Toplumsal Değişme Kuramları

Yanıt Açıklaması: Aydınlanmacılar toplumların tarihsel süreçte daha az gelişmiş olandan gelişmiş olana doğru bir değişim geçirdiğini düşünmekteydiler.

Yanıt Açıklaması: Pozitivist, organizmacı ve evrimci toplumsal düzen ve değişme anlayışının öncüsü Montesquieudur.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal değişimin toplumun kendi iç yapısından kaynaklanıyorsa bu değişim zorlama olmadan ve dışsal kaynaklara bağlı olmadan gerçekleşmektedir ve süreç yavaş ilerlemektedir.

Yanıt Açıklaması: Daniel Bell The End of Ideology kitabıyla ün kazanan Amerikalı bir sosyologtur. Sanayi sonrası toplum teorisini geliştirmiştir. Bu teoriye göre sanayi sonrası toplumda bilginin belirleyici olduğunu öne sürmektedir. Görüşleri teknolojik determinizme ve evrimci anlayışa dayanmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sayısal devrim, iletişim devrimi, bilgi toplumu gibi çalışmalarıyla bilinen ABD’li yazar ve gelecekbilimci Alvin Toffler’in (1928), erken dönem çalışmaları teknoloji ve teknolojinin toplumsal etkileri üzerinedir. Daha sonra toplumdaki değişimleri ve tepkileri incelemeye başlayan Toffler’in çalışmalarının odağını 21. yüzyılda askeri donanımın artan gücü, silah ve teknolojinin yayılımı ve kapitalizm oluşturmaktadır. Sanayi sonrası toplum kavramsallaştırması geliştiren Toffler mevcut gelişmeleri takip ederek gelecek üzerine yaptığı tahminlerle ünlenmiştir

Yanıt Açıklaması: İbn Haldun’un düşüncesinde, “asabiye”, dayanışma duygusu, sosyal bağ, grup duygusu, grup dayanışması gibi anlamlara sahip oldukça merkezi bir kavramdır.

Yanıt Açıklaması: Marx’ın temel görüşleri, diyalektik ve tarihsel materyalizmi dikkate alınarak anlaşılabilir. Bu konudaki görüşlerinin şekillenmesinde hem Hegel’in belirli görüşleri hem de ona eleştirileri etkilidir. Marx, Hegel’in idealizmini eleştirip yerine materyalizmi geçirmeye çalışırken onun diyalektik ve tarih konusundaki görüşlerinden belirli noktalarda yararlanır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Marx'a göre insan toplumunun gelişimini araştırırken işe insan toplumlarının somut toplumsal yasam süreçlerini ampirik olarak inceleyerek başlanmalıdır.

Yanıt Açıklaması: üç soru çerçevesinde ele almıştır: • Ne değişir? • Nasıl değişir? • Neden bu şekilde değişir?

Yanıt Açıklaması: Ülke içindeki eşitsizlik düzeyi. Aslında bir iç dinamik olmasına rağmen, bu faktör dünya sistemi içinde prestijle yönetici seçkinlerin meşruiyeti arasındaki temel ilişkiyi etkiler. “Yüksek eşitsizlik düzeyleri ile sınıflar, statü grupları ve partilere üyelik arasındaki korelasyon yüksek olduğunda, yani üst sınıfların üyeleri aynı zamanda yönetici partilerin, yüksek prestijli statü gruplarının üyeleri olduklarında ve benzer şekilde tersi durumlarda karizmatik liderlerin ortaya çıkma ihtimali artar”. Bu yüzden, “başka devletlerle ilişkilerde diplomatik veya askeri bir maceraya giren bir devlet, siyasal iktidar toplumdaki eşitsizlik düzeyini artıracak biçimlerde kullanıldığında daha savunmasız konumdadır. Dış ilişkilerde başarı bir karizmatik liderin ortaya çıkışını geciktirecektir, ancak devlet dış ilişkilerde prestij kaybettiğinde tabakalaşma sistemine içkin çatışma potansiyeli (özellikle devletin prestij kaybından avantaj sağlayabilecek karizmatik liderler ortaya çıkabildiğinde) çarpıcı bir biçimde artacaktır”. Dolayısıyla Weber’e göre, tabakalaşma düzeninin ve devletin meşruluğu ile toplumun jeopolitik konumu arasında açık bir bağlantı vardır.

Yanıt Açıklaması: Nüfus ile ilgili değişimlerin siyasal yapıyı da etkileyeceğini ilk İbn Haldun kurumsallaştırarak açıklamıştır.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal değişim kavramının bileşenlerinden biri olan değişimin içeriğini ifade eden unsurlar “bireysel”, “olgusal”, “kurumsal”, “yapısal” ve “sistemik” olarak sıralanabilir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: İskoç aydınlanmasının tarihinde Francis Hutcheson’un (1694-1746) etik tartışmalarının önemli bir yeri bulunmaktadır. Ondan etkilenerek David Hume (1711-1776), etik üzerine düşünmeyi derinleştiren isim olmuştur. Hume, etik üzerine felsefi bir soruşturma yürütmesi kadar, onu dinin gelişimi ve toplumun tarihsel ilerlemesiyle ilişkili bir biçimde ele alarak ahlak teorisi ile toplum teorisi arasındaki bağlantıları tesis etmesi bakımından, İskoç aydınlanmasının ve belki de kıta düşüncesinin en etkili ve önemli isimlerinden birisi olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Durkheim yoğunluğu ‘dinamik yoğunluk’ ve ‘ahlâkî yoğunluk’ biçiminde ikiye ayırır. Dinamik yoğunluk bir toplumdaki insanların sayısı ve aralarındaki etkileşim miktarıdır.Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sanayi sonrası toplum kuramlarının önemli temsilcisi Daniel Bell'in, sanayi sonrası topluma geçiş açısından gözlemlediği en önemli değişim bilginin toplumsal yapıdaki konumundaki değişimdir. Girilmekte olan yeniçağın enformasyon tarafından karakterize edildiğini öne süren Bell’e göre, dünya tarihinde sanayi öncesi, sanayi ve sanayi ötesi olmak üzere üç toplumsal aşama mevcuttur. Bilginin merkezde olduğu sanayi ötesi toplumda, ekonomideki temel alan hizmetlere kaymıştır. Ayrıca sanayi toplumunun hiyerarşik yapısı azalarak, yerine daha yatay bir toplumsal ve kişilerarası ilişki düzlemi ortaya çıkmıştır. Buna ek olarak, kitle hareketleri yerini artık daha az organize tepki gruplarına bırakmış ve gittikçe daha az organize olan bireyci bir toplum ortaya çıkmıştır. Bireyin değil toplumun önemli olduğu toplum tipi ise sanayi ötesi değil, sanayi toplumudur. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Weber sosyal sınıfların, yani üretim araçlarının mülkiyetine dayalı ilişkilerin önemini yadsımasa da, sınıflar aynı tipten insanları içerirken, gerçek, somut gruplaşmaların, etkileşimlerin iktisadî sınıfsal tabakalaşmanın karşıtı olan statü grupları etrafında şekillendiğini düşünür. Başka deyişle, sınıflar katı iktisadî faktörlere dayanırken (benzer piyasa konumları nedeniyle benzer çıkarlara sahip gruplaşmalarken), statü gruplarının kültürel alanda yer aldıkları varsayılır. Statü grupları salt istatistiksel kategoriler değil, aksine –ortak hayat tarzına ve ortak dünya anlayışlarına sahip olan, birbirlerini aynı gruptan bireyler olarak gören insanlardan oluşan– ‘gerçek topluluklar’dır. Örneğin etnik, ırksal gruplar, dinsel gruplar, küçük kasaba toplulukları, kentlerdeki komşulukları sosyal sınıf olmaya direnen ve sınıfsal sınırları örtüşen gruplardır.

Yanıt Açıklaması: Çatışmayı mümkün olduğu kadar kaçınılması gereken bir unsur olarak gören Comte’a göre, çatışma toplum pozitif evreye geçmediği için ortaya çıkmaktadır. Bu gerçekleştiğinde ve ‘İnsanlık Dini’ oluştuğunda hiçbir çatışma olmayacaktır.

Yanıt Açıklaması: Spengler, 1918-1922 yılları arasında yazdığı Batı'nın Çöküşü adlı eserinde uygarlıkların yükseliş ve çöküşünü bir kader olarak görür. Böylelikle ilerlemeci tarih görüşünden uzaklaşır.

Yanıt Açıklaması: Spencer'ın sosyal sistemlerde yapılaşmaya ilişkin modelinin süreçleri şunlardır: Sistem büyüklüğünde artışa yol açan kuvvetler Birimlerin farklılaşması Farklılaşan birimlerin bütünleşme süreçleri Çevre adaptasyon düzeni

Yanıt Açıklaması: Spengler, 1918-22 yıllarında 2 cilt olarak yazdığı Batı’nın Çöküşü (Der Untergang des Abendlandes) isimli meşhur eserinde