmayı istemesidir.

Yanıt Açıklaması: Gunbot politikası, güçlü bir devletin gönderdiği savaş gemileri ile güçsüz bir devleti tehdit etmesini ifade etmektedir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyıl boyunca değişim olgu ve temasının açıklayıcı bir kavram haline gelmesinin yanında, dönemin Batı Avrupa toplumlarını tarihsel olarak biçimlendiren, etkileyen tarihi ve siyasi gerilimler söz konudur. Bunlar sırasıyla, 1. Ulus devletlerin yükselişi, kurumlaşması ve birbirleri aleyhine Avrupa üzerinde etkinliklerini artırma mücadelesi, 2. Sınıf çatışmaları, sınıf temelli talep ve düzen önerileri, 3. Dünya pazarı için, Avrupalı merkezlerin güç mücadelesi, sömürge edinme yarışı. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı toprak rejimi içinde, basitçe, üç tür toprak yer alırdı. Mülk toprakları, vakıf toprakları ve miri topraklar. Bu üçü içinde miri toprakların hacmi diğer ikisi ile karşılaştırılamayacak kadar çoktur. Dolayısıyla Osmanlı toprak rejiminin esasını miri topraklar oluşturmaktadır. Miri toprak ya da arazinin mutlak mülkiyet hakkı devlete aittir. Bu toprakların bütün tarım topraklarını kapsadığı düşünülmemelidir. Bağlar ve bahçeler miri arazi kapsamında değildir. Miri arazi, sadece hububat ziraati yapılan, bir bakıma tarla olarak kullanılan toprağı ifade etmektedir. Miri arazinin sadece hububat ziraati yapılan toprakları içermesi büyük kitlelerin geçiminin, ordunun ve şehirlerin iaşesinin hububat ekimine bağımlı olmasından kaynaklanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nde tüm unsurların bir silsile halinde birbirine bağlandığı ideoloji Daire-i Adalet (Adalet Dairesi) olarak nitelendirilir. Bu silsilede dünya düzeni, devlet, şeriat, mülk (hüküm sürülen topraklar), ordu, mal (devletin gelirleri) ve vergi veren reaya birbirine sıkı bir biçimde bağlanmıştır. Adaletin temel alındığı bu yönetim geleneği ya da ideolojisinde, adalet halkı, yani reayayı zulümden korumak anlamında kullanılmıştır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Kıray’a göre Türkiye’de toplumsal değişmenin esas aktörü tüccarlar/girişimciler olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Jön Türkler, 1889 yılında bir grup tıp fakültesi öğrencisinin İttihad-i Osmanlı Cemiyeti’ni kurmasıyla ortaya çıkmıştır.  Jön Türklerin bir bakıma ilk lideri Ahmet Rıza iken, ikinci nesli Mehmet Talat Bey’in öncülüğünde bir araya gelmiştir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Weber dünya tarihini ideaların mantıksal olarak ortaya çıkışı ile ilişkilendiren Hegelci veya diyalektik idealizmin tarihin fiili karmaşıklığını toptancı bir biçimde basitleştirdiğini düşünür.

Yanıt Açıklaması: Siyaset terminolojisinde “dekolonizasyon” olarak ifade edilen kavram genel olarak sömürgelerin bağımsızlaşması olarak ifade edilebilir. Diğer bir ifadeyle Dekolonizasyon, sömürgeci devletlerin sömürgeleştirdikleri coğrafyalarda yaşayan insanların sömürge idaresinin sona erdirilmesi ile kendi bağımsız ulus-devletlerini kurma sürecini ifade etmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Merton'un toplumsal yapıyı ele aldığı düzlemlerden biri, grupların birim olarak alınıp incelendiği toplumsal sistem düzeyidir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Müstemlekecilik ya da kolonyalizm de denilen sömürgecilik, genellikle bir devletin başka ulusları, devletleri, toplulukları, siyasal ve ekonomik egemenliği altına alarak yayılması veya yayılmayı istemesidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Şerif Mardin, Türk modernleşmesini ve toplumsal değişimi daha çok siyasal ve dinsel düşünce tarihi üzerinden ele alan çalışmalar gerçekleştirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Şinasi, Namık Kemal, Mehmet Bey, Ziya Paşa, Ali Suavi, Halil Şerif ve Mustafa Fazıl gibi isimler Genç Osmanlılar hareketinin önde gelen isimleridir.

Yanıt Açıklaması: Etnoloji, insan ırklarının nereden geldiklerini, nasıl geliştiklerini ve nasıl yayıldıklarını inceleyen bilim dalıdır.