Modern Sosyoloji Tarihi

Yanıt Açıklaması: Marx’ın yaşadığı dönemde, kapitalist sistemde üretim araçlarının hem mülkiyeti hem de kontrolü aynı kişilerin, yani burjuvazinin tekelindeydi. Başka bir ifadeyle, burjuvazi hem işletmenin/fabrikanın yasal mülk sahibiydi hem de yöneticisiydi. Öte yandan proletarya ise üretim araçlarının hem mülkiyetinden hem de kontrolünden yoksun olarak yaşayabilmek için emek gücünü satmak zorunda olan bir sınıftı. Yirminci yüzyılda ise Dahrendorf’a göre teknolojinin gelişmesi ve dev şirketlerin ortaya çıkmasıyla birlikte üretim araçlarının mülkiyeti ile kontrolü birbirinden ayrışmaya başlamış, büyük şirketler tıpkı işçiler gibi emek gücü kiralanan uzman yöneticiler (managers) tarafından yönetilmeye başlamış, böylelikle şirket sahipleri ile şirketi yönetip kontrol edenler, denetleyenler önemli ölçüde birbirinden ayrışmaya başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: “Emniyet süpabı” kurumları aracılığıyla yapı içerisindeki mevcut sorunlar, güç ve otoritenin dengesiz dağılımından kaynaklanan ve yapı çözücü etki yaratabilecek eşitsizlikler dile getirilir ve ortaya çıkarılır; böylelikle gerginliklerin ve düşmanlıkların yapıyı parçalamadan dışarıya atılması sağlanır. Bu bakımdan, “emniyet süpabı” kurumları bir anlamda “havanın temizlenmesi” işlevi görürler. Örneğin, “Bir öğrenci derneği veya fakülteyi iyileştirme komitesi, öğrencilere ve fakülteye şikayetlerinidile getirme olanağı sağlayarak, üniversitede bir emniyet süpabı işlevi görebilir”

Yanıt Açıklaması: İşlevselciliğe göre toplumun temelinde, toplum üyeleri tarafından paylaşılan norm ve değerler yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Eleman arayan bir işveren, işe alacağı kişiyi kendi arkadaşlarından ya da akrabalarından  biri olduğu için seçiyorsa özgül değerlendirme yapıyor, diğer taraftan yüksek vasıf düzeyine sahip olduğu, işi iyi yapabileceğini düşündüğü için seçiyorsa "Evrensel değerlendirme" yapıyor demektir. Doğru yanıt: C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kollektif eylem bireylerin eylemlerinin birbiriyle ilişkili hâle getirilerek uyum sağlamasını ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Mills, Hans Gerth ile birlikte kaleme aldığı “Karakter ve Toplumsal Yapı” (1953) adlı eserinde özel ve kamusal arasında, bireyin tamamen kişisel davranışları ile son derece genel birtakım sosyal-tarihsel olgular arasındaki ilişkiyi ele alır.

Yanıt Açıklaması: Merton’a göre bilim insanlarının bağlı oldukları bilimsel değerler evrensellik, paylaşımcılık, tarafsızlık ve yöntemli şüpheciliktir.

Yanıt Açıklaması: Yapısal işlevselciliğin, 1950’lerde sosyolojik teoride oldukça önemli bir ağırlığa sahip olmasına rağmen çatışmayı yeterince analiz etmemesi doğal olarak ona yönelik eleştirilerin giderek artmasına yol açmıştır

Yanıt Açıklaması: Mills’e göre, Amerikan toplumunda iktidar ve egemenlik üç ekonomik, siyasal ve askerî alanlarda kümelenmekte, bir “iktidar üçgeni” oluşturan büyük şirketler, federal hükümet ve ordudan gelen seçkinler Amerikan toplumuyla ilgili tüm önemli kararları almakta, aile, kilise, din, eğitim ve üniversite gibi diğer kurumlar ise karar alma sürecinden dışlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bilim sosyolojisinin temellerini atan sosyolog Merton’dur.

Yanıt Açıklaması: İşlevselcilik, en genel hatlarıyla toplumların süreğen, birbirine bağlı, istikrarlı, genellikle tümleşik bütünler oldukları ve her biri toplumun istikrarının sürmesi açısından belirli işlevleri yerine getiren parçalardan oluştuğu varsayımına dayanır.

Yanıt Açıklaması: Belirli gruplar arasındaki çatışma neticede grubun yapısı üzerinde güçlendirici ve bütünleştirici bir etki yaratır. Örneğin, ulus devletler arasında uluslararası düzeyde yapılan anlaşmalar, çatışmanın ulusal coğrafi sınırların belirlenmesi üzerindeki etkisini gösterir. Yeni grup oluşumlarının temelinde çok defa çatışma vardır. Özellikle dış gruplarla çatışmalar grup üyeleri arasındaki dayanışmanın ve grup bilincinin artmasına ve de grup içi kimliğin ve aidiyet duygusunun güçlenmesine yol açar. Örneğin, Orta Doğu’da Filistin ile İsrail arasında yıllardır devam eden çatışma grup içi kimliklerin güçlenmesine yol açmıştı

Yanıt Açıklaması: “Beni/Bana”, herhangi bir anda ya da durumda, diğer insanların bireyden nasıl davranmasını beklediğinin farkında olması ile oluşmaktadır. Başka bir deyişle, bireyin kendisini belirli bir toplumsal rolde tanımlamasıdır. Bu nedenle bireyin davranışı şu ögelerle belirlenmiş olmaktadır: 1. Kim olduğu (yaş, cinsiyet gibi faktörler) 2. Nerede olduğu (evde, dışarıda, vb.) 3. Kiminle olduğu (aile, arkadaşlar, tanımadığı insanlar, yalnız vb.)

Yanıt Açıklaması: İşlevselciliğe yöneltilen en önemli eleştirilerden bazıları yine Amerikalı bir sosyolog olan C. Wright Mills cephesinden gelmiştir. Mills, işlevselciliğe yönelik özellikle 1950’li ve 1960’lı yıllarda daha da artan eleştirilerin başını çekenlerden biri olarak bilinmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki tanım Merton’ a göre var olan bilimsel değerlerden Paylaşımcılığın tanımıdır.

Yanıt Açıklaması: Sosyoloji alanında birçok ampirik çalışma yapıldığını ama bu çalışmaların genel ve büyük ölçekli teorilerde bir araya getirilemediğini, bu nedenle de birbirinden kopuk çalışmalar olarak kaldıklarını gözlemleyen Merton’a göre bu ampirik çalışmaları kapsayacak, onları teorik bir zeminde birleştirecek orta boy kuramlara ihtiyaç vardır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Dahrendorf otorite dağılımından kaynaklanan karmaşık çıkar ilişkilerini üç tip çıkar grubu altında ele alarak çözümlemeye çalışır: (i) yarı gruplar (quasi-groups),(ii) çıkar grupları ve (iii) çatışma grupları.

Yanıt Açıklaması: Gizil işlev, toplumsal davranışın bilinmeyen, beklenmeyen sonucudur.

Yanıt Açıklaması: C. Wright Mills’in Beyaz Yakalılar adlı eserinde yer verdiği görüşlere göre beyaz yakalılar ağırlıklı olarak işletmecilerden, maaşlı çalışanlardan, serbest meslek sahiplerinden , satıcılılardan ve büro çalışanlarından oluşan bir orta sınıf statsüne karşılık gelmektedir. İşleri daha rutin, özerkliği olmayan ve makineleşme tehdidi altında olduğu için emeğe ve kendilerine yabancılaşmışlardır. İşçilerle kıyaslandığında örgütsüz bir yapıda olan beyaz yakalılar Mills’e göre kamu toplumunun kitle toplumuna dönüşmesinin bir göstergesidir. Ancak beyaz yakalılar siyasal ve ekonomik açıdan bağımsız değildir. Aksine Mills’e göre beyaz yakalılar mülksüzleşmiş, bağımsız bir siyasal görünümü olmayan bir yapıdadır