Toplumsal Değişme Kuramları

Yanıt Açıklaması: Sosyoloji tarafından canlı ve değişken olarak ele alınan toplum, birtakım kültürel, ekonomik, sosyal ve siyasal niteliklerinin kimi zaman bir kriz kimi zaman da değişim ya da yenilenme isteği doğrultusundaki değişimi toplumsal değişim olarak ifade edilmektedir. Olumlu veya olumsuz biçimde gerçekleşebilen toplumsal değişim, bir süreci işaret etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Collins'in 1975’teki çalışmasında yer alan yüzlerce teorik önermeyi “çatışma teorisinin dört ana hattı” olarak yeniden formüle etmiştir. 1. Her kıt kaynağın eşit olmayan dağılımı, onu kontrol edenlerle etmeyenler arasında potansiyel bir çatışma oluşturur. 2. Potansiyel çatışmalar muhalif grupların mobilize olma derecesine göre fiili çatışmalar haline gelir. 3. Çatışmalar yeni çatışmaları doğurur. 4. Seferberlik için kullanılan kaynaklar tükendiğinde çatışmalar azalır.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyıl siyaset ve ideolojisini Fransa'da oluşan düşünceler oluşturmuştur

Yanıt Açıklaması: “Her sosyal yapı, bu yapıyı meydana getiren sosyal kurumların insan ilişkilerinin ve bunların karşılıklı etkileşimlerinden doğan sosyal değerlerin birbirini karşılıklı olarak etkiledikleri bir bütündür. Ve bu bütün her zaman aynı olmayan hız ve tempoyla değişir” diyen sosyolog Mübeccel B. Kıray'dır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Etnoloji

Yanıt Açıklaması: Vahdet-i imamet , otoritenin birliği anlamına gelen ve Ali Suavi tarafından güçler ayrılığı ilkesine karşı olarak öne sürülen bir kavramdır. Meşruti monarşi, hükümdarın ya da padişahın yetkilerinin yazılı bir anayasa ile tanımlandığı ve sınırlandığı bir yönetim biçimidir. Bu yönetim biçiminde iktidar padişah ile meclis tarafından paylaşılır. İslamcılık , Müslüman unsurları esas alarak Osmanlı birliğini sağlama hedefini temsil eder. Türkçülük te ise temel unsur Türklerdir. Bir başka deyişle, Türkçülük, Türklere dayalı bir Osmanlı birliği sağlama hedefinin adıdır. Osmanlıcılık ise , din ve ırk farkı gözetmeksizin bütün unsurları Osmanlı kimliği etrafında bir arada tutma düşüncesidir. Dolayısıyla, doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: Durkheim’a göre sanayileşme, kentleşme, meslekî uzmanlaşma ve bürokrasinin gelişimi gibi faktörler bireylerin toplumla bütünleşmesine yardımcı mekanizmalar olan aile, din, bölge ve komşuluğun işleyişini zayıflattığı için, geleneksel toplumsal yapılar bu yeni toplumsal bütünleşme temelini sağlamakta yetersiz kalır. Örneğin, aile yeterince kuşatıcı bir toplumsal yapı değildir, dinsel yapıların etki alanları oldukça sınırlıdır ve daha çok kutsala yöneliktir, yönetim bürokratikleşmiştir ve bu yüzden bireyi uzaktan yönetir. Sonuçta modern toplumsal yapılarda aile ve dinin azalan etkisinin yerini alacak, birey ve devlet arasında arabuluculuk yapacak ve devletin artan gücünü kontrol edecek ara gruplara gerek vardır. Bu ara gruplardan ‘meslek grupları’ bireylere çekidüzen verebilecek ve onları topluma bağlayabilecek tek potansiyel yapısal birimdir.

Yanıt Açıklaması: Değişmenin bizatihi iyi ve kötü, olumlu ya da olumsuz olduğunu söylemek pek mümkün gözükmemektedir. Tarih, çok farklı toplum ve kültürlerde çok farklı dönemlerde değişimin olumsuz olarak kabul edildiği gibi, olumlu olarak görüldüğüne de işaret etmektedir. Geleneksel C¸in’de, klasik dönem C¸in İmparatorluk tecrübesinde değişim olumlu olarak görülmez. Modernleşme dönemi C¸in’inde ise, 19. yüzyıldan başlayarak ‘Kültür Devrimi’ne ve günümüzün modern C¸in’ine baktığımızda, değişim bir zorunluluk, hırsla istenen bir modernleşme hedefi, yeniden üretimin olmazsa olmazı haline gelmiştir. Toplumsal değişmeye ilişkin bu kabul ve değerlendirmelerin değişip dönüşmesinde birçok faktörün rol oynadığı söylenebilir. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Parsons’a göre bir toplumsal sistem “uyum”, “hedefe ulaşma”, “bütünleştirme” ve “örüntüleri muhafaza etme” (AGIL: Adaptation, Goal Attainment, Integration ve Latency) şeklinde bir şematik döngüye sahiptir. Parsons bu şemayı kullanarak pek çok sistemin çözümlemesini yapmıştır. Parsons'a göre, bu işlevlerin her biri sistemin varlığının devamı için zorunlu olduğu gibi, birimler arasındaki fark dört işlevden hangisinin ağır bastığına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: 1789 Fransız Devrimi ile doruğa çıkan eski düzenin tasfiyesi süreci modern siyasi bir yeni model olarak ulus-devletin gelişimi ile tamamlanmıştır. Bu iki devrimin sonucunda merkezi devlet güç kazanmış; merkezi devletin uygulama ve siyaset etme kapasiteleri artmış; ekonomi üretim ve ticaret ekseninde olağanüstü gelişmiştir. Merkezi devlet toplumsal ilişkileri, üretim ve ticareti düzenlemede, üretim ve ticaretin gelişmesinde içerde güçlü bir aktör haline gelmiştir. Aynı şekilde bir kaç yüzyıldır oluşmakta olan dünya pazarına, sömürge dünyasına müdâhil olma, orada etkinlik kurma anlamında da modern devlet merkezi bir rol üstlenir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kültür

Yanıt Açıklaması: Ralf Dahrendorf'a göre her toplum her noktada değişim sürecine tabidir ve bu değişim kaçınılmazdır. Benzer olarak çatışma da kaçınılmaz olmaktadır. Diğer yandan her toplumun bazı bileşenlerinin diğer bileşenler üzerinde baskı kurduğunu da iler sürmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Modern toplum yapısında yönetimde görevler fonksiyonel olarak farklılaşmıştır. Geleneksel toplum yapısında siyasi ve sosyal yapı durağandır, ekonomi endüstrileşmiştir. Modern toplum yapısında yüksek okuma yazma oranı vardır, hayat standardı yüksektir.

Yanıt Açıklaması: "Sorunun kaynağına yönelen çatışmalar gerçekçidir ve toplumsal değişmeye olumlu katkılar sağlar." bakış açısını savunan kuram Lewis A. Coser’ın "Çatışmanın İşlevi Yaklaşımı"dır.

Yanıt Açıklaması: Feodalizm, kendine yeterlilikle tanımlanan, küçük üretim ve siyasi birimlerin oluşturduğu bir sosyoekonomik düzendir.

Yanıt Açıklaması: Modern çatışmacı teori denilince akla gelen ve çalışmaları geniş bir alana yayıldığı için  yaptığı şeyin aslında hayatın sosyolojisi olduğu söylenen düşünür Georg Simmel'dir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Genç Osmanlılar hareketi içinde yoksul bir aileden geliyor olması bakımından istisnai bir yer işgal eden Ali Suavi, aynı zamanda Türkçü ideolojinin öncüsü sayılan fikirleri ilk defa dile getiren isim olmuştur. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı iktisat ve toplum tarihi hakkında önemli çalışmalar yapan bir isim olan Halil İnalcık Weberyen patrimonyalizm tezlerini eleştirmekte ve Osmanlı toplumu için düzeltilmiş yeni bir patrimonyalizm modeli önermektedir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Ali Suavi kuvvetler ayrılığı yerine “vahdet-i imamet” ilkesini koymuştur. Bu ilke, otoritenin birliği anlamına gelmektedir. Ali Suavi’ye göre, yürütme hükme, hüküm fetvaya, fetva şeriat ve kanuna ve şeriat ve kanun da ezeli adalet ilkesine bağlıdır. Bu bağlılık zinciri vahdet-i imamet ilkesinin özünü oluşturmaktadır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Paradoksal olarak Türk toplumsal yapısı ile ilgili açıklamalarda modernleşmenin aşırı merkezde olması ve bu çerçevede yapılan aşırı genellemeci tarihsel analizler toplumsal değişimin açıklanmasının önünde bir engele dönüşmüştür.