Toplumsal Değişme Kuramları

Yanıt Açıklaması: Dünya tarihinde 26 ana medeniyet halkasının bulunduğunu tespiteden Toynbee esasen medeniyetlerin yükseliş veçöküşlerinin mekanizmasını analiz etmeye yönelmektedir. Bu yönüyle de Toynbee meşhur çalışması A Study of History’de bir tarih felsefesi geliştirme uğraşındadır.

Yanıt Açıklaması: Comte’un sosyolojisinde, bireyler göz ardı edilerek esas olanın toplum ve yasalar olduğu ifade edilmektedir

Yanıt Açıklaması: İlerlemecilik insanlığın giderek daha fazla ve yetkin bir bilgiye erişeceğini savunan görüştür.

Yanıt Açıklaması: Karizmanın rutinleşmesi, otoritenin kişi temelli olmaktan çıkması, kurum temelli olması sürecidir.

Yanıt Açıklaması: Comte, sosyolojiyi “sosyal statik”  yani toplumsal düzenin araştırılması ve “sosyal dinamik” toplumsal ilerleme ve değişmenin araştırılması biçiminde ikiye ayırıp incelemektedir.

Yanıt Açıklaması: Saint-Simon seçkinci bir düşünürdür. Erken dönem yazılarında bilim adamlarının, filozofların ve sanatçıların ‘doğal seçkinler’ sınıfını oluşturduğunu düşünmüştür.

Yanıt Açıklaması: Kuramsal ve kavramsal olarak birbirinden farklılaşan bu analizlerin ortak bir biçimde kabul ettikleri bazı noktalar bulunmaktadır: Toplumsal değişim tarihsel olarak makrodüzeyde yaşanan bir olgu olmakla birlikte (ya da bazı yaklaşımlara göre onun ötesinde) toplumun kendi içinde yaşadığı bir farklılaşmaya dayanmaktadır. (Eğer gerekliyse) Toplumsal değişimi tarihsel düzeyde analiz etmek için güncel toplumsal yapıdan hareket etmek gerekmektedir. Halbuki klasik sosyoloji güncel toplumsal yapıyı analiz etmek üzere tarihsel çerçeveden hareket etmektedir. Toplumsal değişimi açıklamak için (en az)kavramsal ve felsefi açıklamalar kadar (hatta bunlardan ziyade) ampirik araç ve analizlere ihtiyaç bulunmaktadır. Bir değişim kuramı ampirik olarak temellendirildiğinde kabul edilebilir. Bu manada bir genel açıklama çerçevesi oluşturmak için büyük çaplı analizler gerekli görülmekle birlikte toplumların biçiminden ziyade işleyişiyle ilgili analizler merkeze alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: İşlevselcilik çağdaş sosyolojinin kurucu dinamiğini teşkil etmiştir. Bu bağlamda çağdaş sosyolojinin değişim konusunu ele alırken kendi içinde çeşitlenen birçok tartışmayı kapsadığını söylemek gerekir

Yanıt Açıklaması: Klasikten çağdaşa (makrodan mikroya, felsefi-tarihsel kuramdan sosyal analize) geçerken yaşanan bu değişim birdenbire gerçekleşmemiştir. Aşağıda detaylı bir biçimde ele alınacağı üzere döngüselcilik, yeni-evrimcilik, işlevselcilik ve çatışmacılık farklı biçimlerde klasik sosyolojik kuram ile çağdaş sosyolojik analizi birbirine bağlayan çerçeveler oluşturmuşlardır. Döngüselcilik klasik sosyolojiye daha yakın dururken, işlevselcilik çağdaş sosyolojinin kurucu dinamiğini teşkil etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Nüfus tarihçileri dünya tarihinde dört demografik devrimin yaşandığını belirtmektedirler: • Doğal çevrede meydana gelen ve teknik gelişmelere bağlı olarak yaşanan bu değişimlerin ilki 400 bin veya 500 bin sene önce, insanların ateşi kullanmasıyla başlamıştır. • İkinci demografik devrim milattan önce 40 bin ila 35 bin yılları arasında büyük buzul çağının bitişi ve iklim koşullarının kısmi iyileşmesi ve besin kaynaklarının çoğalması ile gerçekleşmiştir. • Üçüncü demografik devrim ise tarıma geçiş ile birlikte genişleyen gıda kaynaklarına ve doğal koşullara karşı oluşan güvenlik ortamına bağlı olarak yaşanmıştır. • Dördüncü demografik devrim 17.-18. yüzyıllarda modern dönemin kapılarını açan sanayi dönüşümü ile gerçekleşmiştir.Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Toynbee, I. Dünya Savaşı öncesinde ve sırasında medeniyet kavramının, II. Dünya Savaşı sırasında da dinî inançların toplumsal yaşamın oluşumundaki önemini keşfetmiş ve bu iki tema ekseninde birçok eser vermiştir.

Yanıt Açıklaması: Hegelci idealizm siyasal açıdan devrimci olmaktan ziyade muhafazakârdır. Hegel diyalektiğin özü çelişkidir: her kavram karşıtını, olumsuzlamasını içerir. Marx’a göre, Hegel’in sonlu veya ampirik olguların nihayetinde gerçek olmadıkları iddiası kesinlikle yanlıştır. Çünkü gerçek olgular sadece düşünceler olarak anlaşıldığında insanların daha önemli pratik sorunları göz ardı edilir. Hegel varlık anlayışında sonlu dünyadaki şeylerin, yani insanlar veya diğer fizikî nesnelerin gerçek olduklarını reddeder. Marx için ise, emek, zihinsel bir etkinlikten ibaret değildir. Üretim etkinliğidir. Çünkü, insanlar bu dünyada gıda, giyim ve barınak gibi fiziksel ihtiyaçlarını sadece üretici etkinlikler sayesinde karşılayabilmektedirler.

Yanıt Açıklaması: Bilime, düşünceye ve onların bir çıktısı olan teknolojiye toplumsal değişimde temel ve doğrusal bir rol vermek 19. yüzyıl sosyal düşüncesinde önemli bir yer tutmaktadır. Hemen hemen bütün klasik sosyologlar sonradan teknolojik determinizm olarak adlandırılan bu yaklaşıma sahiptir. Onlara göre bir toplumun biçimini teknolojinin biçimi ve düzeyi belirlemektedir.Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Mücadeleleri modern toplumların temel bileşenlerinden biri olarak gören Weber, sınıfın yanına statü grupları ve partiyi (güç gruplarını) eklemiştir. Weber, sosyal sınıfların önemini yadsımasa da, gerçek gruplaşmaların ve etkileşimlerin statü grupları etrafında şekillendiğini düşünmüştür. Kültürel alanda yer alan ve salt istatistiksel kategoriler olmayan statü grupları, Weber’e göre, ortak hayat tarzına ve ortak dünya anlayışlarına sahip olan, birbirlerini aynı gruptan bireyler olarak gören insanlardan oluşan gerçek topluluklardır. Bununla birlikte, statü grupları iktisadi-olmayan birimler değildir, yani onların hayat tarzları ve bakış açıları iktisadi kaynaklara ve toplumdaki konumlarına bağlıdır. Doğru cevap D’dir.