Toplumsal Değişme Kuramları

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyılı tanımlayan olgu krizdir. Avrupa merkezli bu kriz ekonomik, siyasi ve düşünsel boyutta hayli kapsamlı yaşanmış bir krizdir ve dönemin toplumsal değişme anlayışını da siyasi ve ekonomik paradigmalarını da derinden etkilemiştir. 20. yüzyılın ilk yarısında krize kaynaklık eden sorunlar, sırasıyla: I. Dünya Savaşı, Rus Devrimi,  sömürgelerde ayaklanma ve 1929 ekonomik krizidir. Cezayir Bağımsızlık Savaşı ise Fransa ile Cezayir'in 1954-1962 yılları arasında verdiği savaştır.

Yanıt Açıklaması: Asya tipi üretim biçimi (ATÜT) ile rekabet eden aslında birbirinin ikizi olan teori ve teorinin sahibi Weber - Patrimonyalizmdir

Yanıt Açıklaması: Marx, Hegel'in düşüncelerinden hem etkilenmiş hem de bu düşünceleri eleştirmiştir.

Yanıt Açıklaması: II. Abdülhamid’e karşı yürüttüğü muhalefet sebebi ile sürgüne gönderilen, tutuklanan ve uzunca bir süre Cenevre, Paris, Mısır gibi şehirlerde faaliyetlerini  sürdürmek zorunda kalan Abdullah Cevdet özellikle Meşrutiyet’in ilânını takip eden yıllarda daha çok fikir ve edebiyat ile meşgul olmuştur. Abdullah Cevdet, ilerleme, modernleşme ya da toplumsal değişime ilişkin görüşlerini oluştururken daha çok materyalizmin ortaya koyduğu düşüncelerden yararlanmıştır. Materyalist görüşlerini desteklemek üzere, Abdullah Cevdet dine başvurmuştur. Bilimin önemini dini referanslarla anlatmaya çalışmıştır.

Yanıt Açıklaması: Comte’a göre Kendi ‘bilimler hiyerarşisi’nde bilimlerin bilhassa matematikten astronomiye, oradan fizik, kimya ve fizyolojiye, ardından kendi deyimiyle ‘Bilimlerin Kraliçesi’ olan sosyal fiziğe doğru ilerlemesinin kaçınılmaz olduğunu iddia eder.

Yanıt Açıklaması: Mübeccel Kıray'a göre toplumsal yapıyı oluşturan dört unsur; mekân / ekolojik çevre, nüfus, organizasyon ve değerler sistemidir.

Yanıt Açıklaması: A,B, C ve D seçeneklerinde verilen unsurlar Jön Türklerin düşünce ve eylem dünyasına uygundur. Din ise başlangıçta Jön Türkler için oldukça kıymetsiz bir unsurdur. Tümüyle terki gereken ve aklın-bilimin referans alınması sureti ile etkisini yitireceği düşünülen bir unsurdur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sultanizm, her şeyin sultanın şahsi mülkü olduğu ve sultanın bürokrasi aracılığıyla toplumu kontrol ettiği patromonyal otorite türüdür.

Yanıt Açıklaması: II. Dünya Savaşı sonrasında müttefikler, I. ve II. Dünya Savaşlarının yarattığı yüksek yıkım ve maliyeti göz önünde bulundurarak, tekrar bir savaşın yaşanmamasına odaklanmıştı. Yeni uluslararası düzende hem eski sorunlar (gerilim alanlarını görece bir çözüme kavuşturma) hem de uluslararası sistemi yeni bir krize evrilmeyecek şekilde tahkim etme ihtiyacı merkeze alınmıştı. Tam da bu anlamda II. Dünya Savaşı sonrası yeni uluslararası ilişkiler sistemi, eski sorunları aşmaya ve yeni kriz alanlarının ortaya çıkmasını engellemeye yönelik olarak kurulmuştu.

Yanıt Açıklaması: (Eğer gerekliyse) Toplumsal değişimi tarihsel düzeyde analiz etmek için güncel toplumsal yapıdan hareket etmek gerekmektedir. Halbuki klasik sosyoloji güncel toplumsal yapıyı analiz etmek üzere tarihsel çerçeveden hareket etmektedir.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılın ruhu, yeni zamanların ruhu olan modernleşme paradigmasına sızmıştır. O¨yle ki, 19. yüzyılda ilkel toplumlardan uygar Batılı toplumlara doğru olan toplumsal değişmenin yönü, modernleşme kuramında geleneksel toplumların modern Batılı toplumlara doğru evrilmeleri şekline dönüşmüştür. Bu anlamda 19. yüzyılın ilerlemeci tarih anlayışında dönüşüm ilkel toplumlardan uygar Batılı toplumlara doğrudur. Modernleşme kuramında ise, benzer bir biçimde, geleneksel toplumların modern Batılı toplumlara doğru evrilmesi öngörülür. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Feodal Ortaçağ'da gerçekleşen köylü ayaklanmaları genel olarak köylüler ve toprak sahipleri arasında yaşanan toprak uyuşmazlıkları nedeniyle gerçekleşmiştir. Diğer yandan salgın hastalıklar ve nüfus artışı gibi nedenlerle ortaya çıkan sorunlar da köylülerin birtakım hakları talep ettikleri ayaklanmalara neden olmuştur. Köylü ayaklanmalarının sonrasında ise feodalizmde çözülmeler ortaya çıkmaya başlamıştır. Doğru cevap B'dir.