Toplumsal Değişme Kuramları

Yanıt Açıklaması: Tampon kurumlar bir toplumsal yapıdan diğerine geçerken aracılık eden mekanizmalardır. Özellikle geleneksel toplumdan modern topluma geçerken değişimi kolaylaştırırlar.

Yanıt Açıklaması: Birim eylem kendi içinde şu bileşenlere ayrıştırılabilir: Aktör : Her eylem bir kişi tarafından icra edilir. Hedef : Her eylemin yönelik olduğu bir hedef vardır. Durum : Her eylem belli bir mekan içinde cereyan eder. Bu mekanın aktörün denetiminde olan kısımlarına araçlar, kontrol edilemeyen kısımlarına ise koşullar adı verilir. Normlar : Her eylem, hedefe uygun araçların seçimini düzenleyen bir norm ya da normlar dizisine sahiptir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Marx’ın kendi kapitalizmin gelişimini açıklamada ve sosyal teorisini kurmada kullandığı Batı dışı toplumlara dair bir durağanlık teorisidir. seçeneği haricindekiler yanlış bilgiler içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Levy açıklamalarını geleneksel/modern ikilemine dayandırır. Ona göre izafi olarak modernleşmiş toplumlarla izafi olarak modernleşmemiş toplumlar arasında belirli farklar söz konusudur. Bu farkları şöyle özetlemektedir: Bürokrasi, örgütlerin uzmanlaşması, karşılıklı bağımlılık, merkezileşme eğilimleri, ailenin önemi, ilişkiler farkı, genel değişim ortamı ve pazarlar ve köy- kent karşılıklı bağımlılığı.

Yanıt Açıklaması: Ortaçağ Batı Avrupa toplumları feodalizm olarak adlandırılan sosyo-ekonomik ve sosyo-politik bir düzen içerisinde idi. Feodal beyliklerin oluşturduğu, aşırı bölünmüş bir toplumsal ve siyasi birimler toplamından oluşan feodal toplumda, ortak bilinç ve bütünsellik kilise kurumunun temin ettiği ideolojik temel aracığıyla sağlanmakta idi. Feodalizm ya da Ortaçağ Batı Avrupa düzeni, 1453’te İstanbul’un fethi, 1492’de Amerika kıtasının keşfi, 1497/98’de U¨mit Burnu’nun bulunuşu, Köylü ayaklanmaları ve Reform gibi bir dizi tarihi ve siyasi hadise ile birlikte sarsılmaya başlar. Sanayi devrimi daha sonraki dönemlerde Batı Avrupa’daki yeni toplumsal, ekonomik ve siyasi düzeni etkilemiş olan bir toplumsal olaydır. Değişme, toplumsal gelişme endüstri devrimi sonrasında hem bir yoğunluk kazanmış hem de başlı başına bir ideoloji (gelişmecilik ideolojisi) haline gelmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ayan, Osmanlılarda şehir ve kasabalarda devletle halk arasındaki ilişkileri düzenleyen kimselere verilen isimdir. Vahdet-i imamet, otoritenin birliği anlamına gelir ve Ali Suavi tarafından güçler ayrılığı ilkesine karşı olarak öne sürülmüştür. Hirfet ise, Osmanlı Devleti’nde kunduracılık, duvarcılık, demircilik, marangozluk, dokumacılık gibi küçük el sanatlarına verilen isimdir. Dolayısıyla, doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1961 yılında Ereğli’de yapılan demir çelik fabrikasının yaratacağı toplumsal değişmeleri saptamak üzere bir ön araştırmayı MÜBBECCEL B. KIRAY yaptırmıştır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin klasik düzeninin 1570’li yıllar ile birlikte bozulmaya başlaması aynı anda pek çok faktörün bir araya gelişi ile birlikte düşünülmelidir. Bu faktörler içinde belki de en önemlisi miri toprakların kullanım şeklinin ve vergi toplama sisteminin değişmesidir.

Yanıt Açıklaması: Dahrendorf (1959, s. 162) değişimin bileşenlerine dair bazı açıklamalar yapmaktadır: Her toplum her noktada değişim sürecine tabidir; değişim kaçınılmazdır. Her toplum her noktada çatışma ve uyumsuzluk sergiler; sosyal çatışma kaçınılmazdır. Bir toplumdaki her unsur onun dağılmasına ve değişmesine bir katkı sunar. Her toplum bazı mensuplarının diğerleri üzerinde baskı kurmasına dayanır. Bu çerçevede ona göre toplumu oluşturan her unsur, toplumun çözülmesine ve tekrar bütünleşmesine, diğer bir ifade ile değişmesine katkıda bulunur.

Yanıt Açıklaması: Merkez-çevre kavramsallaştırması ile toplumsal yapıda sosyal gruplar arasındaki kopukluğu açıklayan bir çerçeve sunmayı amaçlayan sosyolog Şerif Mardin'dir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kavimler göçü ortaçağdaki düzeni bozan gelişmeler arasında değildir

Yanıt Açıklaması: Tanzimat Fermanı 3 Kasım 1839’da Sultan Abdülmecid’in padişahlığı döneminde, sadrazam Mustafa Reşid Paşa tarafından yabancı devletlerin elçileri ve büyük bir halk kitlesi karşısında okunan bir belgedir. Ferman reaya ile devlet arasındaki ilişkilerin düzenlenmesine yönelik bir dizi ıslahat gündeme getirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Saint-Simone'a göre tarihin üç evresi ön hazırlık dönemi, varsayımsal dönem ve pozitif evredir.

Yanıt Açıklaması: Türk Dil Kurumunun Genel Türkçe Sözlüğünde uygarlık “bir ülkenin, bir toplu- mun, maddi ve manevi varlıklarının, fikir, sanat çalışmalarıyla ilgili niteliklerinin tümü, medeniyet” biçiminde tanımlanmıştır. Sosyal bilimler literatüründe ise, uygarlık, genel olarak, ulaşılmış bir durumu ya da düzenli toplumsal yaşam koşulunu anlatmak üzere kullanılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: I, II, IV, V numaralı olan maddeler Parsons'un birim eylem bileşenlerindendir. Doğru cevap

Yanıt Açıklaması: Meşruti Monarşi, Hükümdarın ya da padişahın yetkilerinin yazılı bir anayasa ile tanımlandığı ve sınırlandığı bir yönetim biçimidir. Bu yönetim biçiminde iktidar padişah ile meclis tarafından paylaşılır.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal çözümlerin çok uzun tarihlere yayılacak ölçüde kurumlaşması, yukarda zikredilen uygarlık tecrübelerinin (Çin, Hint, Eski Mısır ve İslam toplumlarının) “değişime kapalı”, “gelişme dinamizminden yoksun” ve “durgun toplum” oldukları tez ve değerlendirmelerinin gelişmesine yol açmıştır.

Yanıt Açıklaması: Lerner, alanın hala klasiği sayılan “ The Passing of Traditional Society” isimli eseri kaleme almıştır. C¸alışma 1950’li yıllarda aralarında Türkiye’nin de bulunduğu bazı Doğu Akdeniz ülkelerinde yapılan saha çalışma- larının kitaba dönüştürülmesinden oluşmaktadır. Lerner’in modernleşme açıklaması tipik bir nihai, sonul durum modelidir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Bağımlılık Kuramı, Üçüncü Dünya ülkelerinin yeterli ve sürdürülebilir kalkınma düzeyine ulaşmamalarını, ileri kapitalist dünyaya bağımlılıklarına bağlayan kuramları anlatan terimdir (Marshall, 1999, s. 55). Bu kuramı savunanlar açısından, düşük gelirli ülkelerin yoksul olmalarının temel sebebi, zengin ülkeler ve bu zengin ülkelerde konuşlanmış çokuluslu şirketlerdir. Onlara göre, küresel kapitalizm, ülkeleri bir yoksullaşma ve sömürü girdabına hapsetmektedir (Giddens, 2008, s. 455).

Yanıt Açıklaması: Ayan: Osmanlılarda şehir ve kasabalarda devletle halk arasındaki ilişkileri düzenleyen kimselere verilen ad. Ayan, Osmanlı Devleti’nde de diğer devletlerde olduğu gibi çok geniş manada kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.