Toplumsal Değişme Kuramları

Yanıt Açıklaması: Spancer’a göre işbölümünün temel nedenleri mekanik dayanışmadan organik dayanışmaya doğru yönelten güçler, artan nüfusun ahlâkî ve dinamik yoğunluk boyutları olarak adlandırdığı faktörlerdir. Durkheim işbölümünün toplumların hacmi ve yoğunluğuyla doğru orantılı olduğunu ve sürekli olarak toplumsal gelişme yönünde ilerlemesinin toplumların düzenli olarak daha da yoğunlaşmaları ve genel olarak hacimlerinin artması eğiliminden kaynakladığını düşünür.

Yanıt Açıklaması: İnsanın özü ve insan toplumlarının kaynakları hakkında spekülâsyonlardan ziyade somut verilerle ilgilenen bir empirist olan Montesquieu çoğu kez Newton’un fizikte kullandığı işlemlere başvurur: toplumsal evrendeki olguları gözlemlemeye, bu gözlemlerden hareketle onların temel özellikleri ve yasa-benzeri ilişkileri hakkında önermeler oluşturmaya çalışır. O fizik bilimlerini temel alan bir toplum bilimi yaratmanın mümkün olduğunu düşünen ilk kişidir. Toplumun tıpkı fizik madde gibi bir ‘şey’ veya ‘olgu’ olduğunu, ‘ahlâk, örf ve âdetler’in ve ‘bir ulusun ruhunun’ bilimsel olarak incelenebileceğini kabul eder.Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İskoç aydınlanmasının önde gelen isimleri akademisyendir ve üniversitede dersler vermektedirler. Bu durum İskoç aydınlanma düşüncesinin diğer aydınlanma düşünceleri ile karşılaştırıldığında daha sistematik ve tutarlı bir gelişim seyri göstermesini sağlamıştır.Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Belirlenimcilik ve gerekircilik olarak da adlandırılan determinizm, evrenin işleyişinin, evrende gerçekleşen olayların çeşitli bilimsel yasalarla, örneğin fizik yasaları ile, belirlenmiş olduğunu ve bu belirlenmiş olayların gerçekleşmelerinin zorunlu olduğunu öne süren öğretidir.

Yanıt Açıklaması: Sorokin'e göre etik, hukuk, dini, bilimsel ve sanat sistemleri toplumun bütünleşmesini oluşturmak üzere ortaya çıkar.

Yanıt Açıklaması: Auguste Comte’a göre sosyal statik toplumsal yapının ve onun unsurları ile ilişkilerinin araştırılmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Uygarlığı kabalıktan veya vahşilikten ayırt eden şeyin mülkiyet fikri olduğunu öne süren düşünür İskoç Aydınlanması’nın önemli temsilcilerinden Adam Ferguson’dur. Ferguson’a göre, bu tür bir özel mülkiyet fikri Avrupa’ya mahsustur ve geri kalan barbarlar onu bilmedikleri için medenileşememişlerdir. Aslında ilerlemenin mülkiyete bağlanması iktisadi gelişmeler ile fikri yaşam arasındaki bağın kurulmasına yöneliktir. Düşünüre göre, ekonomik yaşamdaki ilerlemenin temelini işbölümü oluşturmaktadır ve insanlık tarihinde toplumun gelişimi de işbölümünün gelişimine dayalıdır. Adorno, Horkheimer, Marcuse ve Benjamin ise Frankfurt Okulu’nun temsilcileridir. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Verstehen, “anlayış” anlamına gelen Almanca bir kelimedir. Eylem kuramı açısından, verstehen(anlayış) aktörün düşünsel süreçlerini, anlam ve amaçlarını ve bu etkenlerin nasıl eyleme (ya da etkileşime) dönüştüğünü incelemeyi içeren yöntemsel bir tekniktir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İnsanlarca yaratılan toplumsal formların doğal, evrensel ve mutlak olduklarına ve neticede gerçekte söz konusu nitelikleri kazandıklarına inanılması durumu “şeyleştirme” kavramıyla karşılık bulur. İnsanların toplumsal yapıların kendi kontrolleri dışında ve değişmez olduklarına inanmalarını ifade eden şeyleştirme, değişmeyi engelleyen faktörlerden biridir. Doğru cevap B’dir

Yanıt Açıklaması: Sosyolojinin incelemesinin iki ana unsurundan birisi yapı diğeri ise değişimdir.

Yanıt Açıklaması: Ütopist ve determinist olan Comte insan zihninin gelişiminin tâbi olduğu bir ‘temel yasa’yı keşfettiğini belirtir. İnsan zihninin gelişimine ilişkin bu üç hâl sırasıyla teolojik ya da kurgusal hâl, metafizik ya da soyut hâl ve bilimsel ya da pozitif hâldir.

Yanıt Açıklaması: Belirlenimcilik ve gerekircilik olarak da adlandırılan determinizm, evrenin işleyişinin, evrende gerçekleşen olayların çeşitli bilimsel yasalarla, örneğin fizik yasaları ile, belirlenmiş olduğunu ve bu belirlenmiş olayların gerçekleşmelerinin zorunlu olduğunu öne süren öğretidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Toplumun bütüncül olarak bir halden başka bir hale geçişine büyük ölçekli değişimler denir.

Yanıt Açıklaması: Bell'e göre, sanayi sonrası toplumda başat tipler bilim adamları ve araştırmacılardır.

Yanıt Açıklaması: Harekete geçirilmiş grupların zora dayalı olarak bir toplumu şiddetli ve hızlı bir biçimde dönüştürmelerine devrim denmektedir. Bu bakımdan modern zamanlarda çok sayıda devrim (Fransız, Rus, Çin, İran vb.) gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ne maddi nesneler ne de ilişkiler sadece onlar hakkındaki düşüncelerle değiştirilebileceğini vurgulayan Marx, Hegel'in sonlu veya ampirik olguların nihayetinde gerçek olmadıkları iddiasına karşı çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: İşbölümünün genelde toplumsal dayanışma yaratsa bile, bazen farklı, hatta karşı yönde sonuçlara sahip olabileceğini belirten Durkheim değişmeye yol açan üç normal dışı işbölümü biçimi tespit eder. Bunlar: • Anomik işbölümü • Zorunlu işbölümü • Yetersiz koordine edilmiş işbölümü

Yanıt Açıklaması: Genel yasalar aramayı reddeden ve hiçbir tarihsel gelişme yasası bulunmadığını öne süren Weber, sosyal bilimin yasaları ortaya çıkarabildiği takdirde nesnel olabileceği iddiasının yanlış olduğunu öne sürmüştür. Benzer şekilde, tarihçinin görevinin tümdengelimsel bir bilim geliştirmek için ampirik düzenlilikler hakkında bilgi toplamak olduğu iddiasına da katılmaz. Ayrıca Weber’e göre, yasalar daha genel ve soyut hale geldikçe, içerikten daha fazla yoksun olacakları için daha az değerli hale gelmektedir. Bu çerçevede, Weber’in tarih anlayışında, tarihsel olaylar daha önceden birbirlerinden bağımsız olarak veya doğrudan birbirini etkilemeden gelişmiş farklı nedensel zincirlerin bir araya gelmesi olarak kabul edilir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Gordon’a (2015) göre, evrim teorisinin modern düşünceyi 17. yüzyıldaki ‘bilimsel devrim’ dışında başka bir şeyle karşılaştırılamayacak ölçüde etkilemesinde, devrim kavramının yaşamla ilgili olguları içerecek biçimde genişletilmesinde, etkisinin organik türlerin kökeni sorununun ve biyoloji biliminin çok ötesine geçmesinde, Newtoncu mekanik gibi bu teorinin de bilim insanları ve aydınlar kadar sokaktaki insanın da kendisini ve dünyayı görme biçimini kapsamlı olarak değiştirmesinde hiç kimse evrim kavramını sosyal bilimlere sokan Herbert Spencer kadar önemli rol oynamamıştır. Onun yazıları hem Darwinistlerin zaferine katkıda bulunmuş, hem de evrim fikrinin biyolojik olguların yanı sıra toplumsal olguları ve bunların ötesinde, tüm varoluş evrenini içerecek ölçüde genişletilmesini sağlamıştır.