Toplumsal Değişme Kuramları

Yanıt Açıklaması: Bağımlılık Kuramı, Üçüncü Dünya ülkelerinin yeterli ve sürdürülebilir kalkınma düzeyine ulaşmamalarını, ileri kapitalist dünyaya bağımlılıklarına bağlayan kuramları anlatan terimdir (Marshall, 1999, s. 55). Bu kuramı savunanlar açısından, düşük gelirli ülkelerin yoksul olmalarının temel sebebi, zengin ülkeler ve bu zengin ülkelerde konuşlanmış çokuluslu şirketlerdir. Onlara göre, küresel kapitalizm, ülkeleri bir yoksullaşma ve sömürü girdabına hapsetmektedir (Giddens, 2008, s. 455).

Yanıt Açıklaması: Parsons’a göre bir toplumsal sistem uyum, hedefe ulaşma, bütünleştirme ve örüntüleri muhafaza etme (AGIL: Adaptation, Goal Attainment, Integration ve Latency) şeklinde bir şematik döngüye sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Ereğli: Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası çalışmasıdır. Bu çalışma sanayileşme faaliyetlerinin toplumsal yapıda meydana getireceği değişimleri anlamak üzere Devlet Planlama Teşkilatım(DPT) tarafından ısmarlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Serbest ve cebri kültür değişimlerini Türk modernleşmesinin tıkanıklığını açıklamak üzere kullanan sosyolog Mümtaz Turhan'dır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Çağdaş sosyolojide yapısal işlevselciliğin kurucusu olan Parsons aynı zamanda modernleşme kuramının da önemli isimlerinden birisidir. Parsons’a göre tüm toplumlar nihayetinde modern aşamaya varacaklardır. Bunun için de modern toplumları modellemelidirler.

Yanıt Açıklaması: Weber’in ürettiği en önemli yöntemsel fikirlerden birisi olan “ideal tip”, tek taraflı bir abartmadır. İdeal tipler, toplumsal dünyayı tüm tarihsel ve güncel çeşitleriyle incelemek ve toplumsal olguları zaman içinde ve kültürler arası karşılaştırmak amacıyla kullanılır. Bununla birlikte ideal tip, bir tür ütopya olmadığı gibi, olası en iyi olgudan bahsetmek anlamına da gelmemektedir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Şerif Mardin, Genç Osmanlılar arasında en az dört farklı eğilim tespit etmektedir. Genç Osmanlılar içindeki eğilimlerden birini Namık Kemal temsil etmektedir. Namık Kemal de batılı fikirlerin çekimine kapılmıştır. Ancak onun merkezi kavramları “hürriyet” ve “millet”dir. Ona göre bir temsilciler meclisinin kurulması imparatorluğu tahrip etmekte olan çeşitli bağımsızlık hareketlerini ortadan kaldırma potansiyeline sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Bir mahalleye bir park yapımının o mahallenin sosyal yaşamında oluşturduğu etki küçük ölçekli değişime bir örnektir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Feodalizm ya da Ortaçağ Batı Avrupa düzeni, 1453’te İstanbul’un fethi, 1492’de Amerika kıtasının keşfi, 1497/98’de Ümit Burnu’nun bulunuşu, Köylü ayaklanmaları ve Reform gibi bir dizi tarihi ve siyasi hadise ile birlikte sarsılmaya başlar.

Yanıt Açıklaması: 1878’de meclisin süresiz tatil edilmesi ve Kanun-i Esasi’nin askıya alınmasına yönelik tepkiler bir süre sonra Jön Türkler olarak adlandıracağımız muhalif hareketin ortaya çıkması ile sonuçlanmıştır. Bu muhalif hareket Mülkiye ve Harbiye’de, yani dönemin siyasal bilgiler fakültesi ile harp okullarında eğitim görmekte olan öğrenciler tarafından organize edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Parsons’un beşeri eylem sistemlerinin en küçük birimi olan eylem "birim eylem"dir. Birim eylemin bileşenleri "aktör", "hedef", "durum" ve "normlar" biçiminde sıralanmaktadır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: İdealizmi tamamen reddeden Marx, Hegel’in diyalektik yöntemini gerçekliği anlamanın önemli bir aracı olarak görür. Fakat mistik teolojik terimler içinde ifade edildiği için Hegel’in diyalektiğinin baş aşağı durduğunu ve bu mistik kabuğun rasyonel özünün ortaya çıkartılabilmesinin onun yeniden ayakları üzerine oturtulmasıyla mümkün olduğunu iddia eder. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Merton'a göre toplumsal yapının dört düzlemi; bireysel düzey, grup düzeyi, toplumsal sistem düzeyi ve kültürel sistem düzeyidir.

Yanıt Açıklaması: İlk olarak, hem Mizancı Murat Bey hem de Ahmet Rıza’nın şiddet karşıtı oldukları, devletin içinde bulunduğu zor durumdan kurtulması için uzun erimli ıslahatlar gerektiğini düşündükleri belirtilmelidir. İkincisi, her ikisi de Kanun-i Esasi’nin tekrar yürürlüğe konmasına halkın henüz hazır olmadığını düşünerek, eğitim yoluyla halkı aydınlattıktan sonra tekrar bir anayasalı rejime geçişin daha makul bir çözüm olduğu noktasında da ortaklaşırlar. Üçüncüsü,  Osmanlıcılığı, yani din ve etnik kimlik farkı gözetmeksizin bir ortak Osmanlılık bilinci etrafında bir araya gelmeyi devletin kurtuluşu için önemli bir gereklilik olarak görmüşlerdir. Ayrıca, yine her iki isim düzenin temini hususunda da bir ortaklığa sahiptir. Bununla birlikte, Mizancı Murat Bey ve Ahmet Rıza yabancı müdahalesi noktasında ayrışırlar. Ahmet Rıza her türlü yabancı müdahalesine şiddetle karşı bir isim iken, Murat Bey en azından işler yoluna girene kadar yabancı müdahalesinden, özellikle İngilizler ile sıkı münasebetten yana olmuştur. İkinci bir farklılık ise, Ahmet Rıza’da oldukça baskın bir pozitivist ve materyalist damar söz konusu iken, aynı durumun Murat Bey için söz konusu olmamasıdır. Mizancı Murat Bey, düzeni sağlayıcı bir unsur olarak sıklıkla ahlaktan bahsetmiştir.  Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: "Din değişimde etkilidir, Ulus temelli, Orta, Tarihsel" her biri geçiş dönemi (kabaca 1920-1960) toplumsal değişim incelemelerinin seyri arasında  yer alır.

Yanıt Açıklaması: Şerif Mardin Türk modernleşmesini Merkez çevre analizi çerçeve bağlamında incelemiştir

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda bütün Batı Avrupa ülkelerini saran işçi sınıf hareketleri endüstrileşmenin bir sonucu olarak ortaya çıkmış, 1848 işçi ayaklanmalarında olduğu gibi, var olan toplumsal düzende sarsıcı etkiler yaratmıştır. 1789 sonrasında Avrupa’da 1830 Lyon, 1848 Paris, Almanya–Fransa Sedan Savaşını müteakip 1871 Paris Komün ayaklanmalarında olduğu gibi Avrupa’da ritmik dalgalar halinde sınıf temelli hareketlere tanık olunmuştur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyılın ilk yarısını tanımlayıcı olgu krizdir. Avrupa merkezli bu kriz ekonomik, siyasi ve düşünsel boyutta hayli kapsamlı yaşanmış bir krizdir ve dönemin toplumsal değişme anlayışını da, siyasi ve ekonomik paradigmalarını da derinden etkilemiştir. 20. yüzyılın ilk yarısında krize kaynaklık eden sorunlar, sırasıyla: 1. I. Dünya Savaşı, 2. Rus Devrimi, 3. Sömürgelerde ayaklanma ve 4. 1929 ekonomik krizidir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal değişme konusunun toplum tanımlamalarında ve toplumun incelenmesinde merkezi bir olgu olarak ortaya çıkışı modern dönemle birliktedir. Modern dönem derken 1500-1800 tarihleri arasında ortaya çıkan ve bugün de devam eden tarihsel dönemi kastediyoruz. 1500’lerle birlikte dünya tarihinde, uygarlıklar arası ilişkilerde yaşanan bir dizi tarihi, siyasi ve toplumsal hadisenin tetiklemesi ile Batı Avrupa’da bugünkü modern dünyayı hazırlayan tarihi süreç yaşanmaya başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyılın ilk yarısında krize kaynaklık eden sorunlar, sırasıyla: 1. I. Dünya Savaşı, 2. Rus Devrimi, 3. Sömürgelerde ayaklanma ve 4. 1929 ekonomik krizidir. Doğru  cevap A'dır.