Toplumsal Değişme Kuramları

Yanıt Açıklaması: Sorokin’e göre toplumlarda değişimi meydana çıkaran bir farklılaşma ve bütünleşme süreci söz konusudur. Erkilet’in (2007, s. 16) dile getirdiği gibi işlevselcilerin işbölümü çerçevesinde geliştirdikleri farklılaşma ve bütünleşme kuramından ciddi bir biçimde farklı olan bu yaklaşıma göre her insan toplumunda kaçınılmaz bir biçimde ortaya çıkan farklılaşma çerçevesinde toplumun bütünleşmesini oluşturmak üzere beş alt sistem ortaya çıkmaktadır. Bunlar; Doğru ile yanlışı birbirinden ayıran etik sistemler Mülkiyet ilişkilerini, temel hak ve görevleridüzenleyen, yasal olanla suç teşkil eden eylemleri birbirinden ayıran hukuk sistemleri Kutsal ve tabu olanı olmayandan ayıran dini sistemler Bilgi edinirken gerçekle hatayı birbirindenayıran bilimsel sistemler Sanat sistemleri

Yanıt Açıklaması: Emek Saint-Simon'dan beri küçültücü olmaktan çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Spengler, 1918-22 yıllarında 2 cilt olarak yazdığı Batı’nın C¸öküşü (Der Untergang des Abendlan- des) isimli meşhur eserinde uygarlıkların yükseliş ve düşüşünün kaçınılmaz bir kader olduğunu ilan etmektedir. Ona göre her uygarlık biyolojik bir organizma gibi doğar, büyür ve ölür. Batı’nın da içinde yer aldığı sekiz büyük dünya uygarlığını inceledikten sonra, modern uygarlığın son aşamada olduğunu dile getirmiştir. Onun eseri belki de ondokuzuncu yüzyıl tarih düşüncesine yöneltilmiş en yıkıcı eleştiri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Dünya tarihinde dört demografik devrim yaşandığını öne süren nüfus tarihçilerine göre, bu değişimlerin ilki insanların ateşi kullanmasıyla başlamış; ikinci demografik devrim ise büyük buzul çağının bitişiyle iklim koşullarının kısmi iyileşmesi ve besin kaynaklarının çoğalması sonucu gerçekleşmiştir. Üçüncü devrim, tarıma geçişle birlikte genişleyen gıda kaynaklarına ve doğa koşullarına karşı oluşan güvenlik ortamına bağlı olarak yaşanmıştır. Dördüncü demografik devrim ise, 17. ve 18. yüzyıllarda modern dönemin kapılarını açan sanayi dönüşümü ile gerçekleşmiştir. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Spengler, evrimci ilerlerlemeciliği eleştirir ve döngüsel bir tarih anlayışını savunur.

Yanıt Açıklaması: Marx, empiristlerin aksine tarihi bir “ölü olgular toplamı” olarak almaz. Maddî gerçekliğin doğrudan gözlemlerle kavranamayan, ancak gözlem alanı içindeki görünür olayları, görünür yapıyı belirleyen daha temel dinamik güçlerin, uzun dönemli eğilimlerin, süreçlerin, derin yapıların önemini vurgular. Marx’a göre, tarih sadece dikkatli bir tarihçinin betimleyebileceği birbirini izleyen olaylar dizisi değil, aynı zamanda (doğa bilimlerinin araştırdığı olguları açıklayabilmesine benzer biçimde) bu olayları düzenleyen yasaları ortaya çıkararak açıklanabilecek olaylar bütünüdür. Marx, insan tarihinin daha az karmaşık toplumsal yapılardan daha kompleks olanlara doğru evrimci bir örüntü sergilediğine ve değişmenin bizzat toplumun içinden, iç dinamiklerinden kaynaklandığına inanır. Tarihsel değişmenin itici gücünün çatışma olduğu düşüncesini benimseyerek, değişmenin diyalektik bir çatışma, çözüm, yeniden çatışma ve daha üst, daha gelişmiş düzeyde çözüm örüntüsü içinde yapılandığını iddia eder.

Yanıt Açıklaması: Empirizm : Bilginin gözlem, deneme veya duyular ile elde edilebileceğini ileri süren geleneksel öğretidir

Yanıt Açıklaması: Comte’un toplum ve yöntem anlayışı araştırma tekniklerinde bir işbölümüne dayanır. Ona göre toplumsal dünyayı açıklamak için dört temel tekniğe başvurulabilir: (1) insan duyumlarıyla (ve teorinin rehberliğinde) ‘gözlem’, (2) özellikle ‘toplumsal patolojiler’i anlamada ‘deney’; (3) toplumun doğasındaki -özellikle toplumsal düşüncelerin doğasındaki- düzenli değişme örüntülerini yakalamada ‘tarihsel gözlem’; ve (4) insan ve hayvan toplumları, bir arada bulunan insan toplumları ve aynı toplumun farklı unsurları olan özel değişkenlerin etkilerini soyutlayan bir gözle ‘karşılaştırma’.

Yanıt Açıklaması: Değişimin öncesi, toplumsal değişimin inceleme sınırlarından biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Toplumun en ilkel kabile aşamasından en gelişkin modern aşamaya kadar gelirken takip ettiği determinist ve doğrusal bir yol oldu- ğu fikri klasik evrimciliğin ana fikridir. Buna göre toplumsal değişmenin belirli katı yasaları vardır ve tarihsel inceleme yoluyla bu yasalar keşfedildiğinde toplumun bundan sonraki evrimi ile ilgili de bir sistematik çıkarılabilecektir.

Yanıt Açıklaması: Spencer’a göre homojen bir bedenin (daha ilkel veya askerî bir toplumun) dengesi bozulduğunda çok geçmeden yeni bir dengeye doğru evrimleşmeye başlar. Bu evrim adaptasyonla sonuçlanır; yani toplumlar (kuvvetlerin bombardımanı, sürekli etkileri sonucunda) ortaya çıkan değişimlerle tepki içinde evrimleşirken insanlar varlıklarını bu değişimlere adaptasyon sağlayarak sürdürürler.

Yanıt Açıklaması: Gerhard Lenski sosyolojide ekolojik evrimcilik olarak bilinen yeni evrimci teorinin kurucusu olan Amerikalı sosyologdur.

Yanıt Açıklaması: Durkheim’a göre, değişmeye yol açabilecek bir başka normal dışı biçim koordinasyon eksikliğidir. Görevlerde uzmanlaşmaya yeterli bir koordinasyonun eşlik etmediği durumlarda enerji boşa harcanır ve bireylerin kendilerini kollektif hayatın akışıyla yetersiz düzeyde bütünleşmiş hissettikleri bir durum ortaya çıkabilir.

Yanıt Açıklaması: Spengler, Toynbee ve Sorokin gibi isimler ilerlemeci tarih anlayışına yönelttikleri eleştirileri ile bilinirler. Döngüselci bir tarih yaklaşımına sahiplerdir.

Yanıt Açıklaması: Eğitim ile toplumsal değişme arasındaki ilişkileri inceleyen dört temel görüşten biri olan ve eğitimi toplumsal değişmeyi sağlayan en önemli kurum olarak gören yeniden oluşumcu ve modernist görüşün temsilcileri Count, Inkeles, Smith, Schultz, Harbison ve Myers olarak sıralanabilir. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Descartes, Fransa'daki aydınlanma düşünürlerinden biridir.

Yanıt Açıklaması: Steward yeni-evrimciliğin önemli isimleri olan Marvin Harris, Eric Wolf, Marshall Sahlins ve Gordon Childe’ı oldukça etkilemiştir.

Yanıt Açıklaması: Weber, genelde toplumu ve özelde modern kapitalist toplumları anlamak için sosyal sınıfların yanı sıra statü grupları ve güç gruplarına odaklanmanın önemini vurgular, ayrıca toplumu anlamanın önemli iki ekseninin tabakalaşma ve meşru düzen olduğunu düşünür. Bu bağlamda tarihi bir anlamda geleneksel otoriteden karizmatik ve daha sonra rasyonel-hukukî otoriteye geçiş olarak yorumlar.

Yanıt Açıklaması: Arnold Joseph Toynbee’ye göre bir medeniyet ömrünü tamamlamadan önce gelişme çağı, kargaşa zamanı, evrensel devlet süreci ve parçalanma devresi olmak üzere dört temel aşamadan geçmektedir. Ancak Toynbee’ye göre tüm uygarlıklar nihayetinde yok olmazlar. Hatalarından ders alan ve diğer kültürlerden çözümleri ödünç alan uygarlıklar yeniden yükseliş dönemine girebilir. Dolayısıyla yükseliş her uygarlığın geçirdiği bir aşama değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Modern medeniyet ve toplum fikrinin ana kaynaklarından birisi olan ilerlemecilik ondokuzuncu yüzyılın tamamını kapsayan bir fikri çerçeve oluşturmuştur. Bu anlamda ilerleme fikri bir tarihsel mesele olmaktan çıkarak geleceğe yönelik ütopyacı bir vizyonun bir nişanesi olarak görülmüştür.